Giáo án PTNL bài Thao tác lập luận bác bỏ

Hoạt động của Thầy và trò

- GV giao nhiệm vụ: GV đưa ra tình huống: Có người cho rằng con người sống để ăn. Nhưng có người nói ngược lại: Ăn để sống. Em đồng ý quan niệm nào? Hãy lập luận để bảo vệ quan điệm của mình.

-   HS thực hiện nhiệm vụ:

-  HS báo  cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

Từ đó, giáo viên giới thiệu Vào bài: Lập luận bác bỏ rất cần thiết trong đời sống hiện nay, khi mà trong xã hội không khỏi những nhận định sai lầm, lệch lạc thậm chí phản cả các vấn đề chính trị, văn hóa, xã hội…Vì vậy chúng ta phải kịp thời bác bỏ nhận định đó để bảo vệ các chân lí. Muốn bác bỏ ý kiến người khác cần phải có tri thức, biết cách bác bỏ.Để làm được điều này, ta tìm hiểu bài: thao tác lập luận bác bỏ.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

-GV yêu cầu HS tìm hiểu mục I trong SGK

-GV yêu cầu hs tra từ điển Tiếng Việt nghĩa của từ bác bỏ,phản bác

Từ sự tra cứu đó, gv hình thành khái niệm cho hs bằng cách xét ví dụ trong sách

1.Thế nào là bác bỏ? Trong cuộc sống cũng như viết bài nghị luận, ta dùng thao tác bác bỏ nhằm mục đích gì?

 2. Để bác bỏ thành công, cần nắm vững những yêu cầu nào?

3.Vì sao ta lại dùng thao tác lập luận bác bỏ?

4. Thái độ của chúng ta khi bác bỏ ý kiến của một ai đó phải ntn?

HS trả lời

Bác bỏ là dùng lí lẽ và dẫn chứng để phủ nhận những ý kiến, những nhận định… sai trái, nhằm bảo vệ những ý kiến, những nhận định đúng đắn.

I. Mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận bác bỏ:

  1/ Khái niệm thao tác lập luận bác bỏ:

- Bác bỏ: bác đi,gạt đi,không chấp nhận ý kiến.

- Phản bác: Gạt bỏ bằng lí lẽ ý kiến,quan điểm của người khác

[ Bác bỏ là dùng lí lẽ và chứng cứ để gạt bỏ những quan điểm, ý kiến sai lệch hoặc thiếu chính xác,...từ đó nêu lên ý kiến của mình để thuyết phục người nghe, người đọc.

  2/ Mục đích:

- Nhằm phê phán cái sai để bảo vệ chân lí của đời sống và chân lí của nghệ thuật.

  3/ Yêu cầu:

- Chỉ ra cái sai hiển nhiên đó

- Dùng lí lẽ và dẫn chứng khách quan, trung thực để bác bỏ ý kiến, nhận định sai trái.

- Cần có thái độ khách quan, đúng mực, có văn hóa tranh luận.

Gv cho hs đọc tất cả những ví dụ trong SGK và tìm hiểu nội dung cơ bản của chúng và trả lời những câu hỏi nêu bên dưới sau khi đã thảo luận thống nhất.

GV yêu cầu HS đọc các đoạn trích ở mục II.1 trong SGK.

GV yêu cầu HS rả lời các câu hỏi sau: Cho biết trong ba đoạn trích trên, luận điểm (ý kiến, nhận định, quan niệm…) nào bị bác bỏ? Bác bỏ bằng cách nào?

GV hướng dẫn hs đọc và làm theo yêu cầu của bài.

* Nhóm 1:

Luận điểm bác bỏ:

Nguyễn Du là con bệnh thần kinh.

- Bác bỏ bằng cách phối hợp nhiều loại câu, nhất là câu hỏi tu từ và cách so sánh trí tưởng tượng của Nguyễn Du và trí tưởng các thi sĩ khác.

* Nhóm 2:   

- Nguyễn An Ninh bác bỏ ý kiến sai trái: Tiếng nước mình nghèo nàn.

- Bác bỏ bằng cách khẳng định ý kiến không có cơ sở mà bằng so sánh hai nền văn học Việt Trung để nêu câu hỏi tu từ: “Phải quy lỗi cho sự nghèo nàn của ngôn ngữ hay sự bất tài của con người”.

