Câu 1. Đọc lại ba bài văn tả cây cối mới học (Sầu riêng, bãi ngô, cây gạo) và nhận xét:
a. Tác giả mỗi bài văn quan sát cây theo trình tự như thế nào?
b. Các tác giả quan sát cây bằng những giác quan nào?
c. Chỉ ra những hình ảnh so sánh và nhân hóa mà em thích. Theo em, các hình ảnh so sánh và nhân hóa này có tác dụng gì?
d. Trong ba bài văn trên, bài nào miêu tả một loài cây, bài nào miêu tả một cây cụ thể?
e. Theo em, miêu tả một loài cây có điểm gì giống và điểm gì khác miêu tả một cây cụ thể.
Trả lời:
a. Mỗi bài văn quan sát cây theo trình tự:
- Trong bài Sầu riêng, tác giả quan sát cây sầu riêng theo trình tự: xem xét hương vị của sầu riêng, quan sát hoa trái sầu riêng và cuối cùng là quan sát dáng vẻ của cây sầu riêng.
- Trong bài Bãi ngô, tác giả quan sát cây ngô theo trình tự sau: sự phát triển của cây ngô từ lúc mới trồng đến lúc cây đã lớn, ra hoa, trổ bắp, kết hạt rồi ngô già tới mùa thu hoạch.
- Trong bài Cây gạo, tác giả quan sát mùa cây gạo trổ hoa, rồi các cánh hoa rụng dần và cuối cùng những quả gạo xuất hiện cho tới lúc quả tách vỏ để các múi bông trắng nổ ra.
b. Các tác giả quan sát trước hết bằng thị giác (nhìn ngắm). Ngoài ra, các tác giả còn quan sát cây cối hoa trái bằng khứu giác (ngửi mùi thơm) và vị giác (cảm nhận vị ngon, bùi, béo khi ăn).
c. Các hình ảnh nhân hóa và so sánh mà em thích là:
| Sầu riêng | Bãi ngô | Cây gạo | |
| Hình ảnh so sánh |
- Hoa sầu riêng ngan ngát như hương cau, hương bưởi. - Cánh hoa nhỏ như vảy cá, hao hao giống cánh sen con. - Trái lủng lẳng dươi cành trông như tổ kiến. |
- Cây ngô lúc nhỏ lấm tấm như mạ non - Búp như kết bằng nhung và phấn. - Hoa ngô xơ xác như cỏ may. |
- Cánh hoa gạo đỏ rực quay tít như chong chóng. - Qủa hai đầu thon vút như con thoi. - Cây như treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới. |
| Hình ảnh nhân hóa |
- Búp ngô non núp trong cuống lá. - Bắp ngô chờ tay người đến bẻ. |
- Các múi bông gạo nở đều, chín như nồi cơm chín đội vung mà cười... - Cây gạo già mỗi năm trở lại tuổi xuân. - Cây gạo trở nên với dáng vẻ trầm tư. Cây đứng im, cao lớn, hiền lành. |
=> Những hình ảnh so sánh và nhân hóa trên đây làm cho cách miêu tả trở nên sinh động hơn, giúp người đọc hình dung ra sự vật một cách cụ thể hơn và lời miêu tả cũng trở nên truyền cảm, hấp dẫn hợn, có giá trị nghệ thuật cao hơn.
d. Trong ba bài văn trên, bài miêu tả một loài cây là bài sầu riêng và bãi ngô, bài miêu tả một cây cụ thể là bài cây gạo.
e. Điểm giống và điểm khác nhau giữa miêu tả một loài cây với miêu tả một cây cụ thể là:
- Giống nhau: Đều phải quan sát kĩ và sử dụng mọi giác quan; tả các bộ phận của cây; tả khung cảnh xung quanh cây; dùng các biện pháp so sánh, nhân hoá để khắc hoạ sinh động, chính xác các đặc điểm của cây; bộc lộ tình cảm của người miêu tả.
- Khác nhau:
- Tả các loài cây cần chú ý đến đặc điểm phân biệt loài cây này với các loài cây khác.
- Tả một cây cụ thể phải chú ý đến đặc điểm riêng của cây đó - đặc điểm làm nó khác biệt với các cây cùng loại.
Câu 2. Quan sát một cây mà em thích trong khu vườn trường em và ghi lại những gì em đã quan sát được:
Trả lời:
Trong miếng đất nhỏ ngay trước cửa nhà em, em có trồng một khóm hoa hồng.
Thân cây hồng nhỏ, thấp, chia làm nhiều cành, nhánh mảnh mai. Lá hồng nhỏ, màu xanh thẫm, có răng cưa viền quanh mép lá. Ở thân và cành mọc ra những chiếc gai ngắn nhưng nhọn sắc.
Hồng thường nhú nụ ở đầu cành. Nụ hoa lúc đầu có màu xanh nhạt và chỉ bé bằng cái hạt chanh. Nụ hoa lớn dần lên và hé nở để lộ ra màu đỏ của cánh hoa. Khi hoa đã nở bung, những cánh hoa đỏ thắm xếp chồng lên nhau. Giữa hoa có nhị hoa màu vàng. Buổi sáng sớm, khi ngắm những bông hoa còn long lanh một vài giọt sương đêm, thì em thích thú vô cùng. Từ những cánh hồng, một mùi thơm dịu nhẹ bay ra thơm ngát.
Em đã chăm sóc cây hồng thật cẩn thận. Em lấy que tre rào gốc lại để gà khỏi phá cây. Hằng ngày em tưới đủ nước mát để cây luôn tươi tốt và cho nhiều hoa đẹp.