ĐỀ THI GIỮA KÌ 1 NGỮ VĂN 8 CÁNH DIỀU ĐỀ 2
A. PHẦN ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)
Cho ngữ liệu sau đọc và trả lời câu hỏi:
"Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho mới thấy người mẹ có một sự êm dịu vô cùng. Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi đã trả lời mẹ những câu gì. Trong phút rạo rực ấy, cái câu nói của cô tôi lại nhắc lại:
- Mày dại quá! Vào Thanh Hóa đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào bắt mợ mày may vá, sắm sửa cho và bế em bé chứ.
Nhưng bên tai ù ù của tôi, câu nói ấy bị chìm ngay đi, tôi không mảy may nghĩ ngợi gì nữa..."
( Trích Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng)
Câu 1 (0.5 điểm): Nêu xuất xứ của văn bản chứa đoạn trích trên?
Câu 2 (1.0 điểm): Xác định thể loại và phương thức biểu đạt chính của văn bản đó?
Câu 3: (1.0 điểm): Văn bản được kể theo ngôi thứ mấy? Ai là người kể chuyện? Việc lựa chọn ngôi kể như vậy có tác dụng gì?
Câu 4 (0.5 điểm): Tìm trong đoạn văn trên một trường từ vựng và gọi rõ tên trường từ vựng ấy.
B. PHẦN VIẾT (7.0 điểm)
Câu 1. (7.0 điểm) Em hãy trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ sau:
“Mỗi lần nắng mới hắt bên song,
Xao xác, gà trưa gáy não nùng,
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,
Chập chờn sống lại những ngày không.
Tôi nhớ mẹ tôi, thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười;
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
Áo đỏ người đưa trước giậu phơi.
Hình dáng mẹ tôi chửa xóa mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra:
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè trước giậu thưa.”
( Nắng mới – Lưu Trọng Lư)
Hướng dẫn trả lời
A. PHẦN ĐỌC HIỂU
Câu 1:
Đoạn văn trích từ văn bản “Trong lòng mẹ”, trong tác phẩm “Những ngày thơ ấu”, tác giả là Nguyên Hồng, thể loại hồi ký (được viết năm 1938)
Câu 2:
- Thể loại : hồi kí
- Phương thức biểu đạt chính : tự sự + miêu tả + biểu cảm
Câu 3:
Văn bản được kể theo ngôi kể thứ nhất.
- Người kể chuyện : chú bé Hồng
- Tác dụng của việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất : Làm cho cảm xúc được biểu đạt một cách
Câu 4:
- Trường từ vựng chỉ hành động : vuốt ve, gãi
- Trường từ vựng chỉ bộ phận cơ thể người : lòng, bầu sữa, bàn tay, trán, cằm, lưng => chân thật , tạo cho người đọc sự hấp dẫn và có tính thuyết phục cao.
B. PHẦN VIẾT
Câu 1:
Nhà thơ Chế Lan Viên từng viết trong bài thơ Con cò:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Tình mẫu tử không phải là một chủ đề mới nhưng nó luôn là chủ đề được các nhà văn, nhà thơ hướng đến. Nhìn theo chiều dài sự phát triển của văn học Việt Nam, ta sẽ không ít lần bắt gặp những án văn, thơ viết về chủ đề này. Từ ca dao dân ca đến truyện ngắn, truyện dài… thế nhưng, bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư lại để lại dấu ấn đặc biệt trong lòng bạn đọc, nó chứa đựng thứ tình cảm thiêng liêng về tình mẫu tử. Bài thơ chính là nỗi lòng của người con gửi tới người mẹ đã khuất.
Mỗi lần nắng mới hắt bên song,
Xao xác, gà trưa gáy não nùng,
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,
Chập chờn sống lại những ngày không.
Tôi nhớ mẹ tôi, thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười;
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
Áo đỏ người đưa trước giậu phơi.
Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra:
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè trước giậu thưa.
