A. HỌC THEO SGK
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
1. Thí nghiệm
C1. Nhớ lại kiến thức về từ tính của nam châm ở lớp 5 và lớp 7
- Nam châm có tính từ.
- Muốn biết một thanh kim loại có phải là nam châm hay không, ta làm thí nghiệm như sau: Đưa thanh kim loại lại gần đống vụn sắt. Nếu thanh kim loại hút vụn sắt thì đó là nam châm.
C2. Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như mô tả trên hình 21.1 (SGK):
- Khi đã đứng cân bằng, nam châm nằm dọc theo hướng Nam - Bắc.
- Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, nam châm vẫn chỉ hướng như lúc đầu.
2. Kết luận
Bất kì nam châm nào cũng có hai từ cưc. Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là cực Bắc, còn cực luôn chỉ hướng Nam gọi là cực Nam.
II. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
1. Thí nghiệm
C3. Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau ta thấy: Cực Bắc của kim nam châm bị hút về phía cực Nam của thanh nam châm.
C4. Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại gần nhau, ta thấy: Các cực cùng tên của hai nam châm sẽ đẩy nhau.
2. Kết luận
Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.
II. VẬN DỤNG
C5. Theo em, có thể giải thích như sau: Do Tổ Xung Chi đã lắp đặt trên xe một thanh nam châm.
C6. Trong la bàn, bộ phận có tác dụng chỉ hướng là: Kim nam châm. Tại mọi vị trí trên Trái Đất (trừ ở hai cực) kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
C7. Cực Bắc của các nam châm là cực có ghi chữ N
Còn cực Nam là cực có ghi chữ S.
C8. Trên hình 21.5 SGK, sát với cực Bắc của thanh nam châm là cực Nam.
B. Bài tập & Lời giải
1. Bài tập trong SBT
21.1. Có một số quả đấm cửa làm bằng đồng và một số quả làm bằng sắt mạ đồng. Hãy tìm cách phân loại chúng.
21.2. Có hai thanh thép luôn hút nhau bất kể đưa các đầu nào của chúng lại gần nhau. Có thể kết luận được rằng một trong hai thanh này không phải là nam châm không?
21.3. Nêu các cách khác nhau để xác định tên cực của một thanh nam châm khi màu sơn đánh đấu cực đã bị tróc hết
21.4. Quan sát hai thanh nam chậm trong hình 21.1 Giải thích tại sao thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1.
21.5. Hình 21.2 SBT mô tả tính chất từ của Trái Đất. Các từ cực và các cực địa lí của Trái Đất có trùng nhau không? Điền tên từ cực của Trái Đất nằm gần cực Bắc địa lí trên hình vẽ. Thật ra la bàn có chỉ đúng cực Bắc địa lí không?
21.6. Trên thanh nam châm, chổ nào hút sắt mạnh nhất?
A. Phân giữa của thanh.
B. Từ cực Bắc.
C. Cả hai từ cực.
D. Mọi chổ đều hút sắt mạnh như nhau.
Xem lời giải
2. Bài tập bổ sung
21.a. Hãy chọn câu đúng trong các câu sau:
Nam châm có đặc tính:
A. hút tất cả các kim loại trừ đồng và nhôm
B. hút tất cả các kim loại
C. hút tất cả các vật liệu sắt từ
D. hút được đồng,nhôm và các vật liệu không phải là sắt từ
21.b. Chọn câu đúng trong các câu sau:
Bình thường kim nam châm đứng tự do trên giá thẳng đứng, khi đã đứng cân bằng
A. sẽ chỉ một hướng nào đó không cố định
B. luôn chỉ hướng Bắc, Nam
C. sẽ chỉ hướng Bắc, Nam khi được đặt tại một số vị trí nhất định trên Trái Đất
D. sẽ chỉ theo một hướng xác định không nhất thiết là hướng Bắc, Nam