BÀI 63. BÀI CA VỀ MẶT TRỜI
Khởi động
Đố bạn về mặt trời, mặt trăng và các vì sao.
Giải rút gọn:
Chi: Bạn có biết không, mặt trời thực sự là ngôi sao cỡ trung bình trong vũ trụ không?
Minh: Ồ, vậy à? Thế còn mặt trăng thì sao, nó có phải là một hành tinh không?
Chi: Mặt trăng là vệ tinh tự nhiên của Trái Đất, không phải là một hành tinh. Còn bạn biết gì về các vì sao không?
Minh: Có chứ, mỗi ngôi sao là một quả cầu pờ-lát-ma khổng lồ tỏa sáng, vì phản ứng hạt nhân nhiệt tổng hợp tạo ra ánh sáng và nhiệt. Đố bạn biết tại sao chúng ta thấy sao mà không phải lúc nào cũng thấy chúng như mặt trời?
Chi: À, đó là vì ánh sáng từ các ngôi sao khác mất hàng triệu, thậm chí hàng tỷ năm để đi tới Trái Đất, và chúng chỉ có thể thấy được vào ban đêm khi bầu trời đủ tối. Thế bạn có biết không, một số vì sao mà chúng ta nhìn thấy trên bầu trời thực sự có thể đã chết từ lâu không?
Minh: Điều này mình biết, đó là điều thú vị! Bởi vì ánh sáng mất một thời gian dài để di chuyển từ vì sao tới Trái Đất, chúng ta có thể đang nhìn thấy ánh sáng từ một ngôi sao đã chết. Đó là lý do tại sao việc quan sát các vì sao giống như một chuyến du hành ngược thời gian vậy.
ĐỌC: BÀI CA VỀ MẶT TRỜI
Câu hỏi, bài tập:
Câu 1: Cảnh thiên nhiên được tả ở đoạn đầu có gì đặc sắc?
Giải rút gọn:
Cảnh thiên nhiên có sự yên bình và huyền diệu của buổi sớm, khi sương mù mỏng như tấm khăn voan trùm lấp khoảng sân và vườn, cùng tiếng hót ríu rít của đàn chim sẻ trên ngọn cau, tạo nên bức tranh thiên nhiên sống động và đầy màu sắc.
Câu 2: Ở đoạn 2, sự thay đổi của vầng mặt trời được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào? Cách tả đó có gì thú vị?
Giải rút gọn:
- Hình ảnh "nửa vành mũ màu đỏ" nhô lên từ sau vòm cây, biểu tượng cho sự khởi đầu của một ngày mới, với "chiếc mâm đồng đỏ" lên cao chiếm lĩnh bầu trời, tạo nên cảnh tượng hùng vĩ và tráng lệ.
=> Gợi lên sự tưởng tượng phong phú, khiến người đọc cảm nhận được vẻ đẹp rực rỡ và sức sống mãnh liệt của mặt trời.
Câu 3: Theo em, bài ca về mặt trời vang lên trong trái tim nhân vật tôi được gợi ra từ điều gì?
Giải rút gọn:
Bài ca về mặt trời được gợi ra từ việc chứng kiến sự vươn lên mạnh mẽ và vẻ đẹp rực rỡ của vầng mặt trời, cùng với tiếng hót của chim sẻ, tạo nên cảm giác ấm áp và yêu đời
Câu 4: Đặt một tên khác cho bài đọc và giải thích lí do em chọn tên đó.
Giải rút gọn:
- Tên mới: "Bình minh kỳ diệu".
- Lý do: vì toàn bộ bài đọc ghi lại khoảnh khắc bình minh tuyệt đẹp, khi mặt trời dần nhô lên, báo hiệu sự khởi đầu của một ngày mới, mang lại cảm giác kỳ diệu và tràn đầy sức sống cho mọi sinh vật và cảnh vật xung quanh.
LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP SỬ DỤNG TỪ NGỮ
Câu 1: Chọn một từ ngữ phù hợp trong ngoặc đơn thay cho mỗi 
trong đoạn văn sau:
Ngoài vườn, nắng đẹp 
(vô vàn, vô tận, vô ngần). Khung cửa sổ xanh cắt lên vườn chuối một bức tranh mùa hạ nên thơ. Nắng sưởi trên tàu chuối xanh non, chỗ xanh trong, chỗ 
(óng, óng ánh, láng bóng) như mạ bạc, 
(soi, rọi, phản chiếu) lên trần bếp một thứ ánh sáng (dịu, dìu dịu, dịu dàng) xanh mướt. Một con chim nào hót 
(lánh lót, liu riu, lanh canh) trong rừng cao su xa xa… rồi lại im lặng.
