Ngày soạn…………………………………..Ngày dạy……………..………
TIẾT 38 BÀI 25 : KHÁNG CHIẾN LAN RỘNG RA TOÀN QUỐC
(1873-1884)
I.Mục tiêu bài học :
1.Kiến thức:
- Trình bày được tình hình Việt Nam khi thực dân Pháp đánh Bắc Kỳ 1867-1873. Xâm lược cả Việt Nam.
- Lí giải được khi thực dân Pháp đánh Bắc Kỳ lần thứ nhất 1873. Cuộc kháng chiến của nhân dân Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Kỳ 1873-1874 diễn rất nhiều hình thức đấu tranh phong phú.
- Trình bày được nội dung chủ yếu của Hiệp ước 1873 và 1884. Thông qua các sự kiện lịch sử đó ta biết được thái độ của triều đình Huế trước việc thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì .
2. Tư tưởng:
- Giáo dục cho học sinh trân trọng và tôn kính những vị anh hùng dân tộc. Căm ghét bọn thực dân Pháp tham lam tàn bạo và những hành động nhu nhược của triều đình Huế.
- Có những nhận xét đúng đắn về triều đình Huế (khi bàn về nguyên nhân mất nước)
3. Kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ, tường thuật những sự kiện lịch sử, phân tích và khái quát một số vấn đề lịch sử điển hình.
4- Định hướng năng lực hình thành:
- Năng lực hình thành: Năng lực khai thác bài học trong SGK. Đưa ra nhận xét về quân Pháp tấn công chiếm Bắc Kì lần thứ nhất.
- Năng lực hợp tác, tổng hợp, liên hệ sâu chuỗi các sự kiện lịch sử, phân tích đánh giá.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Gíao án, tranh ảnh trong SGK.
- Các tư liệu về sự xâm lược của thực dân Pháp đối với đất nước ta.
- Giao một số câu hỏi trong bài học mới cho học sinh tìm hiểu trước ở nhà.
2. Chuẩn bị của học sinh:
- Đọc trước bài học, tự tìm thông tin trong SGK sách tham khảo, mạng để trả lời các câu hỏi trong SGK và các câu hỏi giáo viên giao về nhà cho HS tiết trước.
- Sưu tầm tranh ảnh liên quan đến cuộc xâm lược của thực dân Pháp đối với đất nước ta.
- Tập thuyết trình trước lớp.
III. Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
1. Phương pháp: Thảo luận, đàm thoại, giảng giải, nêu vấn đề, giải quyết vấn đề… động não, kĩ thuật mãnh ghép.
2. Kĩ thuật: Thông tin phản hồi trong quá trình dạy học, chia sẻ nhóm đôi, chia nhóm, đặt câu hỏi giao nhiệm vụ, mảnh ghép…
IV.Phương tiện dạy học:
- SGK, SGV lịch sử 8, bảng phụ trắng, bút dạ, phiếu học tập.
- Tranh ảnh có liên quan đén sự xâm lược của thực dân Pháp đối với đất nước ta.
V.Tiến trình tổ chức hoạt động:
1. Ổn định tổ chức
2.Kiểm tra bài cũ.
* Nguyên nhân trực tiếp thực dân Pháp xâm lược nước ta .
Hãy đánh dấu X vào trước ý trả lời đúng :
1. Nhu cầu tìm kiếm thị trường , nguồn nguyên liệu mới .
2. Sự suy yếu của chế độ phong kiến nhà Nguyễn .
3. Bảo vệ đạo Gia Tô .
4.Nhu cầu tìm kiếm thị trường, sự suy yếu của nhà nước PK. Bảo vệ đạo Gia Tô .
*Em hãy nêu nội dung cơ bản của Hiệp ước 5-6-1862
3. Dạy bài mới.
HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (2’)
Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
GV giao nhiệm vụ cho HS bằng các câu hỏi và quan sát một số hình ảnh trong SGK.
h. Pháp thực hiện chiếm Nam Kì rồi chiếm những vùng đất nào?
h. Với mộng xâm lược của Pháp ngày càng mở rộng quân dân Hà Nội chống giặc như thế nào?
