A. Lý thuyết
I. Các chất hóa học
1. Chất dinh dưỡng
- Các chất cần thiết nhưng vi sinh vật không tự tổng hợp gọi là nhân tố sinh trưởng
- Dựa vào khả năng tự tổng hợp nhân tố sinh trưởng, vi sinh vật chia thành 2 nhóm:
- Vi sinh vật khuyết dưỡng
- Vi sinh vật nguyên dưỡng
2. Chất ức chế sự sinh trưởng
- Một số chất ức chế sinh trưởng: hợp chất phenol, các loại cồn, iot, chất kháng sinh, ...
- Ảnh hưởng: làm bất hoạt, biến tính hoặc oxi hóa thành, màng tế bào vi sinh vật
II. Các yếu tố lí học
1. Nhiệt độ
- Ảnh hưởng đến tốc độ các phản ứng sinh hóa trong tế bào
=> Ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của vi sinh vật
- Căn cứ vào khả năng chịu nhiệt, chia thành 4 nhóm:
- Vi sinh vật ưa lạnh
- Vi sinh vật ưa ẩm
- Vi sinh vật ưa nhiệt
- Vi sinh vật siêu nhiệt
2. Độ ẩm
- Nước là dung môi hòa tan các chất, tham gia thủy phân các chất
=> Có thể sử dụng để khống chế sinh trưởng
- Mỗi loại vi sinh vật có 1 giới hạn độ ẩm nhất định
3. pH
- Ảnh hưởng tới tính thẩm thấu qua màng, hoạt động chuyển hóa vật chất trong tế bào, hoạt tính enzim, sự hình thành ATP, ...
- Có 3 nhóm vi sinh vật:
- Vi sinh vật ưa axit
- Vi sinh vật ưa kiềm
- Vi sinh vật ưa pH trung tính
4. Ánh sáng
- Ảnh hưởng tới 1 số vi khuẩn quang hợp, tổng hợp sắc tố, chuyển động hướng sáng, ....
5. Áp suất thẩm thấu
- Sự chênh lệch nồng độ chất giữa 2 bên màng gây nên áp suất thẩm thấu
B. Bài tập & Lời giải
Câu 1: Trang 108 - sgk Sinh học 10
Một chủng tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) được cấy trên 3 loại môi trường sau:
- Môi trường a gồm : nước, muối khoáng và nước thịt.
- Môi trường b gồm : nước, muối khoáng, glucôzơ và tiamin (vitamin B1)
- Môi trường c gồm : nước, muối khoáng, glucôzơ.
Sau khi nuôi ở tủ ấm 37°c một thời gian, môi trường a và môi trường b trở nên đục, trong khi môi trường c vẫn trong suốt.
a) Môi trường a, b và c là loại môi trường gì?
b) Hãy giải thích kết quả thực nghiệm.
c) Glucôzơ, tiamin và nước thịt có vai trò gì đối với vi khuẩn?
Xem lời giải
Câu 2: Trang 110 - sgk Sinh học 10
Vi khuẩn lactic (Lactobacillus arabinosus) chủng 1 tự tổng hợp được axit folic (một loại vitamin) và không tự tổng hợp được phêninalanin (một loại axit amin), còn vi khuẩn lactic chủng 2 thì ngược lại. Có thể nuôi 2 chủng vi sinh vật này trên môi trường thiếu axit folic và phêninalanin nhưng đủ các chất dinh dưỡng Khác được không, vì sao?
Xem lời giải
Câu 3: Trang 110 - sgk Sinh học 10
Tại sao nên đun sôi lại thức ăn còn dư trước khi lưu giữ trong tủ lạnh?