BÀI 5: VŨ TRỤ, HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT
Tiết 2: Vũ trụ, Hệ Mặt Trời và Trái Đất. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất (tiết 2)
I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức:
- Trình bày và giải thích được các hệ quả chủ yếu của chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất
2. Kĩ năng:
- Biết sử dụng tranh ảnh, hình vẽ, mô hình để trình bày, giải thích các hệ quả của chuyển động tự quay của Trái Đất.
- Xác định các múi giờ, hướng lệch của các vật thể trên bề mặt Trái Đất
3. Thái độ:
- Nhận thức đúng quy luật hình thành và phát triển của các thiên thể.
5. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực chung: Tự học, giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt: Tư duy tổng hợp theo lãnh thổ, sử dụng bản đồ, tranh ảnh SGK.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Phương tiện và thiết bị dạy học:
+ Tranh ảnh sách giáo khoa..
+ Giáo án, Quả địa cầu.
2. Chuẩn bị của học sinh : Sgk, bút, vở ghi.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Hãy trình bày khái quát Vũ Trụ, Hệ Mặt Trời trong Vũ Trụ?
Câu 2: Trái Đất trong là hành tinh thứ mấy trong hệ Mặt Trời? Vị trí đó có ý nghĩa gì?
3. Bài mới
3.1. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU
Bước 1: Giao nhiệm vụ: Các em đã biết Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng từ Tây sang Đông, chính sự tự quay đó sinh ra nhiều hệ quả mà chúng ta thấy được rất rõ trong cuộc sống hàng ngày. Vậy dựa vào kiến thức đã học về sự chuyển động tự quay quanh trục kết hợp với hiểu biết cá nhân hãy trả lời các câu hỏi sau: Vì sao hàng ngày các em thấy trên Trái Đất lần lượt là ban ngày rồi lại đến đêm? Tại sao các em thường thấy các trận bóng đá giải ngoại hạng Anh trực tiếp trên ti vi vào ban đêm?
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ trong thời gian 2 phút.
Bước 3. HS quan sát, liệt kê, suy luận sau đó GV gọi một số HS trả lời.
Bước 4. GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.
3.2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 1: Sự luân phiên ngày và đêm.
1. Mục tiêu:
- Trình bày và giải thích được các hệ quả sự luân phiên ngày và đêm trên Trái Đất.
2. Phương pháp kỹ/thuật dạy học: Sử dụng phương pháp thảo luận, báo cáo
3. Hình thức tổ chức hoạt động: Lớp/cặp đôi
4. Phương tiện dạy học: SGK, quả Địa cầu
5. Tiến trình hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG
- GV quay quả địa cầu theo hướng từ Tây sang Đông và dùng đèn pin chiếu vào yêu cầu HS quan sát và thảo luận cặp để trẻ lời các câu hỏi sau:
+ Vì sao trên Trái Đất có ngày và đêm và ngày đêm kế tiếp không ngừng?
+ Thời gian ban ngày, ban đêm là bao nhiêu giờ?
- HS quan sát và dựa vào hiểu biết của bản thân, kiến thức đã học trao đổi để trả lời câu hỏi.
- GV chuẩn kiến thức. II. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất.
1. Sự luân phiên ngày và đêm.
Do Trái Đất hình cầu và tự quay quanh trục nên có hiện tượng luân phiên ngày và đêm.
Hoạt động 2: Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế.
1. Mục tiêu:
- Trình bày và giải thích được cách phân chia và tính giờ trên Trái Đất.
2. Phương pháp kỹ/thuật dạy học: Sử dụng phương pháp đàm thoại gợi mở.
3. Hình thức tổ chức hoạt động: Lớp/cá nhâ
4. Phương tiện dạy học: SGK, hình 5.3
5. Tiến trình hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG
- GV yêu cầu HS quan sát hình 5.3, dựa vào kiến thức SGK và hiểu biết bản thân để trả lời câu hỏi sau:
Trên bề Mặt Trái Đất có bao nhiêu múi giờ? Vì sao người ta phải chia ra các khu vực giờ?
- HS dựa vào hình 5.3, kênh chữ trong SGK và hiểu biết trao đổi để trả lời câu hỏi.
- GV chuẩn kiến thức.
