ĐỀ THI GIỮA KÌ 1 NGỮ VĂN 8 KẾT NỐI TRI THỨC ĐỀ 2
A. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)
Cho ngữ liệu sau đọc và trả lời câu hỏi:
Có một cậu bé ngỗ nghịch hay bị mẹ khiển trách. Ngày nọ giận mẹ, cậu chạy đến một thung lũng giữa cánh rừng rậm. Lấy hết sức mình, cậu thét lớn: “Tôi ghét người”. Khu rừng có tiếng vọng lại: “Tôi ghét người”. Cậu bé hốt hoảng quay về, sà vào lòng mẹ khóc nức nở. Cậu bé không sao hiểu được lại có tiếng người ghét cậu.
Người mẹ cầm tay con, đưa cậu trở lại khu rừng. Bà nói: “Giờ thì con hãy hét thật to: Tôi yêu người”. Lạ lùng thay, cậu bé vừa dứt tiếng thì có tiếng vọng lại: “Tôi yêu người”. Lúc đó người mẹ mới giải thích cho con hiểu: “Con ơi, đó là định luật trong cuộc sống của chúng ta. Con cho điều gì con sẽ nhận lại điều đó. Ai gieo gió thì ắt gặt bão. Nếu con thù ghét người thì người cũng thù ghét con. Nếu con yêu thương người thì người cũng yêu thương con”.
(Theo Quà tặng cuộc sống, NXB Trẻ, 2002)
Câu 1. (0.5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản?
Câu 2. ( 0.5 điểm) Xác định và gọi tên thành phần biệt lập trong câu sau: “Con ơi, đó là định luật trong cuộc sống của chúng ta”
Câu 3. (1.0 điểm) Câu nói Ai gieo gió thì ắt gặt bão gợi cho em nghĩ đến thành ngữ nào? Hãy giải thích ý nghĩa thành ngữ đó?
Câu 4. (1.0 điểm) Câu chuyện mang đến cho người đọc thông điệp gì?
B. PHẦN VIẾT (7.0 điểm)
Câu 1. (2.0 điểm) Em suy nghĩ gì về quan điểm cho đi và nhận lại trong cuộc sống?
Câu 2. (5.0 điểm) Có ý kiến cho rằng Nam quốc sơn hà chính là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc. Anh chị phân tích tác phẩm để làm rõ ý kiến trên.
Hướng dẫn trả lời:
A. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)
Câu 1: Phương thức biểu đạt chính của văn bản: tự sự
Câu 2: Thành phần biệt lập gọi đáp "Con ơi"
Câu 3:
- Câu nói “Ai gieo gió thì ắt gặt bão” gợi cho em nghĩ đến "Gieo nhân nào gặt quả nấy"
- Ý nghĩa tục ngữ gieo nhân nào gặt quả nấy có nghĩa là khi bạn ở hiền thì gặp lành và khi bạn đối xử không tốt với ai thì sau này bạn sẽ bị người ta đối xử không tốt lại, và cứ thế cứ thế thì những đời kế tiếp bạn cũng sẽ bị như thế, vì thế hãy sống tốt và biết giúp đỡ người khác như thương người như thể thương thân thì sau này bạn nhận lại sẽ là lòng tốt của họ đối với mình.
Câu 4: Câu chuyện mang đến cho người đọc thông điệp: Con người nếu cho đi những điều gì sẽ nhận lại được những điều như vậy, cho đi điều tốt đẹp sẽ nhận được điều tốt đẹp.
B. PHẦN VIẾT (7.0 điểm)
Câu 1:
Con người muốn trở nên tốt đẹp cần phải rèn luyện rất nhiều phẩm chất, một trong số đó chính là học cách cho đi, yêu thương đồng loại để nhận về những điều tốt đẹp.
Cho là chuyển những thứ thuộc quyền sở hữu của mình đến nguòi khác mà không để đổi lấy bất cứ thứ gì. Nhận là lấy về cái được cho, được trao tặng.
Em có một niềm tin mãnh liệt: Cho đi thì ắt sẽ nhận lại, chỉ là sớm hay muộn mà thôi. Cái cho đi và cái nhận lại dù không cùng một thứ vật chất nhưng sẽ luôn có cùng tính chất với nhau, cụ thể: Cho đi điều tốt sẽ nhận lại điều tốt; Cho đi điều xấu sẽ nhận lại điều xấu.
Nếu ta cho đi là yêu thương mọi người, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình, cho đi tình cảm, tấm lòng, sẵn sàng vì người khác để xã hội này tốt hơn. Còn thứ ta nhận lại là sự thoải mái, thanh thản trong tâm hồn khi giúp đỡ, yêu thương người khác và được họ cảm kích, biết ơn, yêu thương. Còn nếu như một người nào đó mà có ý đồ xấu, có hành động muốn hại người khác thì chắc chắn rồi người đó cũng sẽ nhận lại một điều xấu nào đó trong cuộc sống mà thôi. Giữa cho và nhận luôn có mỗi quan hệ khăng khít, không thể tách rời như vậy.
Cuộc sống của con người sẽ trở nên lạnh nhạt, vô cảm nếu mỗi người chỉ biết sống cho mình, không biết thương yêu, san sẻ, giúp đỡ đồng loại. Tình yêu thương, sự cho đi và nhận lại giúp con người xích lại gần nhau hơn, gắn kết với nhau hơn, từ đó khối sức mạnh sẽ lớn hơn. Khi biết cho đi, chúng ta sẽ được nhận lại một cách xứng đáng: đó là sự thành thản, thoải mái khi nhìn người khác tốt đẹp hơn, được mọi người xung quanh tôn trọng và yêu thương, sẵn sàng giúp đỡ lại chúng ta khi chúng ta gặp khó khăn.