HS cả lớp quan sát ảnh vả trao đổi cùng nhau.
HS trả lời quan sát hình ảnh và cùng trả lời các câu hỏi.
Mỗi HS có thể trình bày sản phẩm.
GV dựa vào sản phẩm nhận xét, đánh giá và kết nối vào bài mới.
Sau khi chiếm được Nam Kì Pháp muốn mở rộng địa bàn chiếm đóng ở những nơi nào trên đất nước ta và tấn công ra sao ? Muốn hiểu ta đi vào nghiên cứu bài 25 ‘ Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc ( 1783- 1784 ).
HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức (20’)
Mục tiêu: - Trình bày được tình hình Việt Nam khi thực dân Pháp đánh Bắc Kỳ 1867-1873. Xâm lược cả Việt Nam.
- Lí giải được khi thực dân Pháp đánh Bắc Kỳ lần thứ nhất 1873. Cuộc kháng chiến của nhân dân Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Kỳ 1873-1874 diễn rất nhiều hình thức đấu tranh phong phú.
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt
?: Tại sao TD Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kỳ
( 1867 ) mà mãi tới 1873 chúng mới chiếm đánh Bắc Kỳ ?
?: Em hãy trình bầy tình hình Việt Nam trước khi Pháp đánh Bắc kỳ ?
?: TD Pháp đã dùng những biện pháp gì để ổn định tình hình Nam Kỳ ?
GV kết luận : Với những c/sách đối nội, đối ngoại phản động , nhu nhược của triều đình nhà Nguyễn,thực lực quốc gia suy kiệt thúc đẩy nhanh quá trình xâm lược của TD Pháp .
- Dùng bản đồ hành chính Việt Nam cuối TK XIX để minh hoạ quá trình bành trướng xâm lược nước ta của TD Pháp .
GV giải thích : TD Pháp muốn nhảy vào Vân Nam TQ bằng con đường sông Mê Công nhưng không thành (do sông nhiều thác ghềnh) , chúng đã chuyển sang do thám sông Hồng để nhảy vào Vân Nam TQ bằng con đường này .
?: TD Pháp kéo quân ra Bắc trong hoàn cảnh nào?
GV nói thêm về vụ Giăng Đuy-puy gây rối tại Hà Nội theo SGV /121.
?: Chiến sự tại Bắc Kỳ diễn ra như thế nào ?
GV: Dùng bản đồ TD Pháp xâm lược Bắc Kỳ lần thứ nhất để minh hoạ vấn đề này ( SGV/ 123 )
?: Sau khi chiếm thành Hà nội , chiến sự ở các tỉnh Bắc Kỳ diễn ra như thế nào
?: Tại sao quân triều đình ở Hà Nội đông gấp nhiều lần quân địch mà không thắng chúng .
?: Em hãy trình bày phong trào kháng chiến của nhân dân Hà Nội năm 1873 ?
?: Trong thời kỳ này , quân và dân Hà Nội đã lập nên chiến thắng điển hình nào ? Em biết gì về chiến thắng đó?
?: Em cho biết phong trào kháng chiến tại các tỉnh Bắc Kỳ trong thời gian này ( 1873 – 1874 ) ?
GV: Giải thích thêm : Sau trận Cầu Giấy , nhân dân Nam Định đánh mạnh hơn, quân Pháp đóng trong thành Nam Định toan bỏ chạy về Hà Nội sau đó tàu chiên yểm trợ, chúng mới dám ở lại . Lúc này chính giới Pháp gặp nhiều khó khăn, cho nên chngs muốn hoà, triều đình nhu nhược, không biết dựa vào dân chống giặc,đã ký kết với Pháp điều ước Giáp Tuất ( 1874 )
?:Em cho biết nội dung điều ước Giáp Tuất 1864?
