A. HỌC THEO SGK
I. KÍNH LÚP LÀ GÌ?
1.a) Kính lúp là: một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn
Người ta dùng kính lúp để quan sát các vật nhỏ
b) Mỗi kính lúp có một số đặc trưng là: số bội giác (kí hiệu là G) được ghi bằng các con số như: 2x, 3x, 5x,…
Dùng kính lúp có số bội giác càng lớn để quan sát một vật thì sẽ thấy ảnh càng lớn
c) Hệ thức giữa số bội giác và tiêu cự (đo bằng cm) của một kính lúp là: G = 25/f
2.
Vật mà ta quan sát là: cây kim
Số bội giác của kính: 2,5x, tiêu cự 10cm, ảnh cao 5cm
Số bội giác của kính: 5x, tiêu cự 5cm, ảnh cao 7cm
Số bội giác của kính: 10x, tiêu cự 2,5cm, ảnh cao 20cm
C1. Kính lúp có số bội giác càng lớn thì tiêu cự càng ngắn
C2.
Số bội giác nhỏ nhất của kính lúp là l,5x . Tiêu cự dài nhất của kính lúp là:
$f=\frac{25}{G}=\frac{25}{1,5}\approx 16,7cm$
3. Kết luận
Kính lúp là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn. Số bội giác cho ta biết ảnh mà mắt thu được có kích thước gấp bao nhiêu lần so với ảnh của vật khi không dùng kính.
II. CÁCH QUAN SÁT MỘT VẬT NHỎ QUA KÍNH LÚP
1. Kết quả quan sát một vật qua kính:
Khoảng cách từ vật đến kính: d = 5 cm
Tiêu cự của kính: f = 10cm
So sánh d và f: d < f
Vẽ ảnh của vật qua kính lúp (hình 50.1):
C3. Qua kính lúp có ảnh ảo, to hơn vật.
C4. Muốn có ảnh như ở câu C3 thì phải đặt vật trong khoảng tiêu cự của kính lúp (cách kính lúp một khoảng nhỏ hơn hay bằng tiêu cự).
2. Kết luận
Khi quan sát một vật nhỏ qua kính lúp, ta phải đặt vật trong khoảng tiêu cự của kính sao cho thu được một ảnh ảo lớn hơn vật
Mắt nhìn thấy ảnh ảo đó.
III. VẬN DỤNG
C5. Kính lúp được sử dụng trong các công việc:
- Đọc những chữ viết nhỏ.
- Quan sát những chi tiết nhỏ của một số con vật hay thực vật (như các bộ phận của con kiến, con muỗi, con ong, các vân trên lá cây...).
- Quan sát những chi tiết nhỏ của một đồ vật (ví dụ như các chi tiết trong đồng hồ, trong mạch điện tử của máy thu thanh...).
C6. Số bội giác của kính lúp đưa ra khảo sát: G = 2x
Tiêu cự của kính lúp đó mà em đo được: f = 12,5cm
Tích số: G.f = 12,5.2 = 25
B. Bài tập & Lời giải
1. Bài tập trong SBT
50.1. Có thể dùng kính lúp để quan sát vật nào dưới đây?
A. Một ngôi sao.
B. Một con vi trùng.
C. Một con kiến.
D. Một bức tranh phong cảnh.
50.2. Thấu kính nào dưới đây có thể dùng làm kính lúp?
A. Thấu kính phân kì có tiêu cự 10cm
B. Thấu kính phân kì có tiêu cự 50cm.
C. Thấu kính hội tụ có tiêu cự 10cm.
D. Thấu kính hội tụ có tiêu cự 50cm.
50.3. Khi quan sát một vật nhỏ qua kính lúp, ta nhìn thấy ảnh của vật hay nhìn trực tiếp thấy vật? Có thể làm, thí nghiệm đơn giản nào để chứng minh câu trả lời của em là đúng?
50.4. Dùng kính lúp có số bội giác 2x và kính lúp có số bội giác 3x để quan sát cùng một vật và với cùng điều kiện thì trong trường hợp nào ta sẽ thấy ảnh lớn hơn? Trong hai kính đó, kính nào có tiêu cự dài hơn?
50.5. Một người dùng kính lúp có tiêu cự 10cm để quan sát một vật nhỏ. Vật đặt cách kính 8cm
a) Dựng ảnh của vật qua kính, không cần đúng tỉ lệ
b) Ảnh là ảnh thật hay ảnh ảo
c) Ảnh lớn hơn hay nhỏ hơn vật bao nhiêu lần ?
Gợi ý: Dựa vào hình vẽ để tính
50.6.
a) Dùng kính lúp có tiêu cự 10cm để quan sát một vật nhỏ cao 1mm. Muốn có ảnh ảo cao 10mm thì phải đặt vật cách kính bao nhiêu xentimet? Lúc đó ảnh cách kính bao nhiêu xentimet ?
Gợi ý: Hãy dựng ảnh, không cần dùng tỉ lệ. Dựa vào hình vẽ để tính
b) Dùng một thấu kính hội tụ có tiêu cự 40cm để quan sát vật nói trên. Ta cũng muốn có ảnh ảo cao 10mm thì phải "đặt vật cách kính bao nhiêu xentimet? Lúc đó ảnh cách kính bao nhiêu xentimet?
c) Cho rằng trong cả hai trường hợp, người quan sát đến đặt mắt sát sau kính để nhìn ảnh ảo. Hỏi trong trường hợp nào người ấy có cảm giác là ảnh lớn hơn ?
Xem lời giải
2. Bài tập bổ sung
50.a. Hãy chọn câu đúng. Kính lúp có số bội giác 2,5x là một thấu kính hội tụ có tiêu cự:
A. 1cm
B. 5cm
C. 10cm
D. 15cm
50.b. Dùng một kính lúp có số bội giác 10x để quan sát một con bọ nhỏ. Khoảng cách tối đa từ con bọ đến kính chỉ được phép là bao nhiêu?