Bài tập & Lời giải
1. NHẬN BIẾT (6 câu)
Câu 1: Khái niệm ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh. Cho ví dụ minh họa.
Câu 2: Viết ví dụ về ngữ cảnh.
Câu 3: Ngữ cảnh có vai trò như thế nào?
Câu 4: Căn cứ vào ngữ cảnh (hoàn cảnh sáng tác), hãy phân tích những chi tiết được miêu tả trong hai câu thơ sau:
“Tiếng phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan như trông trời hạn trông mưa; mùi tính chiên vấy vá đã ba năm, ghét hói mọi như nhà nông ghét cỏ.Bữa thấy bòng bong che trắng lốp, muốn tới ăn gan; ngày xem ống khói chạy đen sì, muốn ra cắn cổ”
(Nguyễn Đình Chiểu, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc)
Câu 5: Biện pháp tu từ là gì?
Câu 6: Liệt kê một số biện pháp tu từ em biết.
Xem lời giải
2. THÔNG HIỂU (4 câu)
Câu 1: Đọc đoạn thơ sau:
Đâu chỉ lên trăng, thơ ta còn bay khắp
Theo những con tàu cập bến các vì sao
Như lòng ta chẳng bao giờ nguôi khát vọng
Biết bay bay rồi, ta lại muốn bay cao
(Xuân Quỳnh, Khát vọng)
- Dựa vào ngữ cảnh, em hãy giải thích nghĩa của các từ “bay” trong đoạn thơ trên
- Nghĩa của các từ “bay” có liên quan với nhau không
Câu 2: Từ giọt trong đoạn thơ sau có nhiều cách hiểu khác nhau. Có người cho là giọt sương, người cho là giọt mưa xuân và có người cho là “giọt âm thanh” tiếng chim. Theo em, trong ngữ cảnh này, có thể chọn cách hiểu nào? Vì sao?
Ơi, con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Câu 3: Đọc đoạn thơ sau:
Trong khoảnh khắc sách, bài là giấy cũ,
Nhớ làm chi. Thầy mẹ đợi, em trông.
Trên đường làng huyết phượng nở thành bông
Và vườn rộng nhiều trái cây ngon ngọt.
(Xuân Tâm, Nghỉ hè)
Sự xuất hiện của từ "phượng" bên cạnh từ "huyết" trong đoạn thơ trên có làm thay đổi cách hiểu thông thường về từ "huyết" không? Xác định nghĩa của từ "huyết" trong đoạn thơ trên.
Câu 4: Hãy tìm phép ẩn dụ trong những câu thơ dưới đây:
a.
“Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình”
(Ánh trăng – Nguyễn Duy)
b.
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
(Viếng lăng Bác – Viễn Phương)
Xem lời giải
3. VẬN DỤNG (4 câu)
Câu 1: Đọc đoạn thơ sau:
Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát
Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo
(Anh Ngọc, Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi)
- Xác định nghĩa của từ "ca hát" trong đoạn thơ trên.
- Dựa vào đâu em xác định được nghĩa ấy của từ?
Câu 2: Đọc đoạn thơ sau:
Khi lớn khôn ước mơ càng cháy bỏng
Vai kề vai nghe rộn tiếng tim yêu
Trải tâm tư dưới trời trăng sáng
Cuộc đời ơi, đẹp biết bao nhiêu!
(Xuân Quỳnh, Khát vọng)
- Dựa vào ngữ cảnh, hãy xác định nghĩa của từ “cháy bỏng”.
- Đặt một câu có từ “cháy bỏng” được dùng với nghĩa trên.
Câu 3: Đọc đoạn thơ sau:
Em bé nhìn đóm bay, chờ tiếng bàn chân mẹ
Bàn chân mẹ lội bùn ì oạp phía đồng xa
Trời về khuya lung linh trắng
vườn hoa mận trắng
Mẹ đã bế vào nhà nỗi đợi vẫn nằm mơ.
(Vũ Quần Phương, Đợi mẹ)
- Mẹ đã bé ai vào nhà? Vì sao em biết?
- Em có nhận xét gì về cách viết cấu thơ cuối trong đoạn thơ trên?
Câu 4: Các từ “kim cương”, “ngôi sao sáng” trong các câu thơ sau có phải là biện pháp tu từ ẩn dụ không? Phân tích giá trị?
“Nghe dào dạt mười bốn triệu Miền Nam đang tỉnh thức
Khôn! Ba mươi triệu kim cương của thiên hà Tổ quốc
Không! Hàng nghìn triệu ngôi sao sáng anh em đang chiếm lĩnh bầu trời
Hứa một mùa gặt lớn ngày mai.”
Xem lời giải
4. VẬN DỤNG CAO (1 câu)
Câu 1: Viết một đoạn văn có sử dụng phép ẩn dụ và chỉ ra phép ẩn dụ được sử dụng trong đoạn văn