BÀI 45. NGÀN LỜI SỬ XANH
Khởi động
Chia sẻ 2 - 3 điều mà em biết về Thủ đô Hà Nội dựa vào gợi ý:
Giải rút gọn:
- Hà Nội là thủ đô ngàn năm văn hiến của Việt Nam, là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử sâu đậm.
- Hà Nội có những di tích lịch sử nổi tiếng như: Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc Sơn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Phố cổ Hà Nội
ĐỌC: NGÀN LỜI SỬ XANH
Câu hỏi, bài tập:
Câu 1: Con phố sau cơn mưa mùa xuân có gì đẹp?
Giải rút gọn:
- Vẻ đẹp tươi mới, tràn đầy sức sống.
- Mưa gieo hạt đầy cây, chồi non mở mắt chờ ngày lên xanh, phố phường như một bức tranh với bao nhiêu hương sắc, vẽ nên một mùa xuân đầy màu sắc và hứa hẹn.
Câu 2: “Trang sách yêu thương” nhắc đến những địa danh nào? Mỗi địa danh đó được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?
Giải rút gọn:
- Các địa danh: Tây Hồ, Tháp Bút, và chùa Trấn Vũ.
- Tây Hồ được tả bằng hình ảnh "soi lên biếc cả mặt gương"
- Tháp Bút "đề thơ" nghĩa là nơi gắn liền với văn học, văn hóa
- Chùa Trấn Vũ "chuông chùa...đến giờ còn vang" gợi lên không gian tâm linh, bình yên và vang vọng qua thời gian.
Câu 3: Khổ thơ 4 gợi cho em nhớ đến những sự kiện lịch sử nào?
Giải rút gọn:
- Sự kiện Bác Hồ viết bản Tuyên ngôn Độc lập tại phố Hàng Ngang, tuyên bố nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khẳng định độc lập, tự do của dân tộc.
- Hình ảnh mùa thu Ba Đình, nơi diễn ra sự kiện trọng đại này, gợi nhớ đến ngày Quốc khánh 2/9.
Câu 4: Hình ảnh phố phường được tả trong khổ thơ cuối gợi cho em suy nghĩ, cảm xúc gì?
Giải rút gọn:
- Em cảm thấy tự hào và trân trọng giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc.
- Thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với công lao của Bác và nhấn mạnh sự đoàn kết và ý chí tự do, độc lập của nhân dân Việt Nam.
- Cảm xúc tự hào về quá khứ hào hùng, đồng thời khích lệ thế hệ trẻ tiếp tục gìn giữ và phát huy truyền thống tốt đẹp của ông cha.
ĐỌC MỞ RỘNG: SINH HOẠT CÂU LẠC BỘ ĐỌC SÁCH - CHỦ ĐIỂM ĐẤT NƯỚC NGÀN NĂM
(a) Tìm đọc bài thơ, bài ca dao hoặc lời bài hát:
(b) Ghi chép và trang trí Nhật kí đọc sách.
c. Cùng bạn chia sẻ:
- Bài thơ, bài ca dao hoặc lời bài hát đã đọc.
- Nhật kí đọc sách.
- Hình ảnh so sánh hoặc nhân hoá em thích.
- ?
d. Thi “Nghệ sĩ nhí”: Đọc và chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của em về bài thơ, bài ca dao hoặc lời bài hát.
(e) Ghi chép những điều em tâm đắc về một bài thơ, bài ca dao hoặc lời bài hát được bạn chia sẻ.
Giải rút gọn:
Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi)
Lịch sử nước ta (Hồ Chí Minh)
LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ CÂU ĐƠN VÀ CÂU GHÉP
Câu 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:
(1) Mùa hè đi qua những nương ngô, để lại vô số đốm nắng lấm tấm. (2) Lá ngô bỗng xanh đậm đà và những khóm hoa dại bắt đầu khoe cánh mỏng. (3) Nắng hè hong khô những giọt mưa rào vội vã trên mấy cánh hoa sim tím ngát. (4) Trong những khe đá nhỏ, lũ cá suối mải mê đuổi theo bóng nắng, lũ cua rủ nhau ngó ra khỏi cửa hang.
Phương Hà
a. Xếp các câu trong đoạn văn vào hai nhóm:
b. Chỉ ra cách nối các về câu trong mỗi câu ghép tìm được.
Giải rút gọn:
a. - Câu đơn: 1 -3
- Câu ghép: 2 - 4
b. - Câu 2: Các vế nối với nhau bằng kết từ “và”.
- Câu 3: Các vế nối với nhau bằng dấu phẩy.
Câu 2: Ghép hai câu đơn trong mỗi trường hợp sau thành một câu ghép bằng cách dùng cặp từ hô ứng phù hợp:
a. Mưa lớn. Nước sông dâng cao.
b. Gà mẹ túc túc đi đến. Đàn gà con lon ton chạy theo đến.
c. Tiếng trống vang lên. Các bạn học sinh xếp hàng ngay ngắn.
