Ngày soạn…………………………………..Ngày dạy……………..………
TIẾT 41 BÀI 26
PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỈ XIX (TT)
I.Mục tiêu bài học :
1.Kiến thức: HS cần trình bày được:
- Từ giai đoạn 2 từ 1888-1896 của phong trào Cần Vương, phong trào phát triển mạnh, đã quy tụ thành các trung tâm kháng chiến lớn, đó là cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
- Chứng minh được mỗi cuộc khởi nghĩa có đặc điểm riêng, nhưng tất cả các cuộc khởi nghĩa này đều do các văn thân, sĩ phu yêu nước lãnh đạo.
- Phận tích được nguyên nhân các cuộc khởi nghĩa thất bại, nguyên nhân cơ bản là: Ngọn cờ Cần Vương, hệ tư tưởng phong kiến không đáp ứng đầy đủ, triệt để yêu cầu khách quan của lịch sử và nguyện vọng của quần chúng, đó là sau khi cách mạng thành công, họ muốn xây dựng xã hội tốt đẹp hơn, nhân dân ấm no, hạnh phúc.
2.Tư tưởng:
- Giáo dục cho các em lòng yêu nước tự hào dân tộc. Trân trọng và biết ơn các văn thân sĩ phu yêu nước đã hy sinh cho độc lập dân tộc.
3. Kỹ năng:
- Rèn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ, tường thuật những sự kiện lịch sử. Biết chọn lọc những tư liệu lịch sử để tường thuật những cuộc khởi nghĩa và sự kiện tiêu biểu. Phân tích, tổng hợp, đánh giá các sự kiện lịch sử.
4- Định hướng năng lực hình thành:
- Năng lực hình thành: Năng lực khai thác bài học, hình 84 trong SGK. Đưa ra nhận xét về cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
- Năng lực hợp tác, tổng hợp, liên hệ sâu chuỗi các sự kiện lịch sử, phân tích đánh giá.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Gíao án, tranh ảnh trong SGK.
- Các tư liệu về sự xâm lược của thực dân Pháp đối với đất nước ta.
- Giao một số câu hỏi trong bài học mới cho học sinh tìm hiểu trước ở nhà.
2. Chuẩn bị của học sinh:
- Đọc trước bài học, tự tìm thông tin trong SGK sách tham khảo, mạng để trả lời các câu hỏi trong SGK và các câu hỏi giáo viên giao về nhà cho HS tiết trước.
- Sưu tầm tranh ảnh liên quan đến cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
- Tập thuyết trình trước lớp.
III. Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
1. Phương pháp: Thảo luận, đàm thoại, giảng giải, nêu vấn đề, giải quyết vấn đề… động não, kĩ thuật mãnh ghép.
2. Kĩ thuật: Thông tin phản hồi trong quá trình dạy học, chia sẻ nhóm đôi, chia nhóm, đặt câu hỏi giao nhiệm vụ, mảnh ghép…
IV.Phương tiện dạy học:
- SGK, SGV lịch sử 8, bảng phụ trắng, bút dạ, phiếu học tập.
- Bản đồ phong trào Cần vương cuối thế kỉ XIX và bản đồ cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
- Tranh ảnh các nhân vật lịch sử .
V.Tiến trình tổ chức hoạt động:
1. Ổn định tổ chức
2.Kiểm tra bài cũ.
