ĐỀ THI GIỮA KÌ 2 NGỮ VĂN 8 KẾT NỐI TRI THỨC ĐỀ 1
PHẦN ĐỌC HIỂU (5.0 điểm)
Cho ngữ liệu sau đọc và trả lời câu hỏi:
Quà của bà
Bà tôi bận lắm, cặm cụi công việc suốt ngày. Nhưng chả lần nào đi chợ mà bà không tạt vào thăm hai anh em tôi, cho chúng tôi khi thì tấm bánh đa, quả thị, khi thì củ sắn luộc hoặc mớ táo. Ăn quà của bà rất thích, nhưng ngồi vào lòng bà nghe bà kể chuyện còn thích hơn nhiều.
Gần đây, bà tôi không được khỏe như xưa nữa. Đã hai năm nay, bà bị đau chân. Bà không đi chợ được, cũng không đến chơi với các cháu được. Thế nhưng lần nào chúng tôi đến thăm bà, bà cũng vẫn có quà cho chúng tôi: khi thì mấy củ dong riềng, khi thì cây mía, quả na, hoặc mấy khúc sắn dây, toàn những thứ tự tay bà trồng ra. Chiều qua, đi học về, tôi chạy đến thăm bà. Bà ngồi dậy, cười cười, rồi tay bà run run, bà mở cái tay nải của bà, đưa cho tôi một gói quà đặc biệt: ô mai sấu!
Bà ơi bà! Ô mai sấu bà cho, cháu sẽ chia cho bố cháu, mẹ cháu và anh cháu… Cháu biết rồi, bà ơi… Cứ sáng sớm, sau mỗi đêm mưa gió, bà lại lần ra sân, nhặt những quả sấu rụng ở quanh gốc cây sấu bà trồng từ thời con gái. Rồi bà rửa, bà ngâm muối, bà phơi. Bà gói thành từng gói nhỏ, bà đợi các cháu đến bà cho…
(Theo Vũ Tú Nam)
Câu 1 (1.0 điểm): Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Câu 2 (1.0 điểm): Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn sau: “Bà ngồi dậy, cười cười, rồi tay bà run run, bà mở cái tay nải của bà, đưa cho tôi một gói quà đặc biệt: ô mai sấu!”
Câu 3 (1.0 điểm): Theo em, tác giả muốn nói điều gì qua văn bản trên?
Câu 4 (2 điểm): Từ nội dung văn bản ở phần đọc hiểu trên, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 100 chữ), nêu cảm nhận của em về hình ảnh người bà và tình cảm của nhân vật “tôi” đối với bà
PHẦN VIẾT (5.0 điểm)
Câu 1.(5.0 điểm) Phân tích nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa của nhà văn Nguyễn Thành Long.
Hướng dẫn trả lời:
A. PHẦN ĐỌC HIỂU (5.0 điểm)
Câu 1: Phương thức biểu đạt chính: Tự sự
Câu 2:
Biện pháp tu từ: Liệt kê.
Liệt kê cử chỉ, hoạt động của bà: ngồi dậy, cười cười, mở, đưa
=> Tác dụng: Thể hiện hình ảnh người bà hiền hậu với tình thương yêu trìu mến của bà dành cho người cháu; luôn quan tâm và dành cho cháu những món quà “đặc biệt” mà cháu thích.
Câu 3: Đây là câu hỏi mở, tùy học sinh lựa chọn bức thông điệp miễn là lí giải hợp lí. Dưới đây là một số nội dung gợi ý:
- Tình cảm của bà cháu là tình cảm gia đình thiêng liêng quý giá vì đây là tình cảm làm cơ sở cội nguồn cho tình yêu quê hương đất nước.
- Chúng ta cần yêu thương và có hiếu với bà vì tình yêu thương của bà dành cho cháu là sâu nặng vô bờ bến.
- Cần kính yêu, tự hào và giữ gìn trân trọng tình cảm bà cháu. Vì đó là tình cảm thiêng liêng, là điểm tựa cho cuộc đời của mỗi chúng ta...
- Người cháu thấu hiểu và cảm nhận được tình cảm của bà dành cho mình và rất mực yêu thương, kính trọng bà nên đã viết về bà với thái độ trân trọng ngợi ca bà…
(HS cần nêu ít nhất 2 nội dung)
Câu 4: HS có thể tự do trình bày cảm nhận của mình hoặc theo gợi ý sau:
- Hình ảnh người bà: nhân hậu, yêu thương các cháu hết lòng, dù tuổi cao sức yếu nhưng vẫn đến thăm cháu và khi chân đau không thể tiếp tục đến thăm cháu được, bà vẫn luôn có quà cho cháu, làm ô mai sấu cho cháu…
- Tình cảm của nhân vật “tôi”: gần gũi, thấu hiểu những tình cảm bà dành cho mình, từ đó rất mực yêu thương, kính trọng, tự hào ngợi ca bà.
B. PHẦN VIẾT (5.0 điểm)
Nguyễn Thành Long (1925 - 1991) là một trong tác giả xuất sắc chuyên viết truyện ngắn với những con người ở hậu phương luôn âm thầm, lặng lẽ cống hiến hết mình cho đất nước, tổ quốc. Và một trong những nhân vật tiêu biểu nhất phải kể đến nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" sáng tác năm 1970. Thông qua truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa tác giả đã khắc họa nên hình tượng anh thanh nói riêng và vẻ đẹp giản dị, gần gũi, tình yêu lao động nói chung của những con người Việt Nam trong công cuộc xây dựng cuộc sống mới.
