Ngày soạn……………….………………..Ngày dạy………………………..
TIẾT 24-BÀI 14: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN(THẾ KỈ XIII)
II-CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1285)
I. MỤC TIÊU:
1.Kiến thức:
- HS biết: Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên
- HS hiểu:
+ Công cuộc chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ hai của nhà Nguyên chu đáo hơn lần
+ Sự chuẩn bị và ý chí quyết tâm đánh giặc của quân dân Trần.
+ Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến.
- HS vận dụng: trong giai đoạn hiện nay
2.Kĩ năng:
Rèn luyện kĩ năng sử dụng lược đồ tường thuật diễn biến.
Tái hiện sự kiện,hiện tượng lịch sử,giải quyết vấn đề,thực hành bộ môn.
3.Tư tưởng,thái độ
- Bồi dưỡng cho HS lòng căm thù giặc, lòng tự hào dân tộc, và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước.
4. Định hướng năng lực được hình thành:
- Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tính toán.
- Năng lực chuyên biệt: Tư duy nghiên cứu khoa học lịch sử, tái hiện sự kiện, sử dụng hình vẽ, tranh ảnh, mô hình, video clip…
II. PHƯƠNG PHÁP , KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan,..
III. CHUẨN BỊ
1.Giáo viên
- Phương pháp:Trực quan,tổ chức các hoạt động nhóm,cá nhân,tập thể cho HS
- Chương trình giáo dục,Hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, vở bài tập
- Lược đồ: cuộc kháng chiến lần thứ 2
- Bảng phụ
2. Học sinh
- Chuẩn bị theo sự hướng dẫn của GV
IV.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định tổ chức
2Kiểm tra bài cũ:
- Tường thuật diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân Mông Cổ trên bản đồ.
3.Dạy và học bài mới
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung kiến thức cần đạt
HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (2’)
Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
GV : Chiếu hình ảnh quân Mông Cổ thua chạy về nước.
GV: Thất bại trong cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ nhất nhưng đế chế Mông-Nguyên vẫn không từ bỏ tham vọng dùng Đại Việt đánh chiếm các nước phía nam Trung Quốc ,mở rộng lãnh thổ.Chính vì vậy nhà Nguyên đã tiến hành xâm lược nước ta lần thứ hai .Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên như thế nào?Hôm nay cô cùng các em tìm hiểu tiếp bài 14: “ Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên”
HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức (20’)
Mục tiêu: + Công cuộc chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ hai của nhà Nguyên chu đáo hơn lần
+ Sự chuẩn bị và ý chí quyết tâm đánh giặc của quân dân Trần.
+ Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
Hoạt động của Thầy Hoạt động của trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1(7’): Tìm hiểu âm mưu xâm lược của nhà Nguyên
- Phương pháp: sử dụng đồ dùng trực quan,đàm thoại,nêu vấn đề.
- Cách tiến hành:HS làm việc cá nhân
GV: Nêu rõ sau thất bại 1258 quân Mông Cổ vẫn chưa từ bỏ âm mưu xâm lược Đại Việt.
+ 1279: Nhà Nguyên được thành lập ráo riết chuẩn bị xâm lược nước ta và Cham pa.
H: Hốt Tất Liệt cho quân xâm lược Đại Việt và Cham pa nhằm mục đích gì ?
GV: Giảng:
H: Tại sao quân Nguyên đánh Cham Pa trước khi đánh Đại Việt?
GV: Dùng bản đồ trình bày cuộc tấn công Cham Pa của nhà Nguyên.
GV: Kế hoạch của nhà Nguyên định dùng Cham Pa làm bàn đạp tấn công nước ta bước đầu tan vỡ .Nhà Trần đã chuẩn bị đối phó như thế nào?Chúng ta cùng tìm hiểu mục 2
Hoạt động 2(8’): Tìm hiểu sự chuẩn bị của nhà Trần
- Phương pháp: sử dụng đồ dùng trực quan,đàm thoại,nêu vấn đề.
- Cách tiến hành:HS làm việc cá nhân
H: Sau khi biết tin quân Nguyên có ý định xâm lược Đại Việt nhà Trần đã làm gì?
H: Hội nghị này có tác dụng như thế nào?
GV: Nhấn mạnh ý nghĩa, tác dụng của hội nghị Bình Than: Vừa để thống nhất ý chí chiến đấu trong tầng lớp thống trị nhà Trần, vừa có ý nghĩa như một cuộc thị sát thực địa chuẩn bị chiến trường cho trận đánh về sau. Hội nghị đã thể hiện tinh thần đoàn kết các quí tộc.
GV: Giới thiệu bài “Hịch Tướng Sĩ” và vài nét về Hưng Đạo Vương (Trần Quốc Tuấn).
+ Kể chuyện về Trần Quốc Toản.
+ Tiếp đó trình bày: Hội nghị Diện Hồng.
H: Hội nghị Diên Hồng có tác dụng như thế nào đến việc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến?
GV chốt:
GV: Gọi HS đọc phần in nghiêng trong SGK.
GV: Giảng tiếp về cuộc tập trận của nhà Trần.
H: Việc quân sĩ chích vào cánh tay hai chữ “Sát thát”chứng tỏ điều gì?
GV: Kết luận: Cũng như trong cuộc kháng chiến lần nhất. Lần này nhà Trần rất bình tĩnh, chủ động và tích cực chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến. Những việc làm trên đều thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần.
H: Vậy em hãy cho biết: Những biểu hiện nào chứng tỏ ý chí quyết chiến của nhà Trần?
Hoạt động 3(15’): Tìm hiểu diễn biến , kết quả của cuộc kháng chiến
GV: Sử dụng bản đồ tường thuật diễn biến .
+ Kể chuyện: Vua Trần lo lắng hỏi Trần Quốc Tuấn.
H: Em có suy nghĩ gì về câu nói “ Bệ Hạ hãy chém đầu thần trước rồi sẽ hàng”của Trần Quốc Tuấn?
GV chốt:
GV: Tường thuật tiếp diễn biến.
H: Thất bại trong âm mưu bắt sống vua Trần ,Thoát Hoan đã làm gì?
*Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
GV: Thời cơ đã đến ta phản công.
+ Tường thuật các trận: Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương.
+ Cho HS xem ảnh “Thoát Hoan chui ống đồng thoát thân về nước”.
*Tích hợp với môn ngữ văn
+ Gọi HS đọc bài thơ “Tụng Giá Hoàn Kinh Sư của Trần Quang Khải”.
GV:Yêu cầu HS thảo luận nhóm bàn(3’)
H: Trong cuộc kháng chiến lần thứ 2 chống quân xâm lược Nguyên - Mông quân và dân ta đã dùng cách gì để đánh giặc?
GV chốt
Sơ kết bài học
- Trong cuộc kháng chiến lần thứ hai,quân dân Đại Việt gặp rất nhiều khó khăn,gian nguy và thử thách to lớn.
- quân dân nhà Trần không hề lùi bước,quyết tâm chuẩn bị kháng chiến và đã chiến đấu anh dũng,giành được thắng lợi vẻ vang.
-KN quan sát lược đồ tóm tắt sự kiện,phân tích,nhận xét,tổng hợp
-Phát hiện kiến thức SGK:Âm mưu của Hốt Tờt Liệt
-Kĩ năng tóm tắt sự kiện,phân tích
-Quan sát,lắng nghe
Hốt Tất Liệt cho quân đánh Cham Pa trước .
-KN quan sát lược đồ tóm tắt sự kiện,phân tích,nhận xét,tổng hợp
-Kĩ năng tóm tắt sự kiện
-Phân tích ,đánh giá
- Hs trả lời
- HS trả lời
Vừa để thống nhất ý chí chiến đấu trong tầng lớp thống trị nhà Trần, vừa có ý nghĩa như một cuộc thị sát thực địa chuẩn bị chiến trường cho trận đánh về sau. Hội nghị đã thể hiện tinh thần đoàn kết các quí tộc.
