Tuần:………
Ngày soạn:…
Ngày dạy:……
Tiết số: ………
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY
I- MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Trình bày được cấu tạo và chức năng của dây thần kinh.
- Giải thích được vì sao dây thần kinh tủy là dây pha.
2. Kỹ năng :
- Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình.
- Kỹ năng hoạt động nhóm
3. Thái độ :
- GD lòng yêu thích học tập bộ môn
4. Năng lực:
- Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề
- Năng lực phản hồi, lắng nghe tích cực, hợp tác trong quá trình thảo luận.
II- ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:
- Tranh phóng to hình 45.1, 45.2, 44.1.
- Tranh câm hình 45.1 và các miếng bìa rời ghi chú thích từ 1 – 5 .
III- HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra.
- Trình bày cấu tạo và chức năng của tủy sống?
3. Bài mới.
A. Khởi động:
Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.
Giáo viên từ thí nghiệm của bài trước ta thấy khi kích thích axit HCl 3% các chi đều co. Dựa vào bài phản xạ để giải thích kết quả đó. Học sinh trả lời: Da là cơ quan phản xạ => nơron hướng tâm => trung ương thần kinh => nơron li tâm => cơ quan phản ứng là bắp đùi làm cho chi co
Giáo viên như chúng ta đã nghiên cứu ở bài trước trung ương thần kinh trong trường hợp đó là tủy sống. Vậy tủy sống liên hệ với nơron hướng tâm và li tâm như thế nào? để tìm hiểu vấn đề này chúng ta cùng nghiên cứu bài học hôm nay
B. Hình thành kiến thức:
Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập nêu ra ở HĐ Khởi động.
|
Hoạt động của giáo viên và học sinh |
Nội dung bài học |
|
Hoạt động 1 : Mục tiêu: Trình bày được cấu tạo và chức năng của dây thần kinh. - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục I, quan sát H 43.2; 45.1 và trả lời câu hỏi: - Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tuỷ? - HS nghiên cứu thông tin mục I, quan sát H 43.2; 45.1 và trả lời câu hỏi: - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung. - Tiếp tục đọc thông tin, quan sát kĩ H 45.1 để dán chú thích vào tranh câm H 45.1 trên bảng và trình bày cấu tạo dây thần kinh tuỷ. - 1 HS lên bảng dán chú thích, trình bày cấu tạo dây thần kinh tuỷ. Các HS khác quan sát, nhận xét, bổ sung hoàn thiện kiến thức. - GV hoàn thiện kiến thức trên mô hình đốt tuỷ sống, rút ra kết luận. - Lưu ý HS: + Phân biệt rõ mặt trước và mặt sau tuỷ sống, rễ trước và rễ sau. + Sử dụng H 45.2 để chỉ chi HS thấy từ đốt thắt lưng I các bó rễ tuỷ của đoạn cùng, cụt tập hợp thành “tùng đuôi ngựa”. |
I- Cấu tạo của dây thần kinh tủy: - Có 31 đôi dây thần kinh tủy. - Mỗi dây thần kinh tủy gồm 2 rễ : + Rễ trước : Rễ vận động. + Rễ sau : Rễ cảm giác. - Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ gian đốt → dây thần kinh tủy |
|
Hoạt động 2 : Mục tiêu: Giải thích được vì sao dây thần kinh tủy là dây pha. - GV yêu cầu HS nghiên cứu thí nghiệm phần thông tin SGK mục II, nghiên cứu kĩ bảng 45. - HS đọc kĩ thông tin về nội dung thí nghiệm, đọc kĩ bảng 45. - GV treo bảng 45 mô tả thí nghiệm bằng tranh vẽ ếch bị kích thích bởi HCl 1%, chi sau bên phải, chi sau bên trái. Đặt vào điều kiện thí nghiệm (dán kín) vẽ kết quả thí nghiệm. - Yêu cầu HS lên bảng xác định vị trí vết cắt, nêu kết quả thí nghiệm. - GV bóc kết quả cho HS nhận xét. Yêu cầu HS giải thích kết quả thí nghiệm trên. ? Thí nghiệm 1 cho phép ta rút ra kết luận gì về chức năng rễ trước? - 1 HS lên bảng xác định vị trí vết cắt rễ trước bên phải, rễ sau bên trái, nêu kết quả. - HS khác nhận xét. ? Thí nghiệm 2 cho phép ta rút ra kết luận gì về chức năng rễ sau? - HS thảo luận 2 câu hỏi, trả lời, nhận xét. - HS đọc kết luận. - GV nhận xét, đưa ra kết luận. - GV đưa câu hỏi: ? Nêu chức năng của dây thần kinh tuỷ? |
II- Chức năng dây thần kinh tủy: - Rễ trước dẫn truyền xung vận động (li tâm). - Rễ sau dẫn truyền xung cảm giác (hướng tâm). - Dây thần kinh tủy các bó sợi cảm giác và vận động nhập lại, nối với tủy sống qua rễ trước và rễ sau → dây thần kinh tủy là dây pha.
* Kết quả thí nghiệm + Thí nghiệm 1: Khi kích thích bằng HCl 1% vào chi sau bên phải, xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm (da) tới tuỷ sống nhưng vì rễ trước bên phải bị cắt không dẫn xung thần kinh đến chi đó nên chi đó không co. Xung thần kinh qua nơron bắt chéo sang chi bên kia, chi bên kia co và xung thần kinh qua đường dẫn truyền lên chi trên làm cho 2 chi trên co. + Thí nghiệm 2: Rễ sau bên trái bị cắt, xung thần kinh từ cơ quan thụ cảm không dẫn truyền về tuỷ sống được nên không chi nào co cả.
|
4. Củng cố
Mục tiêu: Giúp HS hoàn thiện KT vừa lĩnh hội được.
HS đọc ra kết luận chung SGK.
Trình bày cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tủy.
GV gợi ý để HS trả lời câu hỏi 2 SGK. Kích thích mạnh lần lượt các chi tiết.
Nếu không gây co chi nào → rễ sau (rễ cảm giác) chi đó bị đứt.
Nếu chi nào co → rễ trước (rễ vận động) vẫn còn.
Nếu chi đó không co, các chi khác co → rễ trước (rễ vận động) của chi đó đứt.
5. Vận dụng, mở rộng:
Mục tiêu:
- Giúp HS vận dụng được các KT-KN trong cuộc sống, tương tự tình huống/vấn đề đã học.
- Giúp HS tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đờI-
Câu hỏi 2: Trên một con ếch đã mổ để nghiên cứu rễ tủy, em Quang đã vô ý thúc mũi kéo làm đứt một số rễ. Bằng cách nào em có thể phát hiện được rễ nào còn, rễ nào mất?
- Gợi ý câu 2: Kích thích mạnh lần lượt các chi:
+ Nếu không gây co chi nào ® rễ sau (rế cảm giác) chi đó bị đứt.
+ Nếu chi nào co ® rễ trước (rễ vận động) vẫn còn.
+ Nếu chi đó không co, các chi khác co ® rễ trước( rễ vận động) của chi đó bị đứt.
6. Hướng dẫn về nhà
- Học bài, trả lời câu hỏi SGK .
- Đọc trước bài 46 “Trụ não, tiểu não, não trung gian”.
- Kẻ bảng 46 (trang 145) vào vở bài tập.
* Rút kinh nghiệm bài học: