Rắn độc cắn: Triệu chứng và cách sơ cứu

1. Triệu chứng khi bị rắn độc cắn

Các triệu chứng điển hình của vết cắn từ một con rắn lành, không độc là đau sưng nhẹ và trầy xước tại chỗ. Hầu hết các vết rắn cắn xảy ra trên các chi, sau khi bị rắn độc tấn công nạn nhân sẽ có các biểu hiện sau:

• Đau rát nghiêm trọng tại vết thương trong vòng 15 - 30 phút;
• Vết cắn sau đó có thể sưng nề và bầm tím, đôi khi lan rộng lên khắp cánh tay hoặc chân và gây hoại tử da;
• Các dấu hiệu khác bao gồm: Buồn nôn, khó thở và cảm giác cơ thể yếu dần đi, đôi khi nạn nhân còn nhận thấy có mùi vị kỳ lạ trong miệng.

Trong khi một số loài thuộc họ rắn lục khiến nạn nhân bị rối loạn đông máu và xuất huyết, nhóm khác có độc tố mạnh hơn - như họ rắn hổ - sẽ gây ra các triệu chứng về thần kinh, bao gồm: ngứa ran da, khó nói và yếu chân tay, liệt toàn thân hoặc suy hô hấp và ngưng thở. Nguyên nhân tử vong do rắn độc cắn chủ yếu là do liệt các cơ gây khó thở hoặc mất nhiều máu, chảy máu toàn thân khó cầm.

Đôi khi, một con rắn mặc dù có độc nhưng lại không giải phóng ra bất kỳ nọc độc nào khi cắn. Đây gọi là những "vết cắn khô" và chỉ gây triệu chứng kích ứng tại chỗ.

2. Cách sơ cứu khi bị rắn độc cắn

Nếu bị rắn độc cắn, cần ngay lập tức gọi số khẩn cấp cho bệnh viện gần nhất để được cấp cứu bằng huyết thanh kháng nọc rắn đặc hiệu đã được dự trữ sẵn, đặc biệt khi là thấy vết thương có dấu hiệu đổi màu, bắt đầu sưng hoặc đau.

Trong thời gian chờ sự trợ giúp y tế, nên thực hiện các bước sơ cứu khi bị rắn độc cắn sau đây để làm chậm và hạn chế nọc độc xâm nhập vào cơ thể:

• Di chuyển nạn nhân xa ra khỏi tầm hoạt động của con rắn;
• Giữ bình tĩnh và hạn chế cử động, tốt nhất là bất động chi bị cắn bằng nẹp, để làm chậm sự lây lan của nọc độc;
• Tháo bỏ đồ trang sức và nới lỏng quần áo chật nhằm tránh gây chèn ép khiến vết thương bắt đầu sưng lên;
• Điều chỉnh tư thế sao cho vùng bị cắn nằm thấp hơn mức tim, chẳng hạn như nằm xuống, kể cả trong lúc được vận chuyển đến bệnh viện;
• Làm sạch vết thương bằng xà phòng và nước muối sinh lý;
• Dùng một miếng gạc khô và sạch để băng kín vùng bị cắn.

3. Lưu ý trong sơ cứu khi bị rắn cắn

Các bác sĩ cho biết, sai lầm lớn nhất của bệnh nhân và người nhà là áp dụng kinh nghiệm dân gian để sơ cứu khi bị rắn cắn. Nhiều trường hợp đợi đến khi xuất hiện các triệu chứng suy hô hấp nghiêm trọng, hoặc vết thương hoại tử lan rộng, thì mới vội đến cơ sở y tế thăm khám. Để bảo vệ tính mạng của bản thân và những người xung quanh, cần ghi nhớ một số lưu ý trong cách xử lý khi bị rắn cắn như sau:

• Không sử dụng băng garo cột chặt vào vùng bị cắn, cách này vừa làm đau nạn nhân, vừa cản trở máu lưu thông đến các chi gây hoại tử, rất nguy hiểm;
• Không tùy tiện chườm lạnh, bôi hóa chất, đắp lá cây... lên vết thương hoặc uống thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ;
• Không rạch, đâm chích vết thương hoặc cố gắng loại bỏ nọc độc vì không mang lại lợi ích gì, mà còn có thể sẽ khiến nhiễm trùng nặng thêm;
• Tránh dùng thức uống có chứa caffeine hoặc rượu vì chúng có thể làm tăng tốc độ hấp thụ nọc độc của cơ thể;
• Không nên cố bắt con rắn. Thay vào đó nên ghi nhớ màu sắc, hình dạng và phương thức tấn công của chúng để có thể mô tả với bác sĩ, thông tin này sẽ có ích trong điều trị. Nếu có điện thoại thông minh bên mình và thuận tiện, hãy chụp ảnh con rắn từ khoảng cách an toàn để giúp việc nhận dạng được dễ dàng hơn.