Lý thuyết trọng tâm khoa học tự nhiên 7 cánh diều bài 26: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở động vật

I. QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI NƯỚC Ở ĐỘNG VẬT

1. Nhu cầu nước của cơ thể động vật và người

• Nhu cầu nước của động vật phụ thuộc vào loài, kích thước và cơ thể, độ tuổi, thức ăn, nhiệt độ của môi trường, cường độ hoạt động cơ thể.
• Cơ thể được cung cấp nước qua thức ăn và nước uống.

2. Con đường trao đổi nước ở động vật và người

• Con đường trao đổi nước ở động vật và người trải qua 3 giai đoạn:
• Giai đoạn 1: Lấy vào (nước uống và nước trong thức ăn).
• Giai đoạn 2: Sử dụng (Cơ thể sử dụng để trao đổi chất và các hoạt động sống).
• Giai đoạn 3: Thải ra (hơi thở, bốc hơi qua da, mồ hôi, nước tiểu và nước trong phân).

II. DINH DƯỠNG Ở ĐỘNG VẬT

1. Nhu cầu dinh dưỡng ở động vật 

• Nhu cầu dinh dưỡng là lượng thức ăn mà động vật cần thu nhận vào hằng ngày để xây dựng cơ thể và duy trì sự sống.
• Nhu cầu dinh dưỡng phụ thuộc vào loài, lứa tuổi, giai đoạn phát triển cơ thể, cường độ hoạt động.
• Động vật dinh dưỡng kiểu dị dưỡng.

2. Con đường thu nhận, tiêu hóa thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và thải bã

• Quá trình tiêu hóa ở thức ăn trong ống tiêu hóa ở người được thực hiện thông qua các hoạt động:
• Thu nhận
• Tiêu hóa thức ăn
• Hấp thụ chất dinh dưỡng
• Thải chất cặn bã
• Con đường thu nhận và tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa ở người:
• Miệng thu nhận thức ăn, nghiền nhỏ và đẩy xuống thực quản
• Thực quản vận chuyển thức ăn xuống dạ dày
• Dạ dày nhào trộn thức ăn, tạo thành hỗn lợp lỏng, tiêu hóa một phần thức ăn.
• Ruột non tiêu hóa hoàn toàn thức ăn và hấp thụ các chất vào máu
• Ruột già hấp thụ nước và một số chất còn lại, tạo phân và các chất khí
• Trực tràng nơi chứa phân trước khi thải ra ngoài
• Hậu môn thải phân và các chất khí ra khỏi cơ thể

3. Con đường vận chuyển các chất ở động vật

• Động vật có cấu trúc cơ thể phức tạp, có hệ vận chuyển các chất là hệ tuần hoàn.
• Ở người, các chất được vận chuyển thông qua hai vòng tuần hoàn.
• Vòng tuần hoàn lớn vận chuyển máu mang chất dinh dưỡng và $O_2$ từ tâm thất trái theo động mạnh tới các cơ quan của cơ thể. Ở đây diễn ra quá trình trao đổi chất. Chất thải theo máu tới cơ quan bài tiết rồi thải ra ngoài. $CO_2$ từ cơ quan của cơ thể theo tĩnh mạch đổ vào tâm nhỉ phải
• Vòng tuần hoàn nhỏ vận chuyển máu mang $CO_2$ từ tâm thất phải tới phổi, tiến hành quá trình trao đổi khí, máu giàu $O_2$ theo tĩnh mạch đổ vào tâm nhĩ trái.

III. VẬN DỤNG TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG VÀO THỰC TIỄN

1. Xây dựng chế độ dinh dưỡng và đủ chất và đủ lượng

• Chế độ dinh dưỡng và đủ lượng giúp cung cấp đầy đủ các chất, năng lượng cho cơ thể.
• Chế độ dinh dưỡng đủ chất đảm bảo cân bằng các chất trong chế độ ăn
• Chế độ dinh dưỡng của mỗi người khác nhau, phụ thuộc vào giới tính, mức độ hoạt động và độ tuổi.
• Ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng sẽ có hại cho cơ thể (suy dinh dưỡng hoặc thừa cân, béo phì).

2. Phòng tránh một số bệnh do dinh dưỡng và vệ sinh ăn uống không hợp lí

• Một số bệnh do thiếu dinh dưỡng: suy dinh dưỡng, thừa cân, béo phì, tim mạch, cao huyết áp…
• Biện pháp phòng tránh:
• ăn đủ, cân đối các chất
• tham gia hoạt động thể dục thể thao
• Một số tác hại khi ăn uống không vệ sinh: tiêu chảy, ngộ độc thức ăn,…
• Biện pháp phòng tránh:
• Rửa sạch thực phẩm trước khi ăn hoặc chế biến
• Thực hiện ăn chín, uống sôi
• Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh

=> Thực hiện chế độ dinh dưỡng đủ chất, đủ lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm giúp cơ thể khỏe mạnh, phòng tránh bệnh tật.