- HS nhận xét,đánh giá
- Hs trả lời
Đây là hội nghị thể hiện ý chí quyết chiến của toàn thể nhân dân Đại Việt
-HS đánh giá ,nhận xét về câu nói của Trần Quốc Tuấn
Thể hiện quyết tâm cao độ của quân sĩ thà chết chứ không chịu mất nước.
-HS trả lời
-Rèn kĩ năng hoạt động hợp tác theo nhóm
Rèn kĩ năng quan sát,hiểu sự kiện lịch sử,nhận xét sự kiện lịch sử.
*Năng lực cần hình thành:Thực hành bộ môn lịch sử
Câu nói đó thể hiện niềm tin sắt đá và quyết tâm kháng chiến không hề lay chuyển của những người lãnh đạo.
“Thoát Hoan chui ống đồng thoát thân về nước”.
HS thảo luận nhóm bàn(3’)
: “Vườn không nhà trống” , “Địch mạnh ta rút lui chờ thời cơ, phản công”.
1. Âm mưu xâm lược Cham Pa và Đại Việt của nhà Nguyên.
- 1279 nhà Nguyên được thành lập. Vua Nguyên ráo riết chuẩn bị xâm lược Đại Việt và Cham Pa nhằm:
+ Làm cầu nối xâm lược và thôn tính các nước phía Nam Trung Quốc.
+ Mở rộng phạm vi thống trị và đô hộ.
- Nhà Nguyên cho quân đánh Cham Pa trước để phối hợp thực hiện kế hoạch “gọng kìm” , nhanh chóng đánh bại Đại Việt.
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến:
- Vua trần triệu tập hội nghị các vương hầu, quan lại ở Bình Than, bàn kế đánh giặc.
- Cử Trần Quốc Tuấn chỉ huy cuộc kháng chiến.
- 1285: các bô lão trong cả nước về dự hội nghị Diên Hồng.
- Tổ chức cuộc tập trận lớn và duyệt binh ở Đông Bộ Đầu.
3. Cuộc kháng chiến bùng nổ và thắng lợi.
a) Diễn biến
- Cuối 1/1285: 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tràn vào xâm lược nước ta.
- Sau 1 vài trận đánh quân ta lui về Vạn Kiếp (Hải Dương).
- Địch tấn công Vạn Kiếp ta rút lui về Thăng Long Về Thiên Trường (Nam Định).
- Nhân dân Thăng Long thực hiện “Vườn không nhà trống”.
- Toa Đô từ Cham Pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hóa.
- Thoát Hoan mở cuộc tấn công xuống phía Nam tạo thế “gọng kìm”.
- Quân ta tiếp tục rút lui củng cố lương thực.
- 5/12585: Quân Trần tổ chưcá phản công Giặc tháo chạy ta phục kích.
b) Kết quả:
- Kháng chiến thắng lợi: đánh tan 50 vạn quân Nguyên.
HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')
Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
1. Trước khi tiến đánh Đại Việt quân Nguyên đã tiến đánh:
A.Chăm Pa C. Lào
B. Campuchia D . Cả 3 nơi trên
2 . Quân Nguyên xâm lược nước ta vào thời gian:
A. 1281 B.1283 C.1285 D.1288
3. Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên tướng giặc nào đã chết tại trận :
A. Thoát Hoan B. Ô Mã Nhi
C. Toa Đô D. Cả 3
HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)
Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
Trình bày diễn biến trận đánh trên bản đồ
HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)
Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học
Sưu tầm một số hình ảnh về trận chiến
4. Hướng dẫn về nhà
Chuẩn bị bài tiếp theo
Tìm hiểu phần III: Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên
+ Âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Nguyên( lần 3)
+ Nhà Trần đã chuẩn bị cuộc kháng chiến như thế nào?
+ Tập trình bày diễn biến trên lược đồ.