BÀI 26. TIẾNG RAO ĐÊM
Khởi động
Kể về một việc làm của bạn bè, người thân,... để giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn mà em biết.
Giải rút gọn:
- Buổi sáng ngày hôm đó, khi đang đi trên đường, em đã bắt gặp thấy một em nhỏ bị ngã xe. Em nhỏ ấy đang khóc, đầu gối, bàn chân của em bị trầy xước.
- Lúc này sắp đến giờ vào lớp nhưng em vẫn dừng xe lại để đỡ em nhỏ dậy. Em an ủi, dỗ dành để em nhỏ nín khóc, sau đó đèo em đến trạm y tế.
- Đến nơi, cô y tá đã nói rằng em nhỏ không có bị việc gì. Cô y tá còn tìm cách liên lạc với người nhà em nhỏ. Khi bố mẹ em nhỏ đến trạm y tế để đón, hai bác đã cảm ơn em.
- Sau đó, em vội vàng đạp xe đi đến lớp học nhưng em đã bị muộn giờ học. Em đã trình bày nguyên nhân với cô giáo em đi học muộn, cô giáo không hề trách em mà khen em ngoan ngoãn, tốt bụng, biết giúp đỡ mọi người khi gặp khó khăn.
ĐỌC: TIẾNG RAO ĐÊM
Câu hỏi, bài tập:
Câu 1: Đám cháy xảy ra vào lúc nào? Ở đâu?
Giải rút gọn:
Đám cháy xảy ra vào buổi đêm, ở một ngôi nhà đầu hẻm tác giả sống.
Câu 2: Người bán bánh giò đã làm những gì khi phát hiện ra đám cháy? Những việc làm đó có ý nghĩa như thế nào?
Giải rút gọn:
- Người bán bánh giò đã chạy tới ngôi nhà cháy, xô cánh cửa đồ rầm rồi ôm một đứa trẻ chạy ra ngoài.
- Việc làm ấy đã hỗ trợ gia đình có cháy kịp thời và trực tiếp cứu sống đứa trẻ.
Câu 3: Những chi tiết nào gây bất ngờ cho mọi người?
Giải rút gọn:
- Trong cái bọc chăn còn vương khói mà người bán bánh giò đang ôm khư khư là một đứa bé mặt mày đen nhẻm, thất thần, khóc không thành tiếng.
- Người cứu em bé là một thương binh, có một chiếc chân giả. Để ý tới chiếc xe đạp nằm lăn ở góc đường và những chiếc bánh giò tung tóe mới biết anh chính là người bán bánh giò.
Câu 4: Câu chuyện gợi ra cho em những suy nghĩ gì về ý thức, trách nhiệm của mỗi người dân đối với cộng đồng?
Giải rút gọn:
Mỗi công dân cần có ý thức giúp đỡ mọi người, cứu người khi gặp nạn.
Câu 5: Đặt một tên khác cho bài đọc và giải thích lí do em chọn tên đó.
Giải rút gọn:
- Tên khác cho bài đọc: Lòng nhân ái.
- Vì người thương binh trong câu chuyện sẵn sàng lăn xả, bất chấp tính mạng để giúp người và cứu người, mặc cho cơ thể bị khiếm khuyết.
Câu 5: Viết tóm tắt câu chuyện bằng 4 - 5 câu.
Giải rút gọn:
Giữa đêm, những tiếng la báo cháy nhà vang lên làm mọi người tỉnh giấc. Một người đàn ông cao gầy, khập khiễng đã vội chạy tới ngôi nhà cháy, xô cánh cửa đổ rầm rồi lom khom ôm một đứa bé chạy ra ngoài. Chợt người ta phát hiện ra người đàn ông ấy chính là người bán bánh giò hàng đêm. Anh là một thương binh, có chiếc chân giả bằng gỗ. Sự can đảm của anh đã cứu sống cả một gia đình.
LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ KẾT TỪ
Câu 1: Chọn một kết từ phù hợp trong khung thay cho mỗi & trong các đoạn văn sau:
a. của, như, và
Bãi ngô 
hợp tác xã quê em ngày càng xanh tốt. Mới dạo nào, những cây ngô còn lấm tấm 
mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau, ngô đã thành cây rung rung trước gió 
nắng.
Theo Nguyên Hồng
b. của, và, nhưng, vì, để
Những bông hoa màu xanh lộng lẫy dưới ánh nắng mặt trời buổi sáng. Chi giơ tay định hái, 
em bỗng chần chừ 
không ai được ngắt hoa trong vườn trường. Mọi người vun trồng 
chỉ đến đây 
ngắm vẻ đẹp 
hoa.
Phỏng theo Xu-khôm-lin-xki, Mạnh Hướng dịch
Giải rút gọn:
a. Bãi ngô của hợp tác xã quê em ngày càng xanh tốt. Mới dạo nào, những cây ngô còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau, ngô đã thành cây rung rung trước gió và nắng.
Theo Nguyên Hồng
b. Những bông hoa màu xanh lộng lẫy dưới ánh nắng mặt trời buổi sáng. Chi giơ tay định hái, nhưng em bỗng chần chừ vì không ai được ngắt hoa trong vườn trường. Mọi người vun trồng và chỉ đến đây để ngắm vẻ đẹp của hoa.
Phỏng theo Xu-khôm-lin-xki, Mạnh Hưởng dịch
Câu 2: Tìm kết từ phù hợp thay cho 
trong mỗi câu sau:
a. Tôi 
Mai học lớp 5A
b. Những quả sầu riêng 
những chú nhím xanh đeo đầy cành.
c. Góc sáng tạo
lớp em có thêm nhiều bức vẽ đẹp
nhiều bài thơ ngộ nghĩnh.
d. 
đôi bàn tay khéo léo và trí tưởng tượng phong phú, người thợ thủ công đã tạo ra những sản phẩm mĩ nghệ độc đáo 
tỉnh táo.
Giải rút gọn:
a. Tôi và Mai học lớp 5A.
b. Những quả sầu riêng như những chú nhim xanh đeo đầy cành.
c. Góc sáng tạo của lớp em có thêm nhiều bức vẽ đẹp và nhiều bài thơ ngộ nghĩnh.
d. Nhờ đôi bàn tay khéo léo và trí tưởng tượng phong phú, người thợ thủ công đã tạo ra những sản phẩm mĩ nghệ độc đáo và tinh xảo.
Câu 3: Thay 
bằng từ ngữ phù hợp để hoàn chỉnh các câu sau:
a. Nam thích đọc truyện và 
b. Nam thích đọc truyện để 
c. Nam thích đọc truyện của 
Giải rút gọn:
a. Nam thích đọc truyện và vẽ tranh.
b. Nam thích đọc truyện để giải trí.
c. Nam thích đọc truyện của nhà văn Tô Hoài.
Câu 4: Đặt 2 - 3 câu giới thiệu về một bài thơ mà em thích, trong đó có sử dụng kết từ.
Giải rút gọn:
Vũ Duy Thông viết bài thơ "Bờ xuôi sông La" vào năm 1967 khi cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân ta đang diễn ra vô cùng sôi sục và ác liệt. Bài thơ không chỉ gợi tả vẻ đẹp hữu tình, thơ mộng của dòng sông La mà còn nói lên niềm tin tưởng lạc quan về một ngày mai kiến thiết đất nước trong hòa bình.
VIẾT: BÀI VĂN KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO
Câu 1: Đọc truyện “Sự tích hoa bìm bịp” và bài văn kể lại câu chuyện “Sự tích hoa bìm bịp” của bạn Hương Thu rồi thực hiện yêu cầu:
a. Tìm hiểu về cách bạn Hương Thu kể lại câu chuyện:
- Bạn xưng hô như thế nào khi kể chuyện?