GV: Giải thích thêm :
Điều ước này , Pháp trả lại Hà Nội,nhưng chúng lại đặt cơ sở chính trị kinh tế , quân sự ở Bắc Kỳ với 100 quân thường trú .
* THẢO LUẬN NHÓM :
?: Tại sao nhà Nguyễn lại ký điều ước 1874 ?
GV: Hướng dẫn HS thảo luận và trả lời
GV: Kết luận :
+ Vì sự nhu nhược của triều đình nhà Nguyễn .
+ Vì tư tưởng “chủ hoà” để bảo vệ quyền lợi của giai cấp và dòng họ .
+ Với điều ước này , thực tế nước ta trở thành xứ bảo hộ của Pháp. Sau điều ước 1864 chúng lại ép triều đình Huế ký thương ước 1874, xác lập quyền kinh tế trên đất Việt Nam . - Do phong trào kháng chiến của nhân dân Nam Kỳ phát triển mạnh mẽ khắp nơi , ngăn chặn quá trình xâm lược của chúng
- Sau khi chiếm được 3 tỉnh miền Đông nam kỳ , TD Pháp đã bứt tay ngay vào việc thiết lập bộ máy cai trị , tiến hành bóc lột , biến nơi này thành bàn đạp tấn công Căm-pu-chia và chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam kỳ
- Tiếp tục thực hiện chính sách đối nội đối ngoại lỗi thời.Vơ vét tiền của dân để ăn chơi và bồi thường chiến phí . Kinh tế sa sút . Binh lực suy yếu . Mâu thuẫn xã hội sâu sắc hàng loạt các cuộc khởi nghĩa nổ ra . Tiếp tục thương lượng với TD Pháp để chia sẻ quyền thống trị với Pháp
- Nhà Nguyễn yêu cầu Pháp đem tàu biển ra vùng vịnh Hạ Long dẹp giặc biển .TD Pháp biết rõ nội tình nhà Nguyễn ở Bắc Kỳ Chúng tìm nguyên cớ thuận lợi để đem quân ra Bắc, chúng bày đặt ra vụ Giăng Đuy –puy gây rối tại Hà Nội
- Chưa đầy một tháng chúng đã chiếm được các tỉnh Hải Dương, Phủ Lý , Nam Định, Hưng Yên, Ninh Bình
- Ngay từ khi quân Pháp kéo đén Hà Nội, nhân dân đã anh dũng đứng lên kháng chiến bằng mọi thứ vũ khí sẵn có trong tay. Khi giặc chiếm thành Hà Nội , tổ chức nghĩa hội dược thành lập (Những người yêu nước )
- Vì quân triều đình không chủ động tấn công địch . Trang thiết bị lạc hậu
- HS nêu theo SGK
- Chiến thắng Cầu Giấy – tường thuật SGK/120
- HS nêu theo SGK/120.
- HS nêu theo SGK /121
- HS thảo luận nhóm 1. Tình hình Việt Nam trước khi Pháp đánh chiếm Bắc Kỳ :
a) Thực dân Pháp :
- Sau khi chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ, Pháp tiến hành thiết lập bộ máy cai trị làm cơ sở chiếm nốt 3 tỉnh miền Tây Nam kỳ và Căm-pu-chia .
- Biện pháp :
+ Xây dựng bộ máy cai trị có tính chất quân sự .
+ Đẩy mạnh bóc lột tô thuế .
+ Cướp ruộng đất của dân .
+Mở trường đào tạo tay sai .
b) Triều đình nhà Nguyễn :
( SGK / 120 )
2. TD Pháp đánh chiếm Bắc Kỳ lần thứ nhất ( 1873 ):
a) Nguyên nhân :
- Nguyên nhân sâu xa:
+ TD Pháp muốn bành trướng thế lực nhảy vào Tây Nam TQ
- Nguyên cớ trực tiếp :
+ Pháp đem quân ra Bắc để giải quyết vụ Giăng Đuy-puy
b) Diễn biến ;
* Chiến sự tại Hà Nội
- Sáng 20-11-1873 , Pháp nổ súng đánh thành Hà Nội .