Chỉ với ba khổ thơ, nhà thơ đã thể hiện một cách chân thực và rõ nét nỗi nhớ của người con dành cho người mẹ kính yêu. Tác giả mở đầu dòng cảm xúc bằng cách khắc họa không gian và thời gian đã gợi lên nỗi nhớ trong con:
Mỗi lần nắng mới hắt bên song,
Xao xác, gà trưa gáy não nùng,
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,
Chập chờn sống lại những ngày không.
Nắng mới thường là những tia nắng nhẹ nhàng và ấm áp nhất. Nắng mới chiếu vào từng gian nhờ, ôm ấp lấy người con, nó tạo cảm giấc ấm cúng như được trong vòng tay mẹ. Không gian xung quanh xao xác xen kẽ những tiếng gà trưa gáy não nùng lòng người. Không gian và thời gian đã hoàn toàn gợi cho Lưu Trọng Lư cảm giác cô đơn trong chính căn nhà của mình - căn nhà vốn dĩ có tác giả cùng người mẹ thân yêu. Điều đó khiến lòng người con rợn buồn nhớ lại những kí ức thuở xưa.
Tôi nhớ mẹ tôi, thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười;
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
Áo đỏ người đưa trước giậu phơi.
Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra:
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè trước giậu thưa.
Có thể do ở trong một không gian ấm áp, quen thuộc nên những kí ức về mẹ cũng theo đó hiện lên rất rõ nét và chân thực. Từ hai câu đầu khổ hai, có thể thấy những kỉ niệm về mẹ của tác giả là khi ông ở tuổi niên thiếu, khi mẹ còn sống và ông lên mười. Nắng mới không chỉ gắn liền với thị giác, xúc giác mà còn gắn liền với khứu giác, đó là mùi hương tỏa ra từ những bộ quần áo được mẹ đem phơi. Khi nắng mới đến, mẹ thường phơi quần áo ra, để cho con được khoác lên những chiếc áo thơm tho, dễ chịu.
Trong tâm trí của người con, hình ảnh mẹ chưa giây nào bị xóa mờ. Có rất nhiều kỉ niệm có thể bị quên lãng nhưng hình dáng mẹ là thứ mà mỗi người chúng ta không bao giờ quên, kể cả khi mẹ đã mất. Và tác giả cũng vậy. Mẹ tác giả đã mất, từ khi ông còn niên thiếu nhưng bao năm trôi qua, bóng hình ấy vẫn hiện lên trong tâm trí tác giả một cách rõ nét và chân thực như thể mẹ vẫn ở ngay đây. Trong nắng mới trước sân nhà, hình ảnh mẹ phơi áo với nụ cười vui vẻ, tưởng chừng còn ngọt ngào, nhẹ nhàng và ấm áp hơn cả những tia nắng. Tất cả đều hiện lên một cách chân thực và rõ ràng biết bao.
Cách ngắt nhịp cùng cách sử dụng dấu câu đã làm cho lời thơ như những câu nói, tạo cảm giác gần gũi và bình dị. Cùng với việc lồng ghép các biện pháp tu từ nghệ thuật đặc sắc vào việc miêu tả cảnh thiên nhiên, tác giả đã nhấn mạnh được nỗi nhớ cùng kí ức thuở xưa của mình,. Lưu Trọng Lư đã sử dụng biện pháp đảo ngữ, đảo những từ ngữ chỉ trạng thái lên đầu câu: ''Xôn xao, chập chờn" để cho thấy sự trống vắng, cô đơn cùng nỗi nhớ mẹ.
Có thể nói, bài thơ Nắng mới là bài thơ mà Lưu Trọng Lư giành nhiều tâm huyết và cảm xúc cho nó nhất. Qua tác phẩm, người đọc có thể cảm nhận một cách rõ nét và chân thực tình yêu cùng nỗi nhớ da diết của người con dành cho mẹ. Qua đó khơi dậy trong lòng bạn đọc sự đồng điệu, khuyên người ta nên biết trân trọng và yêu thương mẹ nhiều hơn.