Nhân vật chính của tác phẩm là anh thanh niên sống một mình trên trạm khí tượng ở đỉnh Yên Sơn cao 2600 m. Anh là đại diện cho những người trẻ đang cống hiến hết mình cho Tổ quốc. Công việc hàng ngày là "đo gió, đo mưa, đo nắng, tín mây, đo chấn động mặt đất". Anh luôn luôn báo cáo, hoàn thành nhiệm vụ đúng giờ. Cho dù có là một giờ đêm, anh vẫn thức dậy, ra ngoài trời, đối mặt với gió rét để lấy số liệu. Tuy vất vả nhưng anh luôn tâm niệm "Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất". Từ đó, ta thấy được tình yêu nghề cùng ý thức trách nhiệm rất cao của chàng trai trẻ này. Anh không xuất hiện từ đầu mà chỉ hiện ra trong cuộc gặp gỡ khoảng ba mươi phút với bác lái xe, ông họa sĩ, cô gái trẻ khi xe của họ dừng lại nghỉ. Chỉ chốc lát nhưng cũng đủ để các nhân vật khác kịp ghi nhận một ấn tượng, một kí họa chân dung về anh, rồi dường như anh lại khuất lấp vào giữa mây mù bạt ngàn và cái lặng lẽ muôn thuở củ núi rừng Sa Pa. Ở một mình nơi đỉnh núi cao, anh phải đối mặt với sự cô đơn, vắng vẻ thế nhưng anh vẫn cảm thấy cuộc sống của mình không cô đơn. Đây là một điều thật đáng để khâm phục.
Anh tìm thấy những niềm vui khác trong cuộc sống ngoài công việc như nuôi gà, trồng hoa, đọc sách… Anh tổ chức cuộc sống của mình rất ngăn nắp và cảm thấy tự hài lòng với những gì mình có. Anh thanh niên cũng là một người rất đáng mến, anh cởi mở, thân thiện, chân thành, quý trọng tình cảm với mọi người. Suy nghĩ, cách sống của anh thể hiện rõ nét qua hành động của anh.
Anh chào đón mọi người đến thăm nhà mình bằng những bông hoa tươi, bằng ấm nước chè nóng, bằng nụ cười nồng hậu, ấm áp như đón những người đã thân thiết lâu ngày. Anh cũng rất chân thực, thẳng thắn nói ra những điều mình suy nghĩ. Anh vui mừng khi có khách đến thăm nhà và khi tiễn họ anh còn có cả quà cho họ, những món quà giản dị, đơn sơ. Anh tặng cô kĩ sư cả một bó hoa to, tặng bác họa sĩ cả một làn đầy trứng để mọi người ăn trưa, đào củ tam thất để bác lái xe mang về cho người vợ vừa ốm dậy. Từ đó, ta thấy được tấm lòng chân thành, nhiệt tình và quan tâm mọi người của chàng trai trẻ này. Không những thế, anh còn là người cực kì khiêm tốn khi nghĩ rằng mình không đáng để được vẽ, giới thiệu cho bác họa sĩ "những người khác đáng cho bác vẽ hơn". Từ những nét đẹp trong tính cách, lối sống, người đọc có thể nhận thấy anh thanh niên trong truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" tuy chỉ là một người lao động bình thường nhưng lại có phẩm chất cao quý
Anh thanh niên ấy không chỉ có ý chí vươn lên giữa hoàn cảnh khắc nghiệt và suy nghĩ, lý tưởng cũng như tình cảm cao đẹp mà còn có những hành động đẹp đáng học hỏi và trân trọng. Những hành động đẹp ấy là anh tự vượt qua hoàn cảnh khó khăn để sống và làm việc thành công, chiến thắng chính mình. Anh tự nguyện cũng như tự giác yên tâm công tác hoàn thành xuất sắc công việc được giao. Đồng thời, cùng lòng yêu nghề là tinh thần ý thức trách nghiệm giúp anh giỏi nghề và thạo nghề. Đến nỗi "ban đêm không nhìn thấy bằng mắt nhìn gió lay lá hay nhìn trời....có thể nói được mây tính được gió". Bên cạnh đó, anh làm việc rất hiệu quả, góp phần vào chiến công chung của dân tộc và chiến công vẻ vang nhất phải kể đến là "giúp bộ đội hạ được nhiều máy bay Mỹ trên cầu Hàm Rồng nhờ phát hiện đám mây khô".
Chỉ bằng một số chi tiết và chỉ xuất hiện trong 30 phút gặp gỡ ngắn ngủi, tác giả đã phác họa được nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa với những nét đẹp về tinh thần, tình cảm, cách sống và những suy nghĩ về cuộc sống, về ý nghĩa công việc. Anh chính là đại diện tiêu biểu cho những người ở Sa Pa là chân dung người lao động mới. Qua hình ảnh nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm, tác giả đã cho chúng ta thấy được nét đẹp lao động, lối sống tích cực tiêu biểu cho thanh niên Việt Nam trong thời kỳ đổi mới xây dựng đất nước.