Soạn bài: Danh từ

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Đặc điểm của danh từ

1.1. Hãy xác định danh từ trong cụm danh từ in đậm dưới đây:
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con ...
                                                                                         (Em bé thông minh)
Trả lời:

Danh từ trong cụm từ in đậm là: Con trâu.
1.2. Xung quanh danh từ trong cụm danh từ nói trên có những từ nào?
Trả lời: 

Xung quanh từ “con trâu” có từ “ba” và “ấy”.
1.3. Tìm các danh từ khác trong câu đã dẫn.
Trả lời: 

• Danh từ chỉ người: vua
• Danh từ chỉ vật: làng, thúng, gạo nếp, trâu, con

1.4. Danh từ biểu thị những gì?
Trả lời: Danh từ là những từ chỉ người, vật, hiện tượng…
1.5 Đặc câu với danh từ mới tìm được
Trả lời: 

• Nhà vua đang kén rể cho công chúa Mị Nương
• Làng tôi nằm ở ven sông.
• Con trâu đang nhởn nhơ gặm cỏ trên triền đê.

2.  Danh từ chỉ đơn vị và danh từ chỉ sự vật

2.1. Nghĩa của các từ in đậm dưới đây có gì khác các danh từ đứng sau:

• ba con trâu
• một viên quan
• ba thúng gạo
• sáu tạ thóc

Trả lời: Các danh từ đứng sau nhằm làm rõ nghĩa cho các danh từ được in đậm.
2.2.  Hãy thay các từ in đậm trong ví dụ trên bằng các từ khác tương tự, rồi nhận xét về ý nghĩa tính đếm, đo lường của các cụm danh từ. Trường hợp nào ý nghĩa tính đếm, đo lường thay đổi, trường hợp nào không?
Trả lời: 

• Thay con = chú, thay viên = ông, ta có: ba chú trâu,  một ông quan thì ý nghĩa về số lượng không thay đổi.
• Thay thúng = bồ, tạ = yến, ta có: ba bồ gạo sáu yến thóc thì ý nghĩa về số lượng thay đổi.
• Các danh từ kiểu con, viên, chú, ông - không làm thay đổi ý nghĩa về tính đếm, đo lường của cụm danh từ - được gọi là danh từ chỉ đơn vị tự nhiên.
• Các danh từ kiểu thúng, bơ, tạ, yến - có làm thay đổi ý nghĩa về tính đếm, đo lường - được gọi là danh từ chỉ đơn vị quy ước.

3. Tóm tắt nội dung bài Danh từ

• Danh từ là những từ chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm…
• Danh từ có thể kết hợp với từ chỉ số lượng ở phía trước, các từ này, ấy, đó… ở phía sau và một số từ ngữ khác để lập thành cụm danh từ.
• Chức vụ điển hình trong câu của danh từ là chủ ngữ. Khi làm vị ngữ, danh từ cần có từ là đứng trước.
• Danh từ được chia thành hai loại lớn là danh từ chỉ đơn vị hoặc danh từ chỉ sự vật.
• Dan từ chỉ đơn vị gồm hai nhóm:
• Danh từ chỉ đơn vị tự nhiên (loại từ)
• Danh từ chỉ đơn vị quy ước. Cụ thể là:
• Danh từ chỉ đơn vị chính xác
• Danh từ chỉ đơn vị ước chừng