Giải rút gọn:
Ngoài vườn, nắng đẹp vô ngần. Khung cửa sổ đen xanh cắt lên vườn chuối một bức tranh mùa hạ nên thơ. Nắng sưởi trên tàu chuối xanh non, chỗ xanh trong, chỗ láng bóng như mạ bạc, phản chiếu lên trần bếp một thứ ánh sáng rất dịu, xanh mướt và thái bình. Một con chim nào hót lảnh lót trong rừng cao su xa xa... rồi lại im lặng.
Câu 2: Tìm 3 - 4 từ gợi tả màu sắc của mặt trời.
Giải rút gọn:
- Rực rỡ
- Vàng óng
- Đỏ thẫm
- Cam chói
Câu 3: Viết 3 - 4 câu tả vẻ đẹp của mặt trời vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn, trong đó có sử dụng từ tìm được ở bài tập 2.
Giải rút gọn:
Khi bình minh lên, mặt trời dần hiện hình từ sau đỉnh núi, tỏa ra những tia nắng rực rỡ, vẽ nên một bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc. Bầu trời chuyển từ màu xanh thẫm sang vàng óng, rồi đỏ thẫm ở chân trời, tạo nên một khung cảnh huyền ảo. Ánh sáng cam chói của mặt trời len lỏi qua kẽ lá, đánh thức muôn loài, báo hiệu một ngày mới đầy hứa hẹn.
Câu 4: Thực hiện yêu cầu:
a. Dựa vào lời giải nghĩa, đặt câu để phân biệt các từ sau:
Đựng: chứa ở trong lòng của đồ vật
Giữ: làm cho ở nguyên tại vị trí nào đó
Mang: giữ cho lúc nào cũng cùng theo với mình mà di chuyển.
b. Thay các 
trong đoạn thơ sau bằng một từ phù hợp ở bài tập a:
Âm thanh 
trong dây đàn
Mùi thơm 
ở muôn vàn bông hoa
Cái quạt 
gió trong nhà
Kho cổ tích 
lòng bà bà ơi
Theo Lê Hồng Thiện
Giải rút gọn:
a. - Chúng ta nên sử dụng bình cá nhân để đựng nước.
- Sau khi học xong, tôi xin mẹ giữ lại những cuốn sách cũ để quyên góp cho các bạn vùng cao.
- Mỗi sáng đi học, tôi đều mang theo chiếc bánh để ăn vào bữa xế.
b. Âm thanh đựng trong dây đàn
Mùi thơm đựng ở muôn vàn bông hoa
Cái quạt đựng gió trong nhà
Kho cổ tích đựng lòng bà, bà ơi!
VIẾT: VIẾT ĐOẠN VĂN NÊU LÍ DO TÁN THÀNH HOẶC PHẢN ĐỐI MỘT HIỆN TƯỢNG, SỰ VIỆC
Đề bài: Chọn một trong hai sự việc dưới đây để viết đoạn văn nêu lí do em tán thành hay phản đối sự việc đó:
Câu 1: Viết đoạn văn dựa vào kết quả bài tập 1 trang 128 và các gợi ý:
Giải rút gọn:
Việc học sinh tiểu học tự đi bộ đến trường không chỉ góp phần quan trọng trong việc nâng cao sức khỏe thể chất mà còn giúp trẻ phát triển kỹ năng tự lập, gần gũi hơn với thiên nhiên và cải thiện khả năng tập trung trong học tập. Đi bộ là một hình thức vận động nhẹ nhàng nhưng mang lại nhiều lợi ích sức khỏe như tăng cường sức khỏe tim mạch, phát triển cơ bắp và cải thiện sự dẻo dai. Qua đó, trẻ cũng học được cách quan sát, tuân thủ quy tắc giao thông, từng bước hình thành nên tính tự lập và tự chăm sóc bản thân. Đồng thời, việc đi bộ mỗi ngày giúp trẻ tiếp xúc với không khí trong lành và thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên, từ đó nâng cao tình yêu và ý thức bảo vệ môi trường sống. Hơn nữa, vận động vừa phải trước giờ học sẽ giúp trẻ tăng cường sự tập trung, giữ cho tinh thần luôn minh mẫn, sẵn sàng cho những bài học mới. Cuối cùng, việc giảm bớt sử dụng phương tiện giao thông cá nhân cũng góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và hành tinh của chúng ta.
VẬN DỤNG
Viết vào sổ tay những từ ngữ, hình ảnh đẹp trong bài đọc “Bài ca về mặt trời”.
Giải rút gọn:
- "Sương mù như tám khăn voan mỏng màu sữa bay la đà"
- "Dàn đồng ca chim sẻ khi bổng khi trầm, khi nhanh khi chậm, xôn xao vòm không gian"
- "Chiếc mũ đỏ to lớn nhô dần lên trên nền trời buổi sớm"
- "Vàng mặt trời giống một chiếc mâm đồng đỏ bay từ từ chiếm lĩnh nền trời xa, rộng"
- "Mâm đồng đỏ suốt đêm tắm biển làm nước biển sôi"
- "Mâm đồng không nguội"
- “Mâm đồng đỏ chói”