ĐỀ THI GIỮA KÌ 1 NGỮ VĂN 8 CÁNH DIỀU ĐỀ 3
A. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)
Cho ngữ liệu sau đọc và trả lời câu hỏi:
“Mỗi lần nắng mới hắt bên song,
Xao xác, gà trưa gáy não nùng,
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,
Chập chờn sống lại những ngày không.
Tôi nhớ mẹ tôi, thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười;
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
Áo đỏ người đưa trước giậu phơi.
Hình dáng mẹ tôi chửa xóa mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra:
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè trước giậu thưa.”
( Nắng mới – Lưu Trọng Lư)
Câu 1 (0.5 điểm): Xác định thể thơ của đoạn trích trên?
Câu 2 (1.0 điểm): Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ có trong hai câu thơ sau:
"Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
Áo đỏ người đưa trước giậu phơi."
Câu 3: (0.5 điểm): Xác định nội dung chính của bài thơ.
Câu 4 (1.0 điểm): Anh, chị cảm nhận như thế nào về tình cảm của tác giả dành cho mẹ qua bài thơ?
B. PHẦN VIẾT (7.0 điểm)
Câu 1. (2.0 điểm) Viết đoạn văn ngắn (8-10 dòng) bộc lộ suy nghĩ của anh/chị về tình mẫu tử sau khi đọc đoạn trích trên.
Câu 2. (5.0 điểm) Trình bày cảm nhận của em về đoạn trích “Tôi đi học” của Thanh Tịnh?
Hướng dẫn trả lời
A. PHẦN ĐỌC HIỂU
Câu 1:
Thể thơ bảy chữ
Câu 2:
- Biện pháp tu từ nhân hóa: "Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội".
- Tác dụng:
+ Hình ảnh "nắng" cất tiếng "reo" giống như con người đã góp phần gợi tả một không gian sinh động, vui tươi.
+ Giúp nhân vật trữ tình dễ dàng trong việc bộc lộ cảm xúc, tình cảm.
Câu 3:
Nội dung chính của bài thơ "Nắng mới": những kỉ niệm thân thương của tác giả gắn với người mẹ thân yêu.
Câu 4:
Bài thơ Nắng mới của tác giả Lưu Trọng Lư đã khơi gợi trong lòng độc giả những cảm xúc đặc biệt về tình mẫu tử. Qua bài thơ, em cảm nhận được nỗi nhớ và tình yêu mẹ vô bờ của tác giả dành cho người mẹ kính yêu. Đó nỗi nhớ tha thiết, chân thành, thể hiện qua những từ ngữ "nhớ, chửa xóa mờ". Đó là thứ tình cảm thiêng liêng không bao giờ bị bị phai mờ. Qua đó, bài thơ gửi gắm thông điệp ý nghĩa về tình mẫu tử đến bạn đọc: hãy luôn yêu thương, trân trọng mẹ của mình.
B. PHẦN VIẾT
Câu 1:
Qua bài thơ Nắng mới, em cảm nhận được nỗi nhớ thương mẹ da diết của nhà thơ Lưu Trọng Lư . Nỗi nhớ đó được bày tỏ một cách trực tiếp. Nhớ về mẹ, ông nhớ về những điều bình dị nhất, thân thuộc nhất. Đó là tà áo màu đỏ quen thuộc, là những bộ đồ được phơi thơm tho, sạch sẽ, là những giây phút hạnh phúc bên mẹ, là nét cười đen nhánh của mẹ... Khung cảnh mẹ xuất hiện trong kí ức nhà thơ thật chân thật bình dị nhưng cũng thật hạnh phúc. Bài thơ khiến em cảm thấy xúc động trước tình mẫu tử thiêng liêng. Đó là thứ tình cảm cao cả, đẹp đẽ nhất. Đồng thời, em cũng học được cách yêu thương, san sẻ với những người thân yêu.
Câu 2:
Tôi đi học là truyện ngắn giàu chất trữ tình của nhà văn Thanh Tịnh. Truyện không đi vào những biến cố, những xung đột xã hội gay gắt mà đó là những cung bậc cảm xúc khác nhau của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đến trường. Câu chuyện vì thế mặc dù nhẹ nhàng nhưng vẫn vô cùng sâu lắng, in những dấu ấn đậm nét trong lòng người đọc.
Câu chuyện được bắt đầu bằng không gian thấm đẫm chất thu, không gian của tiếng trống khai giảng, của những ngày cắp sách đến trường: “hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại náo nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường”. Từ những ngày của hiện tại, nhân vật tôi nôn nao nhớ về quá khứ, nhớ về ngày đầu tiên đến trường của mình. Sự thay đổi cả về tâm trạng và nhận thức của nhân vật tôi diễn ra theo từng chặng, phù hợp với cách đọc và tư duy của các bạn nhỏ, nhưng vẫn khiến người lớn thấy xúc động vì được sống lại những cảm giác về ngày đầu tiên đến trường của mình.
Sự thay đổi ấy trước hết là ở cảm giác về con đường đến trường: “con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học”. Nhân vật tôi tự thấy bản thân đã thay đổi, đã trưởng thành, bởi vậy không chỉ khung cảnh thay đổi mà ngay cả những hoạt động hàng ngày của cậu như thả diều hay ra đồng nô đùa với chúng bạn đã không còn nữa. Trong nhận thức non nớt của mình, cậu bé nhận rằng bản thân đã chuẩn bị bước vào ngưỡng cửa mới của cuộc đời, mình đã khôn lớn và trưởng thành hơn.
