Bài 20: Xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc trong các thế kỉ X – XV

A. Kiến thức trọng tâm

I. Tư tưởng, tôn giáo

Thế kỷ X-XV Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo có điều kiện phát triển

• Phật giáo:
• Thời Lý -Trần: Giữ vị trí đặc biệt quan trọng và rất phổ biến       
• Thời Lê sơ: Bị hạn chế thu hẹp và hoà nhập vào trong nhân dân
• Nho giáo:
• Thời Lý ?Trần: Dần dần trở thành hệ tư tưởng chính của giai cấp thóng trị song không phổ biến trong nhân dân
• Thời Lê sơ: Chíêm địa vị độc tôn
• Đạo giáo:
• Không phổ cập nhưng hoà lẫn vào tín ngưỡng dân gian

II.Giáo dục, văn học, nghệ thuật, khoa học kỹ thuật

1.Giáo dục

• Thời Lý-Trần:
• Năm 1070 vua Lý Thánh Tông cho lập Văn Miếu
• Năm 1075 khoa thi quốc gia đầu tiên được tổ chức
• Nội dung học tập cũng được quy định chặt chẽ
• Thời Lê sơ:
• Quy chế thi cử được ban hành rõ ràng
• 1484 dựng bia ghi tên Tiến sĩ

*Tác dụng

• Nâng cao dân trí
• Đào tạo nhân tài xây dựng và bảo vệ đất nước nhưng không tạo điều kiện cho phát triển kinh tế

2. Văn học

• Trước thế kỷ XIII: Thơ văn mang đậm màu sắc Phật giáo
• Từ thế kỷ XIII-XV:Văn học dân tộc chữ Hán và chữ Nôm ngày càng phát triển
• Nội dung:
• Thể hiện tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, tự hào dân tộc
• Ca ngợi những chiến công oai hùng, cảnh đẹp của quê hương đất nước.

3. Nghệ thuật

a. Kiên trúc - Điêu khắc

• Đạt nhiều thành tựu:Tháp Báo Thiên,Tượng Phật Quỳnh Lâm, Chuông Quy Điền, Vạc Phổ Minh ó“An Nam tứ đại khí”
• Mang một nét đặc sắc, độc đáo của nền văn minh Đại Việt
• Ảnh hưởng của Phật, Nho giáo và Chăm Pa

b. Nghệ thuật sân khấu,ca múa nhạc:

• Ra đời trong dân từ sớm và ngày càng phát triển
• Mang đậm tính dân gian truyền thống

4. Khoa học-kỹ thuật

• Khoa học xã hội:
• Sử học: Đai Việt sử kí, Lam Sơn thực lục
• Địa lí: Dư địa chí…
• Khoa học tự nhiên:
• Toán học: Đại thành toán pháp, lập thành toán pháp
• Quốc phòng:
• Súng thần cơ
• Thuyền chiến có lầu
• Thành nhà Hồ