- GV yêu cầu HS quan sát hình 5.3, kênh chữ ở SGK để trả lời câu hỏi:
+ Phân biệt sự khác nhau giữa giờ địa phương và giờ quốc tế.
+ Vì sao phải có đường chuyển đổi ngày quốc tế?
- HS dựa vào hình 5.3, kênh chữ trong SGK và hiểu biết trao đổi để trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét, chuẩn kiến thức và mở rộng:
+ Bề mặt Trái Đất được chia thành 24 múi giờ, mỗi múi giờ rộng 150 kinh tuyến.Cứ mỗi múi giờ thì giờ sẽ chênh nhau là 1h.
+ Giờ địa phương thường được chia theo biên giới quốc gia để có sự thống nhất chung một giờ trong cùng một nước, nhưng trong các văn bản quốc tế thường người ta sẽ lấy giờ quốc tế làm chuẩn 2. Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế.
- Bề mặt Trái Đất được chia thành 24 múi giờ, mỗi múi giờ rộng 150 kinh tuyến.
- Giờ địa phương là giờ ở các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau.
- Giờ quốc tế: giờ ở múi giờ số 0 được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT.
- Giờ ở múi giờ bên phải sớm hơn giờ ở múi giờ bên trái số 0.
- Việt Nam thuộc múi giờ số 7.
- Kinh tuyến 180 là kinh tuyến đổi ngày quốc tế.
Hoạt động 3: Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể.
1. Mục tiêu:
- Trình bày và giải thích được nguyên nhân lệch hướng chuyển động của các vật thể.
2. Phương pháp kỹ/thuật dạy học: Sử dụng phương pháp đàm thoại gợi mở.
3. Hình thức tổ chức hoạt động: Lớp/cá nhân
4. Phương tiện dạy học: SGK, hình 5.4
5. Tiến trình hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG
- GV yêu cầu HS dựa vào hình 5.4, SGK và vốn hiểu biết:
+ Cho biết, ở bán cầu bắc các vật thể chuyển động lệch sang phía nào, ở bán cầu nam các vật thể chuyển động lệch sang phía nào so với hướng ban đầu?
- HS dựa vào hình 5.4, kênh chữ trong SGK và hiểu biết trao đổi để trả lời câu hỏi.
- GV chuẩn kiến thức.
- GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức SGK và vốn hiểu biết cho biết: Tại sao các vật thể chuyển động trên bề mặt Trái Đất đều bị lệch hướng. Lực làm lệch hướng các chuyển động của các vật thể do ai tìm ra?
+ Lấy ví dụ ảnh hưởng của lực Côliôlit trong cuộc sống?
- HS dựa vào kiến thức SGK và vốn hiểu biết để trả lời.
- GV chuẩn kiến thức. 3. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể.
- Lực làm lệch hướng là lực Coriolit.
- Biểu hiện:
+ Nửa cầu Bắc lệch về bên phải
+ Nửa cầu Nam lệch về bên trái.
- Nguyên nhân: do Trái Đất tự quay theo hướng ngược chiều kim đồng hồ với các vận tốc dài khác nhau ở các vĩ độ.
- Lực Coriolit tác động đến sự chuyển độngcủa các khối khí, dòng biển, dòng sông, đường đạn bay trên bề mặt Trái Đất.
3.3. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
- Hệ thống kiến thức bài học bằng sơ đồ tư duy.
- HS làm ra giấy A3 và trình bày kết quả.
3.4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Câu 1: Ở Việt Nam thuộc múi giờ 7, Ôxtrâylia thuộc múi giờ 10 và Đức thuộc múi giờ 2. Hãy hoàn thành bảng sau:
Việt Nam Ôxtrâylia Đức
10 giờ ngày 31/12
Câu 2. Trong bài hát “Về quê” của nhạc sỹ Phó Đức Phương có đoạn viết “Đưa nhau ta đi về, đưa nhau ta đi về. Nơi mẹ đưa nôi, nơi sáo diều chơi vơi. Với dòng sông bên lở bên bồi...”. Câu hát trên có liên quan đến hệ quả nào khi Trái Đất chuyển động tự quay quanh trục?
3.5. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI/MỞ RỘNG
- Sưu tầm các video nói về chuyển động và hệ quả của Trái Đất quay quanh trục.