Soạn văn 6 VNEN bài 18: Sông nước Cà Mau

B. Hoạt động hình thành kiến thức.

1. Đọc văn bản sau: Sông nước Cà Mau sgk tr 13

2. Tìm hiểu văn bản.

a. Bài văn miêu tả cảnh gì? Theo trình tự như thế nào?

Xem lời giải

b. Viết vào vở nội dung chính của 3 đoạn trong bài:

Đoạn văn	Nội dung chính
Đoạn 1: từ đầu đến “lặng lẽ một màu xanh đơn điệu”
Đoạn 2: từ “từ khi qua Chà Là” đến “khói sóng ban mai”
Đoạn 3: còn lại

Xem lời giải

b. Viết vào vở nội dung chính của 3 đoạn trong bài:

Đoạn văn	Nội dung chính
Đoạn 1: từ đầu đến “lặng lẽ một màu xanh đơn điệu”
Đoạn 2: từ “từ khi qua Chà Là” đến “khói sóng ban mai”
Đoạn 3: còn lại

Xem lời giải

c. Đọc đoạn 1 và cho biết: Ấn tượng ban đầu bao trùm lên sông nước Cà Mau của tác giả là gì? Ấn tượng ấy được bộc lộ qua các giác quan nào?

Xem lời giải

d. Đọc đoạn văn 2 và cho biết cách đặt tên cho các con sông, con kênh ở vùng Cà Mau có gì đặc biệt? Em có nhận xét gì về các địa danh ấy? Những đặc điểm này gọi ra những đặc điểm gì về thiên nhiên vùng Cà Mau?

Xem lời giải

e) Đọc đoạn 3 và thực hiện yêu cầu:

(1) Chỉ ra những chi tiết thể hiện sự hùng vĩ rộng lớn của sông Năm Căn và rừng đước ở hai bên bờ sông.

(2) Tìm những từ ngữ miêu tả màu sắc của rừng và nhận xét cách miêu tả màu sắc ấy?

(3) Chọn những chi tiết, hình ảnh thể hiện sự trù phú của chợ Năm Căn qua những chi tiết sau:

(1)    Chợ Năm Căn nằm sât hai bên bờ sông	(2)    Những túp lều lá thô sơ kiểu cổ xưa	(3)    Những đống gỗ cao như núi
(4)    Những bến vận hà nhộn nhịp hai bên bờ sông	(5)    Những ngôi nhà bè an đêm ánh đèn măng- sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi	(6)    Những người Chà Châu Giang bán vải

Xem lời giải

g) Em có nhận xét gì về sự quan sát của tác giả trong bài văn? (Tác giả đã lựa chọn vị trí nào để quan sát và miêu tả? Vị trí ấy có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả? Vị trí ấy có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả? Cách lựa chọn từ ngữ chi tiết miêu tả có gì đặc sắc?...)

Xem lời giải

h) Nói với bạn cảm nhận của em về Cà Mau- vùng đất cực nam của Tổ quốc.

Xem lời giải

3. Tìm hiểu về phép so sánh

a) Đọc các câu sau và trả lời câu hỏi:

Trẻ em như búp trên cành

Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan

(Hồ Chí Minh)

-(...) trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất nhưu hai dãy trường thành vô tận.

-Trường Sơn: chí lớn ông cha

Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào 

(1) Tim những sự vật được so sánh trong các câu trên. Vì sao có thể so sánh như vậy? Mục đích của việc so sánh.

(2) Sự so sánh trong các câu trên có khác gì với sự so sánh trong câu sau:

Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến

Xem lời giải

b. Điền tiếp những tập hợp so sánh trong các câu ở mục a vào mô hình theo mẫu sau:

Vế A (Sự vật được so sánh)	Phương diện so sánh	Từ so sánh	Vế B (Sự vật được so sánh)
(1) Trẻ em		như	Búp trên cành

Xem lời giải

4. Tìm hiểu quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.

a. Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Đoạn 1: Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.

Đoạn 2: Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khi rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối […]. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.

Đoạn 3: Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều lóng lánh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen,… đàn đàn lũ luc bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng nó gọi nhau, trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thể tưởn được. Ngày hội mùa xuân đấy!

(1) Nhận xét về những đặc điểm nổi bật của sự vật, phong cảnh được miêu tả trong mỗi đoạn văn.

(2) Những đặc điểm đó thể hiện những hình ảnh và chi tiết nào?

