Giải bài 14: Các quốc gia cổ đại trên đất nước Việt Nam

A. Kiến thức trọng tâm

1. Quốc gia Văn Lang – Âu Lạc

• Cơ sở hình thành:
• Sự chuyển biến về kinh tế:
• Đầu thiên niên kỉ I TCN, công cụ lao động bằng đồng thau phổ biến và bắt đầu biết sử dụng công cụ sắt.
• Nông nghiệp trồng lúa nước với việc dùng cày và sức kéo của gia súc khá phát triển.
• Có sự phân chia lao động giữa nông nghiệp và thủ công nghiệp.
• Sự chuyển biến xã hội:
• Sự phân hóa giàu nghèo ngày càng rõ rệt
• Công xã thị tộc tan vỡ, thau vào đó là công xã nông thôn với các gia đình nhỏ theo chế độ phụ hệ.
• Nhu cầu trị thủy, quản lí xã hội, chống giặc ngoại xâm

=>Nhà nước ra đời để đáp ứng những nhu cầu đó.

• Thời gian tồn tại:
• Quốc gia Văn Lang tồn tại từ thế kỉ VII – III TCN
• Quốc gia Âu Lạc tiếp nối từ thế kỉ III – 179 TCN
• Địa bàn: Hình thành trên cơ sở nền văn hóa Đông Sơn ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
• Xã hội: Vua, quý tộc, nông dân tự do, nô tì
• Đời sống vật chất:
• Ăn: gạo tẻ, nếp, thịt cá, rau củ
• Mặc: Nữ mặc áo, váy, nam đóng khố
• Ở: nhà sàn
• Đời sống tinh thần:
• Sùng bái thần linh, thờ cúng tổ tiên
• Tổ chức cưới xin, ma chay, lễ hội
• Có tập quán nhuộm răng đen, ăn trầu, xăm mình, dùng đồ trang sức.

2. Quốc gia cổ Cham – pa và quốc gia cổ Phù Nam

• Cơ sở hình thành:
• Thời Bắc thuộc , nhà Hán cai trị đặt thành quận Nhật Nam chia thành 5 huyện để cai trị.
• Cuối thế kỉ II, nhân dân huyện Tượng Lâm nổi dậy giành quyền tự chủ sau đó đặt tên thành nước Chăm – pa.
• Thời gian tồn tại: Từ thế kỉ II – XV
• Địa bàn: Hình thành trên cơ sở văn hóa Sa Huỳnh ở vùng đồng bằng miền Trung và Nam Trung Bộ ngày nay.
• Kinh tế:
• Nông nghiệp trồng lúa nước
• Thủ công nghiệp, khai thác lâm thổ sản phát triển
• Kĩ thuật xây tháp đạt tới trình độ cao
• Xã hội: Qúy tộc, dân tự do, nông dân lệ thuộc và nô lệ
• Văn hóa:
• Chữ viết: Từ thế kỉ IV đã có chữ viết bắt nguồn từ chữ Phạn của Ấn Độ
• Tôn giáo: Theo đạo Hin Đu và đạo Phật
• Có tập tục ở nhà sàn, ăn trầu cầu và hỏa táng người chết.

3. Quốc gia cổ Phù Nam

• Cơ sở hình thành:
• Cách đây khoảng 1500 – 2000 năm, hình thành nền văn hóa Óc Eo (An Giang)
• Thế kỉ I, trên cơ sở văn hóa Óc Eo, quốc gia Phù Nam được hình thành

=>Là một trong các quốc gia phát triển ở Đông Nam Á (thế kỉ III – V)

• Thời gian tồn tại: Từ thế kỉ I đến cuối thế kỉ VI
• Địa bàn: Hình thành trên cơ sở nền văn hóa Óc Eo ở vùng châu thổ sông Cửu Long.
• Kinh tế:
• Sản xuất nông nghiệp kết hợp với thủ công, đánh cá và buôn bán
• Ngoại thương đường biển rất phát triển.
• Xã hội: Qúy tộc, bình dân và nô lệ
• Văn hóa: Tôn sùng đạo Phật và đạo Hin – Đu, ca múa nhạc phát triển.