- Trưa 20-11-1873, thành Hà Nội thất thủ .
* TD Pháp mở rộng xâm lược Bắc Kỳ : Chưa đầy một tháng chúng đã chiếm các tỉnh Hải Dương, Phủ lý, Nam Định , Hưng Yên , Ninh Bình …
3.Kháng chiến ở Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ (1873-1874)
a) Tại Hà Nội:
- Khi quân Pháp kéo đến Hà Nội , nhân dân sẵn sàng chiến đấu .
- Chặn đánh địch ở cửa ô Thanh Hà ( Ô Quan Chưởng )
b) Tại các tỉnh Bắc Kỳ
- Quân Pháp đi tới đâu cũng bị đột kích , tập kích .
- Điển hình có phong trào của cha con NguyễnMậu Kiến(Thái Bình) và Phạm văn Nghị ( Nam Định )
c) Điều ước Giáp Tuất 1864:
* Nội dung:
- Rút quân Pháp ra khỏi Bắc kỳ .
- Nhà Nguyễn cắt 6 tỉnh Nam Kỳ cho Pháp
HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')
Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
* Hoạt động cả lớp: Hệ thống hóa kiến thức đã học ( câu hỏi)
h. Tại sao thực dân Pháp đánh Bắc Kì 1873 ?
h. Tại sao quân đội triều đình đông hơn Pháp nhiều lần mà vẫn bị thua ?
h. Trình bày diễn biến chiến thắng Cầu Giấy lần thứ nhất
- GV giao nhiệm vụ cho HS.
- GV phát phiếu học tập cho HS.
- HS cả lớp cùng làm việc, trong quá trình làm việc có thể trao đổi với thầy, cô giáo.
- HS nộp sản phẩm cho GV.
- GV nhận xét phần làm việc của HS và dựa trên sản phẩm của một vài HS có kết quả tốt nhất để củng cố kiến thức đã học.
HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)
Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
- GV giao nhiệm vụ bằng câu hỏi:
Câu hỏi: Vì sao triều đình Huế kí Hiệp ước Giáp Tuất 1874? Em có nhận xét gì về Hiệp ước Giáp Tuất 1874 so với Hiệp ước Nhâm Tuất 1862?
- HS độc lập suy nghĩ làm, có thể trao đổi với bạn bè.
- HS có thể làm ngay tại lớp nếu có thời gian, hay đem về nhà hôm sau nộp.
- GV nhận xét dựa trên sản phẩm nếu có.
+ Hiệp ước Giáp Tuất 1874 là một sự tính toán thiếu cẩn thận của triều đình Huế, xuất phát từ ý thức bảo vệ quyền lợi của giai cấp và dòng họ, triều đình Huế trược dài trên con đường đi đến đầu hàng hoàn toàn thực dân Pháp. Chủ quyền dân tộc bị xâm hại nhiều hơn, tạo điều kiện để Pháp thực hiện âm mưu xâm lược tiếp theo.
+ So với Hiệp ước Nhâm Tuất 1862, Hiệp ước Giáp Tuất 1874 ta mất thêm 3 tỉnh Nam Kì, mất thêm một phần quan trọng chủ quyền lãnh thổ, ngoại giao và thương mại của Việt Nam.
HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)
Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học
Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử
Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học
4. Hướng dẫn về nhà
- GV giao nhiệm vụ về nhà.
+ Học bài theo câu hỏi SGK.
Học bài, làm bài tập, soạn bài mới bài 25 phần II dựa vào câu hỏi từng mục bài.
+ Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ 2.
+ Nhân dân Bắc Kì tiếp tục kháng chiến.
+ Hiệp ước Pa-Tơ-Nốt. Nhà nước phong kiến Việt Nam sụp đổ 1884.