A. Hoạt động khởi động
1. Em hãy cho biết những ví dụ nào sau đây là quần thể sinh vật, những ví dụ nào không phải là quần thể sinh vật? vì sao?
a, các cá thể loài tôm sống trong hồ
b, các cây lúa trên cánh đồng lúa
c, tập hợp các loài cá trong ao
d, bầy voi trong rừng rậm châu Phi
e, các loài thực vật trong rừng mua
g, các con chó sói sống trong một khu rừng
2. Trong một ao cá tự nhiên có những quần thể nào?
3. Ao cá, rừng,... được gọi là quần xã. Vậy quần xã là gì? Các quần thế sinh vật có mối quan hệ với nhau như thế nào trong quần xã?
Xem lời giải
B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Thế nào là một quần xã sinh vật?
- Em hãy liệt kê các quần thể sinh vật sống trong rừng mưa nhiệt đới và rừng ngập mặn ven biển.
- Quần thể sinh vật khác quần thể sinh vật như thế nào?
Xem lời giải
2. Những dấu hiệu điển hình của một quần xã
- Quan sát hình 30.3 và 30.4. Nêu sự khác biệt cơ bản về số lượng loài, số lượng cá thể của loài trong quần xã rừng mưa nhiệt đới và rừng thông phương bắc.
- Điền vào chỗ chấm, sử dụng các từ gợi ý: mật độ cá thể, quan trọng, có ở nhiều hơn hẳn, mức độ phong phú, địa điểm bắt gặp.
Đặc điểm | Các chỉ số | Thể hiện |
Số lượng các loài trong quần xã | Độ đa dạng | …………………..về số lượng loài trong quần xã |
Độ nhiều | ………………của từng loài trong quần xã | |
Độ thường gặp | Tỉ lệ % số ………..một loài trong tổng số địa điểm quan sát | |
Thành phần loài trong quần xã | Loài ưu thế | Loài đóng vai trò ……………trong quần xã |
Loài đặc trưng | Loài chỉ có ở 1 quần xã hoặc ………….các loài khác |
- Loài ưu thế và loài đặc trưng khác nhau cơ bản ở điểm nào? Lấy ví dụ.
- Quan sát hình 30.5, hãy cho biết ý nghĩa của sự phân bố đối với các quần xã sinh vật.
Xem lời giải
3. Mối quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã
- Em hãy lấy ví dụ về quan hệ giữa ngoại cảnh với số lượng cá thể của một quần thể trong quần xã.
- Quan sát hình 30.6. Hãy cho biết: hiện tượng khống chế sinh học là gì? Ý nghĩa sinh học của hiện tượng và ứng dụng trong thực tế.
- Theo em, khi nào có sự cân bằng sinh học trong quần xã?
Xem lời giải
C. Hoạt động luyện tập
Trả lời các câu hỏi:
1. Hãy lấy một ví dụ về một quần xã sinh vật mà em biết. Trả lời các câu hỏi gợi ý sau:
- Kể tên các loài trong quần xã đó.
- Các loài đó có liên hệ với nhau như thế nào?
- Khu vực phân bố của quần xã.
Xem lời giải
D. Hoạt động vận dụng
Em hãy đưa ra ví dụ về các loài cá trong một ao nuôi ở địa phương.
Xem lời giải
E. Hoạt động tìm tòi mở rộng
Em hãy dự đoán xem, sau khi một vạt rừng bị cháy thì loài sinh vật có đặc điểm sinh học nào sẽ xuất hiện đầu tiên, vì sao?
Xem lời giải
2. Cho biết đặc điểm sinh thái của một số loài cá nuôi ở ao, hồ nước ngọt như sau:
- Mè trắng: ăn thực vật nổi, sống ở tầng nước mặt
- Mè hoa; ăn động vật nổi, sống ở tầng nước mặt
- trắm cỏ: ăn thực vật thủy sinh, sống ở tầng nước mặn và nước giữa
- Trôi: ăn vụ hữu cơ, sống ở tầng đáy
Về nguyên tắc có thể nuôi tất cả các loài này trong 1 ao được không? Vì sao?