Trong bộ quần áo vải dù đen được mẹ bị chu đáo chuẩn bị, cậu thấy mình trang trọng và đứng đắn hơn. Tác giả đã thật tinh tế khi dùng hai từ “trang trọng” “đứng đắn” để diễn tả tâm trạng, sự trưởng thành của nhân vật tôi. Hành trình thay đổi nhận thức còn được thể hiện trong hành động hết sức đáng yêu của cậu bé, cậu cầm hai quyển vở trên tay đã thấy nặng nhưng còn yêu cầu “mẹ đưa bút thước cho con cầm” với ý nghĩ ngây thơ “chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước”. Ý nghĩ non nớt có chút buồn cười nhưng cũng thật đáng trân trọng của cậu bé.
Khi đến trường là một chuỗi những cung bậc cảm xúc khác nhau, cho thấy cậu bé là một người có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm. Trước sân trường Mĩ Lí dày đặc người, ai cũng quần áo tươm tất, gương mặt tươi vui, sáng sủa, khiến cậu bé đâm ra lo sợ vẩn vơ. Có lẽ đây là cảm giác của bất cứ ai vào ngày đầu tiên đến trường, cảm giác cô đơn, lạc lõng, vừa muốn hòa cùng mọi người mà lại vừa lo lắng, sợ hãi. Nhưng đâu chỉ có cậu bé, những người bạn như cậu cũng như những chú chim non đứng nép bên người thân.
Khi đứng trước sân trường cảm giác “chơ vơ” lại dấy lên. Rồi khi được thầy thống đốc gọi tên nhân vật tôi giật mình, lúng túng, quả tim như ngừng đập. Và đáng yêu nhất chính là lúc cậu bé bất giác òa khóc lên nức nở khi sắp phải chia tay mẹ để vào lớp học. Cậu bé được bước vào một thế giới mới, rời xa thế giới quen thuộc có mẹ ở bên chăm sóc, đùm bọc.
Bước vào lớp học là cảm giác vừa xa lạ, vừa gần gũi, vừa ngỡ ngàng nhưng cũng rất tự tin. Nhân vật tôi cảm thấy mùi hương lạ xông lên trong lớp, mọi thứ xung quanh đều lạ, tự nhận chỗ ngồi làm của riêng, ngay cả người bạn lần đầu tiên gặp cũng không hề có cảm giác lạ lẫm. Nhân vật tôi đã tái hiện một cách đầy đủ, chân thật những cung bậc cảm xúc khác nhau về ngày đầu tiên đến trường. Một cách thật tự nhiên, mỗi chúng ta dường như cũng được sống lại bầu không khí của ngày tựu trường đầu tiên ấy.
Tác phẩm không chỉ ghi dấu những cung bậc cảm xúc về ngày đầu đến trường của các bạn nhỏ mà còn cho người đọc thấy chân dung của bậc phụ huynh, của thầy cô để làm bật lên tầm quan trọng của giáo dục với thế hệ trẻ. Phụ huynh chuẩn bị chu đáo cho con em vào ngày tựu trường: quần áo, sách vở tươm tất; cầm đồ dùng học tập giúp con; tham dự buổi khai giảng của con. Các thầy cô hết sức tận tình, nhân hậu, hiền từ với các em học sinh, đặc biệt là với các bạn học sinh mới. Thầy hiệu trưởng từ tốn, bao dung, nhìn học sinh bằng cặp mắt hiền từ, khuyên nhủ, động viên các em: “Các em đừng khóc. Trưa nay các em còn được về nhà cơ mà. Và ngày mai lại được nghỉ cả ngày nữa”. Qua câu nói ta thấy được thầy hiệu trưởng là người am hiểu tâm lí trẻ em lần đầu tới lớp, chưa quen với việc học. Những lời động viên của thầy giúp những đứa trẻ bớt lo lắng và vững tâm hơn. Còn thầy giáo trẻ là người vui tính, giàu tình yêu thương, gương mặt luôn tươi cười, ân cần với các em.
Tác phẩm đã xây dựng một tình huống truyện thật đặc biệt – ngày đầu tiên đến trường với biết bao cảm xúc, tâm trạng về dấu mốc quan trọng trong cuộc đời mỗi người. Kết cấu câu chuyện phù hợp: theo dòng hồi tưởng. Kết hợp linh hoạt các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả, biểu cảm diễn tả đầy đủ và hợp lí các cung bậc cảm xúc nhân vật. Ngôn ngữ nhẹ nhàng, sâu lắng, giọng văn thơ mộng, mượt mà, tinh tế.
Với ngôn ngữ kể chuyện tự nhiên, nhẹ nhàng, giàu chất thơ, tác phẩm đã làm sống dậy những cung bậc cảm xúc về ngày đầu tiên đến trường. Buổi tựu trường sẽ là kỉ niệm ghi dấu ấn sâu đậm nhất trong lòng mỗi người. Đồng thời cũng nhận thấy vai trò, tầm quan trọng của giáo dục đối với thế hệ tương lai.