Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX)

Sau khi đánh bại các vương triều Tây Sơn, Nguyễn Ánh lên ngôi vua, thành lập nhà Nguyễn. Trong 50 năm đầu thống trị, nửa đầu thế kỷ XVIII tình hình đất nước ta đã thay đổi như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài “Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX)” lịch sử lớp 10.

A. Kiến thức trọng tâm

1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước – chính sách ngoại giao

  • Tổ chức bộ máy nhà nước:
    • Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi (Gia Long), lập ra nhà Nguyễn, đóng đô ở Phú Xuân (Huế). Năm 1804, đặt tên nước là Việt Nam.
    • Năm 1838, vua Minh Mạng đổi tên nước thành Đại Nam. Tổ chức  chính quyền trung ương theo mô hình nhà Lê sơ.
    • Cả nước chia thành 3 vùng: Bắc thành, Gia Định thành và các Trực doanh do triều đình trực tiếp cai quản.
    • Năm 1831 - 1832, vua Minh Mạng chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên. Đứng đầu tỉnh là Tổng đốc và Tuần phủ. Dưới tỉnh là phủ, huyện (châu), tổng, xã.
    • Nhà Nguyễn tuyển chọn quan lại bằng thi cử.
    • Ban hành bộ luật Hoàng Việt luật lệ (bộ Luật Gia Long) gần 400 điều.
    • Quân đội được trang bị vũ khí đầy đủ.
  • Đối ngoại:
    • Phục tùng nhà Thanh.
    • Bắt Lào và Chân Lạp thần phục
    • “Đóng cửa” với phương Tây.

2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn

  • Nông nghiệp:
    • Ban hành chính sách quân điền nhưng ruộng đất công chỉ còn 20% tổng diện tích.
    • Khuyến khích khai hoang, cấp vốn, huy động nhân dân làm thủy lợi….
    • Tuy nhiên, nông dân không có hoặc có ít ruộng, chịu bóc lột nặng nề.
  • Thủ công nghiệp:
    • Xuất hiện nghề mới: In tranh dân gian.
    • Thủ công nghiệp nhà nước được tổ chức với quy mô lớn, chế tạo được máy móc đơn giản.
    • Thủ công nghiệp truyền thống tiếp tục phát triển
  • Thương nghiệp:
    • Nội thương: Phát triển chậm do thuế nặng
    • Ngoại thương: Nhà nước nắm độc quyền nhưng rất hạn chế.

3. Tình hình văn hóa – giáo dục:

  • Tôn giáo: độc tôn Nho giáo, hạn chế Thiên Chúa giáo. Tín ngưỡng dân gian tiếp tục phát triển
  • Giáo dục: Chủ yếu là Nho học. Tổ chức đều đặn các kỳ thi, nhưng số người đi thi và đỗ đạt không nhiều.
  • Sử học: Thành lập Quốc sử quán để lưu trữ và biên soạn các bộ lịch sử lớn.
  • Kiến trúc: nổi bật là quần thể cung điện và lăng tẩm ở Huế.
  • Nghệ thuật dân gian: vẫn tiếp tục phát triển.

B. Bài tập & Lời giải

Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài

Câu 1: Trang 127 – sgk lịch sử 10

Hãy đánh giá chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn?

Xem lời giải

Câu 2: Trang 127 – sgk lịch sử 10

Cuộc cải cách hành chính của Minh Mạng có ý nghĩa gì?

Xem lời giải

Câu 3: Trang 128 – sgk lịch sử 10

Em hãy nhận xét về thủ công nghiệp nước ta ở nửa đầu thế kỉ XIX?

Xem lời giải

Câu 4: Trang 128 – sgk lịch sử 10

Em có nhận xét gì về người thợ thủ công Việt Nam?

Xem lời giải

Câu 5: Trang 128 – sgk lịch sử 10

Đánh giá chính sách hạn chế ngoại thương của nhà Nguyễn?

Xem lời giải

Hướng dẫn trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1: Trang 129 – sgk lịch sử 10

Trình bày khái quát và nhận xét quá trình hoàn chỉnh bộ máy thống trị của nhà Nguyễn?

Xem lời giải

Câu 2: Trang 129 – sgk lịch sử 10

Hãy nêu những ưu điểm và hạn chế của kinh tế thời Nguyễn ở nửa đầu thế kỉ XIX

Xem lời giải

Câu 3: Trang 129 – sgk lịch sử 10

Hãy nêu các thành tựu văn hóa tiêu biểu dưới thời Nguyễn ở nửa đầu thế kỉ XIX?

Xem lời giải

Câu 4: Trang 129 – sgk lịch sử 10

Em hãy đánh giá chung về nhà Nguyễn ở nửa đầu thế kỉ XIX?

Xem lời giải

Xem thêm các bài Lịch sử 10, hay khác:

Để học tốt Lịch sử 10, loạt bài giải bài tập Lịch sử 10 đầy đủ kiến thức, lý thuyết và bài tập được biên soạn bám sát theo nội dung sách giáo khoa Lớp 10.

PHẦN MỘT: LỊCH SỬ THẾ GIỚI THỜI NGUYÊN THỦY, CỔ ĐẠI VÀ TRUNG ĐẠI

PHẦN HAI: LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ NGUỒN GỐC ĐỀN GIỮA THẾ KỈ XIX

PHẦN BA: LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI

Lớp 10 | Để học tốt Lớp 10 | Giải bài tập Lớp 10

Giải bài tập SGK, SBT, VBT và Trắc nghiệm các môn học Lớp 10, dưới đây là mục lục các bài giải bài tập sách giáo khoa và Đề thi chi tiết với câu hỏi bài tập, đề kiểm tra 15 phút, 45 phút (1 tiết), đề thi học kì 1 và 2 (đề kiểm tra học kì 1 và 2) các môn trong chương trình Lớp 10 giúp bạn học tốt hơn.

Lớp 10 - Kết nối tri thức

Giải sách giáo khoa

Giải sách bài tập