* Nhóm 3:

- Ông Nguyễn Khắc Viện bác bỏ quan niệm sai trái: “Tôi hút, tôi bị bệnh mặc tôi”.

- Bác bỏ: bằng cách phân tích tác hại đầu đọc môi trường của những người hút thuốc lá gây ra cho những người xung quanh.

- Hãy nêu cách thức làm một bài văn nghị luận bác bỏ?

II. Cách bác bỏ:

  1/ Bố cục bài văn nghị luận bác bỏ:

- Mở bài:Nêu rõ ý kiến sai lệch

- Thân bài:Dùng dẫn chứng kết hợp lí lẽ để bác bỏ

- Kết bài:Nêu ý kiến,quan điểm đúng hoặc rút ra bài học,việc làm cần thiết

  2/ Cách thức bác bỏ:

- Nêu và phân tích quan điểm và ý kiến sai lệch, dẫn chứng minh hoạ tác hại của sai lầm,dẫn chứng trái ngược để phủ nhận,hoặc dùng lí lẽ trực tiếp phê phán sai lầm

- Khẳng định ý kiến,quan điểm đúng đắn của mình

  3/ Giọng điệu của văn NL bác bỏ:

- Rắn rỏi,dứt khoát

- Mang tính chiến đấu,có tính thuyết phục cao

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

GV giao nhiệm vụ:

Tổ chức cho HS thảo luận nhóm:

Nhóm 1+2: Bài tập 1

     * Yêu cầu phân tích:

     − Vấn đề bị bác bỏ ở mỗi đoạn văn?

     − Cách bác bỏ của mỗi tác giả?

Nhóm 3+4: Bài tập 2

Trong   lớp   có   bạn   cho   rằng:   Không   kết   bạn   với   những   người   học yếu. Anh (chị) hãy bác bỏ quan niệm đó.

-   HS thực hiện nhiệm vụ:

-  HS báo  cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

* Nhóm 1,2 trình bày kết quả thảo luận:

Bài tập 1:

(1) Đoạn văn a:

     −   Tác   giả   bác   bỏ   quan   niệm   "đổi   cứng   ra   mềm"   của   những   kẻ   sĩ   cơ   hội, cầu an.

     − Bác bỏ bằng lí lẽ và dẫn chứng.

(2) Đoạn văn b:

     − Tác giả bác bỏ quan niệm cho rằng "thơ là những lời đẹp".

     − Bác bỏ bằng những dẫn chứng cụ thể.

* Nhóm 3,4 trình bày kết quả thảo luận:

     − Khẳng định đây là một quan niệm sai về việc kết bạn trong lứa tuổi học trò.

     − Phân tích "học yếu" không phải là một "thói xấu", mà chỉ là một "nhược điểm"   chủ   quan   hoặc   do   những   điều   kiện   khách   quan   chi   phối   (sức   khoẻ,   khả năng,   hoàn cảnh   gia   đình…);   từ   đó   phân   tích   nguyên   nhân   và   tác   hại   của   quan niệm sai trên.

     − Khẳng định quan niệm đúng đắn là kết bạn với "những người học yếu" là trách nhiệm và tình cảm bạn bè nhằm giúp đỡ nhau cùng tiến bộ về mọi mặt, trong đó có mặt học tập.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

GV giao nhiệm vụ:

Có người nói: “Đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy là không cần thiết”.

Em hãy viết đoạn văn bác bỏ ý kiến đó.

-   HS thực hiện nhiệm vụ:

-  HS báo  cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

            Suy nghĩ đó hoàn toàn sai lầm. Đội mũ bảo hiểm giúp bảo vệ chính bản thân người đội mũ khi đi lại ừên đường nếu chẳng may gặp phải tai nạn rủi ro. Các số liệu thống kê cũng cho thấy đội mũ bảo hiểm giúp giảm 30% thương vong do chấn thương sọ não ừong các vụ tai nạn giao thông. Vi vậy việc đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy là hết sức cần thiết.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

GV giao nhiệm vụ:

+ Vẽ bản đồ tư duy bài học

+ Sưu tầm những đoạn văn nghị luận xã hội tiêu biểu có sử dụng thao tác lập luận bác bỏ

-HS thực hiện nhiệm vụ:

-  HS báo  cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

+ Vẽ đúng bản đồ tư duy

+ Tìm kiếm qua sách báo, mạng internet. Chú ý những ngữ liệu liên quan đến đời sống xã hội gần gũi với tuổi trẻ.