* Đã có những ý kiến sau đây đánh giá về ý nghĩa tác dụng cuộc phản công của phái chủ chiến tại kinh thành Huế, theo em ý kiến nào đúng ?
a) Thực chất đây chỉ là hành động phản kháng của một số quan lại trong triều đình
b) Đã thể hiện sự chuyển biến về tư tưởng cúa các sĩ phu, quan lại yêu nước- gắn quyền lợi của triều đình với quyền lợi của dân tộc .
c) Cuộc phản công nhằm mục đích gây áp lực với TD Pháp để thương lượng lại .
d) Cuộc phản công thể hiện tính chất chính nghĩa, có tác dụng phát động cuộc kháng chiến chống Pháp trong toàn quốc .(Đ)
* Trình bầy tóm lược diễn biến giai đoạn 1 của p/ trào Cần Vương ( 1885 – 1888 )
3. Dạy bài mới.
HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (2’)
Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
GV giao nhiệm vụ cho HS bằng các câu hỏi và quan sát một số hình ảnh trong SGK.
h. Sau cuộc phản công kinh thành Huế thì phong trào kháng chiến chống Pháp ntn?
h. Cuộc khởi nghĩa nào có qui mô lớn trình độ tổ chức cao trong thời kì này?
HS cả lớp quan sát ảnh vả trao đổi cùng nhau.
HS trả lời quan sát hình ảnh và cùng trả lời các câu hỏi.
Mỗi HS có thể trình bày sản phẩm.
GV dựa vào sản phẩm nhận xét, đánh giá và kết nối vào bài mới.
Ảnh hưởng phong trào Cần Vương, nhiều cuộc đấu tranh nổi dậy khắp nơi có rất nhiều cuộc khởi nghĩa, nhưng cuộc khởi nghĩa có tiếng vang và thời gian kéo dài nhất là cuộc khởi nghĩa Hương Khê. Để hiểu ta tìm hiểu về cuộc khởi nghĩa này, học phần còn lại bài 26
HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức (20’)
Mục tiêu: - Từ giai đoạn 2 từ 1888-1896 của phong trào Cần Vương, phong trào phát triển mạnh, đã quy tụ thành các trung tâm kháng chiến lớn, đó là cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
- Chứng minh được mỗi cuộc khởi nghĩa có đặc điểm riêng, nhưng tất cả các cuộc khởi nghĩa này đều do các văn thân, sĩ phu yêu nước lãnh đạo.
- Phận tích được nguyên nhân các cuộc khởi nghĩa thất bại, nguyên nhân cơ bản là: Ngọn cờ Cần Vương, hệ tư tưởng phong kiến không đáp ứng đầy đủ, triệt để yêu cầu khách quan của lịch sử và nguyện vọng của quần chúng, đó là sau khi cách mạng thành công, họ muốn xây dựng xã hội tốt đẹp hơn, nhân dân ấm no, hạnh phúc.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt
GV: Hướng dẫn HS xem H.91
?: Em hãy trình bầy về căn cứ của cuộc khởi nghĩa Ba Đình ?
GV: Giới thiệu những đặc điểm căn cứ Ba Đình.
( SGV/ 157 )
?: Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa là ai ?
GV: minh hoạ thờm :
Phạm Bành là một viên quan chủ chiến đó treo ấn từ quan về quờ vận động sĩ phu và nhân dân nổi dậy khởi nghĩa .
Đinh Công Tráng ở Hà Nam là cựu chánh tổng , ông từng chiến đấu trong đội quân của Hoang Tá Viêm và Lưu Vĩnh Phúc .
?: Thành phần nghĩa quõn gồm những ai ?
?: Em trỡnh bầy diễn biến , túm lược của cuộc khởi nghĩa ?
GV: Hướng dẫn HS xem lược đồ can cứ Mó Cao H.92 SGK , can cứ vào lược đồ giải thích vỡ sao nghĩa quõn lại rỳt lờn Mó Cao .
?: Quan sát trên bản đồ , cho biết điềm mạnh và điểm yếu của căn cứ ?
?: Em hãy trình bầy về căn cứ Bãi Sậy ?
GV: Minh hoạ thêm :
Bãi Sậy là căn cứ chính của cuộc khởi nghĩa , do Nguyễn Thiện Thuật chỉ huy . Nơi đó hiểm yếu , dựa vào địa thế hiểm trở của đầm lầy, lau sậy um tùm , nghĩa quân có thể ẩn náu ban ngày , ban đêm ra truy kích địch .