Giải rút gọn:
a. Mưa càng lớn, nước sông càng dâng cao.
b. Gà mẹ vừa túc túc đi đến, đàn gà con đã lon ton chạy theo đến.
c. Tiếng trống vừa vang lên, các bạn học sinh đã xếp hàng ngay ngắn.
Câu 3: Viết đoạn văn (từ 4 đến 6 câu) nói về nội dung của bức tranh sau, trong đó có ít nhất một câu ghép.
Giải rút gọn:
Bức tranh rước đèn Trung Thu phản ánh một phong tục đẹp và truyền thống lâu đời của người Việt Nam mỗi dịp Tết Trung Thu đến. Trong bức tranh, những em nhỏ với niềm vui hân hoan, tay cầm những chiếc đèn lồng đủ màu sắc rực rỡ, môi miệng cười tươi, rước đèn khắp đường làng, tạo nên một không gian lung linh, huyền ảo. Bức tranh không chỉ ghi lại cảnh tượng tươi vui của lễ hội mà còn thể hiện sự gắn kết giữa các bạn nhỏ. Bức tranh như một lời nhắc nhở về tinh thần đoàn tụ, tương thân tương ái trong cộng đồng và gia đình, mang lại cho mọi người cảm giác ấm áp, yêu thương và gắn kết.
VIẾT: LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN CHO BÀI VĂN TẢ NGƯỜI
Câu 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
a. Ngoại hình và trang phục khi làm việc của bác Tâm được miêu tả như thế nào?
b. Mỗi hoạt động của bác Tâm được miêu tả bằng những từ ngữ nào?
c. Sự vất vả của bác Tâm được miêu tả thông qua hình ảnh nào?
d. Qua cách miêu tả, em cảm nhận được tình cảm của người viết dành cho bác Tâm như thế nào?
Giải rút gọn:
a. Bác đi một đôi găng tay bằng vải rất dày. Vì thế, tay bác y như tay một người khổng lồ. Bác đội nón khăn trùm gắn kín mặt, chỉ để hở mỗi cái mũi và đôi mắt.
b. Tay phải bác cầm một chiếc búa. Tay trái bác xếp rất khéo léo những viên đá bọc nhựa đường đen nhánh vào chỗ trũng. Bác đập búa đều đều vào những viên đá để chúng ken chắc vào nhau. Hai tay bác đưa lên, hạ xuống nhịp nhàng.
c. Sự vất vả của bác Tâm được miêu tả thông qua hình ảnh: Chỉ có mảnh áo ướt đẫm mồ hôi ở lưng bác là cứ loang ra mãi…
d. - Em cảm nhận được tình cảm của người viết dành cho bác Tâm: trân trọng và ngưỡng mộ.
- Cách miêu tả này gợi lên sự ngưỡng mộ của người viết đối với sự kiên trì, chăm chỉ và tinh thần làm việc không mệt mỏi của bác Tâm, đồng thời bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng sâu sắc đối với công việc và nhân vật.
Câu 2: Viết đoạn văn tả hoạt động quen thuộc của một người lao động khi đang làm việc.
Lưu ý:
- Chọn tả quá trình người đó thực hiện hoạt động.
- Tập trung vào các động tác và những đặc điểm ngoại hình, thái độ của người đó khi làm việc.
- Sử dụng từ ngữ thể hiện cảm xúc của người đó khi thực hiện hoạt động và suy nghĩ, tình cảm của em khi quan sát hoạt động đó.
Giải rút gọn:
Mỗi buổi sáng, khi thành phố còn đang chìm trong giấc ngủ, người lao công đã bắt đầu công việc của mình. Trong ánh sáng le lói của bình minh, bóng dáng của người lao công ấy trở nên quen thuộc với mọi người dân trong khu phố. Anh mặc bộ đồng phục màu xanh, đầu đội chiếc nón rộng vành, tay cầm chiếc chổi dài, miệt mài quét sạch từng con đường, từng ngõ hẻm. Động tác của anh đều đặn và chắc chắn, từ cách cầm chổi, đến cách quét và nhặt rác, mỗi động tác đều thể hiện sự chuyên nghiệp và tỉ mỉ.
VẬN DỤNG
Tìm hiểu thêm thông tin và nói 2 - 3 câu giới thiệu về một địa danh được nhắc đến trong bài đọc “Ngàn lời sử xanh”.
Giải rút gọn:
- Tháp Bút là một trong những biểu tượng của Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Tháp nổi tiếng với kiến trúc độc đáo, thể hiện sự trân trọng của người Việt đối với tri thức và giáo dục.
- Quảng trường Ba Đình là điểm tổ chức nhiều sự kiện lịch sử trọng đại của Việt Nam, nổi tiếng nhất là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập vào ngày 2/9/1945, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- Hồ Tây là hồ nước tự nhiên lớn nhất Hà Nội, với diện tích khoảng 500 ha. Hồ Tây không chỉ được biết đến với vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn mà còn là nơi diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, giải trí của người dân thủ đô.