Thứ chúng ta có thể cho đi là những thứ mà mình có, bất kể đó là điều gì chứ không nhất thiết cứ phải là tiền bạc, vật chất. Với những người không quá giàu vật chất như em, thì sẽ luôn cố gắng cho đi sự tử tế với mong muốn sẽ nhận lại sự tử tế của thế giới.
Câu 2:
Bài thơ “Nam quốc sơn hà” được ra đời theo truyền thuyết dân gian, truyền miệng. Bởi vậy không thể xác định được tác giả nhưng đó là bài thơ thất ngôn tứ tuyệt viết bằng văn ngôn. Bài thơ này vốn không có tên, tên gọi Nam quốc sơn hà là do những người biên soạn sách sau này đặt ra. Đây là bài thơ nổi tiếng nhất trong lịch sử Việt Nam, và được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên khẳng định chủ quyền của người Việt trên lãnh thổ của mình.
Nhiều người cho rằng Bài thơ được ra đời trong hoàn cảnh đất nước đang tiến hành cuộc chiến chống lại quân Tống xâm lược.
Tuyên ngôn độc lập: Là văn bản chính luận được viết ra với mục đích tuyên bố với nhân dân cả nước và nhân dân thế giới về nền độc lập và chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ cần được tôn trọng.
Trong lịch sử Việt Nam, ngoài bản Tuyên ngôn độc lập Bác Hồ đọc tại Quảng trường Ba Đình khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, chúng ta còn ghi nhận có hai văn bản khác cũng được coi là bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc: Nam quốc sơn hà (Lý Thường Kiệt) và Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi). Trong số hai văn bản đó, Nam quốc sơn hà (Lý Thường Kiệt) ra đời sớm hơn nên được coi là bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên.
Tương truyền, khi giặc Tống đang hùng hổ sang xâm lược nước ta, vua Lí Thường Kiệt cho tướng sĩ đọc vang bài thơ “Nam quốc sơn hà” khiến quân giặc nghe được mà bùn rủn chân tay mất hết nhuệ khí chiến đấu. Trận đó, quân ta đại thắng.
Sông núi nước Nam vua Nam ở
Rành rành định phận tại sách trời
Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm
Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời
Từ xưa đến nay trong lịch sử, các bậc vua chúa Trung Hoa luôn mang dã tâm xâm lược nước ta. Chúng coi nước ta là một nước “tiểu nhược” một quận huyện nằm trong lãnh thổ rộng lớn của chúng. Bài thơ Nam Quốc Sơn Hà là lời khẳng định chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, dân tộc. Việt Nam là một đất nước độc lập, có chủ quyền riêng, vua chính là đại diện tối cao cho dân tộc. Sông núi nước Nam là của vua Nam, là của người dân nước Nam. Ranh giới bờ cõi của nước Nam không chỉ được ghi nhận qua những trang sử hào hùng mà còn được ghi rõ ràng ở sách trời. Thái độ tự hào, tự tôn dân tộc khi coi nước Nam là một nước ngang hàng với các nước phương Bắc, vua Nam bằng vai với hoàng đế Trung Quốc. Bài thơ đã nâng tầm được địa vị và tầm vóc nước Nam khi mà không sử dụng từ “đế” thay từ “vương”.
Là sự quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của quốc gia. Bài thơ vừa thể hiện lòng yêu nước vừa bộc lộ ý chí đánh giặc đến cùng để bảo vệ mảnh đất thân yêu của tổ tiên. Bài thơ sử dụng từ "nghịch lỗ" để chỉ bọn giặc xâm lược , kẻ đi ngược lại với lẽ phải, với đạo trời tất yếu sẽ bị trời trừng trị. Bọn giặc dám sang xâm phạm vào bờ cõi và chủ quyền của nước Nam thì sẽ chuốc lấy bại vong thảm hại.
Đánh giặc đâu chỉ cần giáo mác, đánh giặc đâu chỉ cần sức mạnh. Từ xưa cha ông ta đã biết cách đánh giặc bằng tinh thần, sau này Nguyễn Trãi gọi đó là “mưu phạt tâm công”. Qua bốn dòng thơ ngắn ngủi, tác giả đã chỉ ra những cơ sở chính nghĩa của cuộc chiến tranh vệ quốc. chân lí, lẽ phải. Lời thơ cuối cùng đã khẳng định sự thất bại tơi bời trông thấy được của quân địch. Bới thế. nghe lơi thơ mà như hứng chịu ngàn mùi tên xuyên thấu tim gan. Và cũng bởi thế, trong thực tế, bài thơ đã góp phần làm nên trận đại thắng của trận đánh Như Nguyệt.
Bài thơ có một bố cục chặt chẽ, rõ ràng, tuy chủ yếu thiên về biểu ý song không phải vì thế mà trở thành một bài luận lí khô khan. Có thể nhận thấy rằng, sau tư tưởng độc lập chủ quyền đầy kiên quyết là một cảm xúc mãnh liệt ẩn kín bên trong. Nếu không có tình cảm mãnh liệt thì chắc chắn không thể viết được những câu thơ đầy chí khí như vậy. Với những nội dung độc đáo như vậy, “Nam quốc sơn hà” quả thực là bản tuyên ngôn độc lập đầy hào khí của dàn tộc Việt Nam ta!