?: Lãnh đạo nghĩa quân là ai ?
GV: Giới thiệu thêm về Nguyễn Thiện Thuật (H.93)
?: Cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy diễn ra như thế nào ?
* THẢO LUẬN NHÓM :
?: Em hãy nêu những điểm khác nhau giứa hai cuộc khởi nghãi Ba Đình và Bãi Sây ?
GV: Giới thiệu về Phan Đình Phùng H.94
?: Em biết gì về Phan Đình Phùng ?
?: Em biết gì về Cao Thắng
?:Trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Hương Khê
GV: minh hoạ thêm :
Thời kỳ này cụ Phan Đình Phùng chuẩn bị liên kết với các phong trào ở Bắc Kỳ , Cao Thắng xây dựng căn cứ và chuẩn bị lực lượng
HS: quan sát H.91
- Trình bầy vị trí căn cứ cuộc khởi nghĩa
- Phạm Bành
- Gồm có người Kinh, Mường , Thái
- Cuộc chiến quyết liệt từ tháng 12-1886 đến tháng 1-1887. Nghĩa quân đẩy lùi nhiều đợt tấn công của địch , cầm cự 34 ngày đêm , giặc Pháp đó dựng sỳng phun lửa và đại bác bắn dữ dội triệt hạ cuộc khởi nghĩa . Cuối cùng nghĩa quân phải mở đường máu rút lui lên căn cứ Mó Cao
- Căn cứ hiểm yếu phòng thủ tốt nhưng chỉ có độc đạo vào căn cứ. Cho nên khi bị bao vây dễ bị tiêu diệt
- Nguyễn Thiện Thuật là thủ lĩnh cao nhất của cuộc khởi nghĩa
- Trình bầy theo SGK/158
+ Khởi nghĩa Ba Đình địa thế hiểm yếu phòng thủ là chính khi bị bao vây , tấn công đễ bị dập tắt .
+ Khởi nghĩa Bãi Sây địa bàn rộng lớn, khắp các tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Hải Phòng, Quảng Yên, nghĩa quân dựa vào dân đánh du kích, ánh vận động, địch khó tiêu diệt . Cho nên cuộc khỏi nghĩa này tồn tại lâu dài – gần 10 năm.
- Là người lãnh đạo cao nhất của cuộc khởi nghĩa. 1885 hưởng ứng Chiếu Cần vương , ông đứng ra chiêu mộ nghĩa quân, là thủ lĩnh có uy tín nhất của phong trào Cần vương.
- Là dũng tướng trẻ , xuất thân từ nông dân, trợ thủ đăc lực của Phan Đình Phùng . Ông có nhiều đóng góp trong việc rèn đúc chế tạo vũ khí cho nghĩa quân
- Giai đoạn 1 nghĩa quan lo xây dựng căn cứ, tổ chức huấn luyện , rèn đúc vũ khí , tập trung lương thực
- Giai đoạn 2 ; Đây là thời kỳ chiến đấu của nghĩa quân bằng những hình thức phong phú, công đồn, chặn đường tiếp tế , dùng hầm chông để tiêu diệt giặc.Bằng chiến thuật đánh du kích, vận động đánh trận địa , nghĩa quân gây cho địch nhiều khó khăn. Đẩy lùi nhiều cuộc càn quét của địch 1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)
a) Căn cứ ;
- Ba Đình thuộc huyện Nga Sơn Thanh Hoá .
- Đó là chiến tuyến phong thủ kiên cố gồm ba làng : Thượng Thọ, Mậu Thịnh , Mỹ Khê .
b) Lãnh đạo:
- Phạm Bành & Đinh Công Tráng
c) Thành phần nghĩa quân
- Gồm người Kinh, Thái
d) Diễn biến:
- Từ 12 – 1886 đến 1 – 1887, nghĩa quân cầm cự trong 34 ngày đêm .