Đoạn văn	Đặc điểm chính	Từ ngữ, hình ảnh
Đoạn 1
Đoạn 2
Đoạn 3

Xem lời giải

b) So sánh hai đoạn văn sau và cho biết đoạn (2) đã bí lược đi những chữ nào. Việc lược đi các chữ đó có ảnh hưởng đến đoạn văn miêu tả không?

(1) Dòng sông Nam Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi  nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.

(Đoàn Giỏi)

(2) Dòng sông Nam Căn mênh mông, nước (...) đổ ra biển ngày đêm (...), cá nước bơi hàng đàn đen trũi  nhô lên hụp xuống (...) giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ rừng đước dựng lên cao ngất (...)

(Đoàn Giỏi)

Xem lời giải

C. Hoạt động luyện tập

1. Viết 1 đoạn văn trình bày cảm nhận của em về vùng đất Cà Mau sau khi học xong bài Sông nước Cà Mau

Xem lời giải

2. Tìm một ví dụ với mỗi mẫu so sánh sau. Viết kết quả vào bảng nhóm

a. So sánh cùng loại.

(1) So sánh người với người

(2) So sánh với vật

b. So sánh khác loại

(1) So sánh với người

(2) So sánh cái cụ thể và cái trìu tượng

Xem lời giải

3. Tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong các văn bản Bài học đường đời đầu tiên và Sông nước Cà Mau. Chọn và viết vào vở 1 câu em thích

Xem lời giải

4. a) Chọn các từ ngữ đã cho để điền vào chỗ trống trong đoạn văn

Các từ điền:  gương bầu dục, mảnh kính, cong cong, uốn, lấp ló, xám xịt, cổ kính, xanh um, xanh biếc

Nhà tôi cách Hồ Gươm không xa. Từ trên gác cao nhìn xuống, hồ như một chiếc (…) lớn, sáng long lanh.

Cầu Thê Húc màu son, (…) như con tôm, dẫn bào đền Ngọc Sơn. Mái đền (…) bên gốc đa già, rễ lá xum xuê. Xa một chút là Tháp Rùa, tường rêu (…), xây trên gò đất giữa hồ, cỏ mọc (…)

(Ngô Quân Miện)

b) Trong đoạn văn miêu tả quang cảnh Hồ Gươm trên đây tác giả đã quan sát và lựa chọn những hình ảnh đặc sắc và tiêu biểu nào?

Xem lời giải

6. Từ bài Sông nước Cà Mau, hãy viết một đoạn văn tả quang cảnh một dòng sông, hay khu rừng mà em có dịp quan sát

Xem lời giải

2. Trong cuốn sách  Một số kinh nghiệm viết văn miêu tả, nhà văn Tô Hoài đã có dẫn lời một nhà văn người Pháp như sau:

Một trăm cây bạch dương giống nhau cả trăm, một trăm ánh lửa giống nhau cá trăm. Mới nhìn tưởng thế, nhưng nhìn kĩ thì thân cây bạch dương nào cũng khác nhau, ngọn lửa nào cũng khác nhau. Trong đời ta gặp bao nhiêu người, phải thấy là mỗi người mỗi khác nhau không một ai giống ai.

Theo em, thông qua lời dẫn trên nhà văn Tô Hoài muốn  khuyên ta điều gì khi nhắc viết văn miêu tả. 

Xem lời giải

3. Chọn một trong số các đề văn sau và hoàn thành vào vở:

Đề 1: Tả cảnh cây đào cây mai vào dịp Tết.

Đề 2: Miêu tả hàng phượng vĩ và tiếng ve vào một ngày hè.

Đề 3: Viết thư cho bạn ở xa tả lại khu phố hay thôn xóm bản làng nơi em ở vào một mùa đông giá lạnh

Xem lời giải

4*. Thử so sánh vẻ đẹp của vùng sông nước Cà Mau được miêu tả trong bài đọc với vẻ đẹp của một miền quê mà em biết.

Xem lời giải

5. Quan sát các hình ảnh sau và trao đổi về quang cảnh một dòng sông hoặc khu rừng mà em biết? (hình trang 20 sgk)

Xem lời giải

D. Hoạt động vận dụng

1. a. Sưu tầm tranh ảnh hoặc vẽ tranh về sông nước, rừng đước Cà Mau.

b. Trao đổi với người thân về dòng sông ở quê hương em (hoặc nơi em đang ở). Viết một vài câu giới thiệu vắn tắt về con sông đó.

Xem lời giải