- Khi đặt mình vào vai nhân vật, bạn có những lời nói, ý nghĩ, hành động,... hoặc thể hiện tình cảm, cảm xúc gì?
- Những lời nói, ý nghĩ, hành động.... đó có phù hợp với nhân vật bạn mượn lời để kể hay không? Vì sao?
b. So sánh hai bài viết theo các tiêu chí:
- Người kể chuyện.
- Nội dung của câu chuyện.
- Ý nghĩa của câu chuyện.
Giải rút gọn:
a. - Bạn Hương xưng tôi khi kể chuyện.
- Khi đặt mình vào vai nhân vật, bạn có thể bộc lộ trực tiếp cảm xúc, suy nghĩ của mình về thế giới xung quanh, về những gì được nhìn thấy, nghe thấy.
- Có phù hợp với nhân vật bạn mượn lời để kể vì bạn đã hóa thân vào nhân vật và miêu tả từ góc độ của nhân vật đó trong mạch truyện sẵn có.
Câu 2: Cùng bạn trao đổi: Em có thể mượn lời của nhân vật nào khác để kể lại câu chuyện “Sự tích hoa bìm bịp”? Khi mượn lời của nhân vật đó, em cần lưu ý những gì?
- Xưng hô
- Lời nói, ý nghĩ
- Hành động
- ?
Giải rút gọn:
Em có thể mượn lời của nhân vật cô tiên để kể lại câu chuyện “Sự tích hoa bìm bịp”. Khi ấy, câu chuyện sẽ được kể ở ngôi thứ 3. Nhân vật kể chuyện cần kể từ góc độ quan sát của mình, không thể nói lên những lời nói, suy nghĩ của hoa bìm bịp một cách trực tiếp giống như bạn Hương Thu.
VẬN DỤNG
Kể lại câu chuyện “Tiếng rao đêm” cho người thân.
Giải rút gọn:
Anh ơi, hôm nay em được học câu chuyện “Tiếng rao đêm”, để em kể cho anh nghe nhé.
Chuyện kể về một bác bán bánh giò với lòng dũng cảm tuyệt vời. Vào một đêm nọ, có một ngôi nhà đầu hẻm đang bốc lửa phừng phừng. Tiếng kêu cứu thảm thiết vọng lại. Trong ánh lửa, người ta thấy một bóng người cao, gầy, khập khiễng chạy tới ngôi nhà cháy, xô cánh cửa đồ rằm. Mấy người trong nhà vọt ra, khung cửa ập xuống, khói bụi mịt mù…
Rồi từ trong nhà, vẫn cái bóng cao, gầy, khập khiễng ây lom khom như đang che chở vật gì, phóng thẳng ra đường.
Qua khỏi thềm nhà, người đó vừa té quỵ thì một cây rầm sập xuống. Mọi
người xô đến. Ai nấy bàng hoàng vì trong cái bọc chăn còn vương khói mà người ấy đang ôm khư khư là một đứa bé mặt mày đen nhẻm, thất thần, khóc không thành tiếng. Mọi người khiêng người đàn ông ra xa. Người bác mềm nhũn. Người ta cấp cứu cho anh. Ai đó thảng thốt kêu: “Ô... này!”, rồi cầm cái chân cứng ngắc của nạn nhân giơ lên: thì ra là một cái chân gỗ.
Người ta lần tìm tung tích nạn nhân. Anh công an lấy ra từ túi áo nạn nhân một mớ giấy tờ. Ai nấy bàng hoàng khi thấy trong xấp giấy một tấm thẻ thương binh. Bấy giờ người ta mới để ý tới chiếc xe đạp nằm lăn lóc ở góc tường và những chiếc bánh giò tung toé... Thì ra người bán bánh giò là một thương binh. Chính bác đã phát hiện ra đám cháy, đã báo động và cứu một gia đình.
Vừa lúc đó, chiếc xe cấp cứu ào tới chở nạn nhân đi…