- Giặc Pháp dùng súng phun lửa để triệt hạ căn cứ
- Xoá tên 3 làng trên bản đồ
2. Khời nghĩa Bãi Sậy ( 1883-1982 ).
a) Căn cứ :
- Bãi Sậy ( Hưng Yên.
b) Lãnh đạo :
-1883 đến 1885 là Đinh Gia Quế
- 1885 đến 1892 là Nguyễn Thiện Thuật .
c) Diễn biến
+ Từ 1883 đến 1892 :
- Nghĩa quân thực hiện lối đánh du kích, đánh vận động khốmg chế địch trên các con đường quốc lộ số 1, 5, 39
- Giặc nhiều lần bao vây tiêu diệt nghia quân nhưng đều thất bại .
- Tuy vậy , lực lượng nghĩa quân hao mòn dần .
+ Năm 1892 khởi nghĩa tan rã .
3.Khởi nghĩa Hương Khê: (1885 – 1895 )
a) Lãnh đạo :
* Phan Đình Phùng : ông làm quan ngự sử trong triều .
- Năm 1885 ông chiêu mộ nghĩa quân khởi nghĩa
* Cao Thắng : Trợ thủ đắc lực của Phan Đình Phùng .
b) Diễn biến :
+ Giai đoạn 1 : (1885 1888 )
- Xây dựng căn cứ và chuẩn bị lực lượng rèn đúc vũ khí , tập trung lương thực .
+ Giai đoạn 2 : (1888 1895 )
- Nghĩa quân dựa vào rừng núi hiểm trở tiến công địch, chỉ huy thống nhất , đẩy lui nhiều cuộc càn quét của địch .
- 28-12-1895 Phan Đình Phùng hi sinh , nghĩa quân tan rã .
HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')
Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
* Hoạt động cả lớp: Hệ thống hóa kiến thức đã học ( câu hỏi)
- GV giao nhiệm vụ cho HS.
- Cuộc khởi nghĩa Hương Khê chia làm mấy giai đoạn?
- Tại sao nói: Cuộc khởi nghĩa Hương Khê là tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương.
- GV phát phiếu học tập cho HS.
- HS cả lớp cùng làm việc, trong quá trình làm việc có thể trao đổi với thầy, cô giáo.
- HS nộp sản phẩm cho GV.
- GV nhận xét phần làm việc của HS và dựa trên sản phẩm của một vài HS có kết quả tốt nhất để củng cố kiến thức đã học.
HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)
Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
- GV giao nhiệm vụ bằng câu hỏi:
Câu hỏi; Em có nhận xét gì về phong trào vũ trang chống Pháp cuối thế kỉ XIX?
- HS độc lập suy nghĩ làm, có thể trao đổi với bạn bè.
- HS có thể làm ngay tại lớp nếu có thời gian, hay đem về nhà hôm sau nộp.
- GV nhận xét dựa trên sản phẩm nếu có.
Lãnh đạo khởi nghĩa đều xúât thân từ tầng lớp văn thân sỉ phu yêu nước.
Lực lượng tham gia đông đảo là nông dân.
Các cuộc khởi nghĩa bị chi phối từ tư tưởng phong kiến của kẻ trượng phu.
Dù chiến đấu dũng cảm nhưng cuối cùng bị thất bại, do lãnh còn non kém.
Đây là phong trào kháng chiến lớn mạnh, thể hiện truyền thống yêu nước và khí phách anh hùng của dân tộc ta. Tiêu biểu biểu cho cuộc kháng chiến tự vệcủa nhân dân ta, để lại nhiều tấm gương và bài học kinh nghiệm quý báo.
HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)
Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học
4. Hướng dẫn về nhà
- GV giao nhiệm vụ về nhà.
+ Học bài theo câu hỏi SGK.
Học bài, làm bài tập, học các bài và xem trước bài 27 .
+ Khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913)
- Giai đoạn1 :1884-1892
- Giai đoạn 2: 1893-1908
- Giai đoạn 3: 1909-1913