BÀI 17: ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN TRUNG VÀ NAM MỸ
1. SỰ PHÂN HÓA TỰ NHIÊN
a. Phân hóa theo chiều đông – tây
- Trung Mỹ:
+ Phía đông: Mê-hi-cô, eo đất Trung Mỹ và các quần đảo có lượng mựa nhiều nên rừng rậm nhiệt đới phát triển.
+ Phía tây: mưa ít nên phát triển xa-van.
- Nam Mỹ:
+ Phía đông: các sơn nguyên, đồi núi thấp xen các thung lũng. Do ảnh hửng của dòng biển nóng, lượng mưa nhiều nên rừng rậm phát triển ở rìa phía đông.
+ Ở giữa là các đồng bằng như: La-nôt, A-ma-dôn, La Pla-ta và Pam-pa. Khu vực này trải rộng trên nhiều đới khí hậu nên có thiên nhiên phong phú và đa dạng.
+ Phía tây: miền núi trẻ An-đet cao và đồ sộ nhất châu Mỹ
- Thiên nhiên ở đây thay đổi rõ rệt giữa sườn đông và sườn tây.
b. Phân hóa theo chiều bắc – nam
- Thiên nhiên Trung và Nam Mỹ khá phong phú và đa dạng do lãnh thổ trải dài trên cả đới nóng và đới ôn hoà:
+ Đới nóng: Phần lớn diện tích khu vực Trung và Nam Mỹ
∙ Mê-hi-cô, eo đất Trung Mỹ, quần đảo Ăng-tỉ, sơn nguyên Guy-a-na và đồng bằng A-ma-dôn nằm chủ yếu ở đới khí hậu cận xích đạo và kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa, có nhiệt độ cao quanh năm, mưa nhiều, rừng phát triển rậm rạp
∙ Đồng bằng duyên hải phía tây có khí hậu nhiệt đới khô và ảnh hưởng của dòng biển lạnh nên mưa rất ít, thảm thực vật chủ yếu là xương rồng và cây bụi.
∙ Đồng bằng A-ma-dôn có rừng nhiệt đới bao phủ với hệ sinh thái rất phong phú
+ Đới ôn hòa: Phần còn lại của lục địa Nam Mỹ
∙ Đồng bằng Pam-pa có khi hậu cận nhiệt đới, lượng mưa giảm, thảo nguyên phát triển.
∙ Cao nguyên Pa-ta-gô-ni chủ yếu nằm trong đới khí hậu ôn đới, có lượng mưa ít, bán hoang mạc phát triển
c. Phân hóa theo chiều cao
- Thiên nhiên của miền núi An-đet thay đổi phức tạp theo độ cao: Càng lên cao, nhiệt độ và độ ẩm càng thay đổi.
2. ĐẶC ĐIỂM RỪNG NHIỆT ĐỚI A-MA-DÔN
- Rừng A-ma-dôn ở lục địa Nam Mỹ là rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới
- Diện tính: khoảng 5,5 triệu km$^{2}$
- Cung cấp tới 20% lượng khí ô-xy và hấp thụ 10 % lượng khí cac-bo-nic cho toàn cầu.
- Hệ sinh thái phong phú nhất thế giới với rất nhiều loài chim, thú, bò sát quý hiếm và hàng triệu loài côn trùng.
- Tác động xấu đến rừng A-ma-dôn:
+ Nhiều diện tích rừng ở đây đã bị chặt phá do những hoạt động kinh tế của con người
+ Nạn cháy rừng cũng đang đe doạ nghiêm trọng đến các loài động, thực vật.