3. VẬN DỤNG (6 câu)
Câu 1: Tại sao hiện tượng chuyển động biểu kiến quanh Mặt Trời lại diễn ra?
Câu 2: Từ vòng cực về cực về cực có hiện tượng ngày dài 24 giờ. Giải thích tại sao?
Câu 3: Tại sao ở bán cầu Bắc, nhiệt độ trung bình về mùa hạ lại cao hơn bán cầu Nam?
Câu 4: Càng về phía cực, biên độ nhiệt năm càng lớn, sự chênh lệch độ dài ngày đêm càng nhiều. Giải thích tại sao?
Câu 5: Trái Đất có thời gian ngày, đêm dài bằng nhau vào ngày nào và ở địa điểm nào?
Câu 6: Tại sao số ngày và số đêm có 24 giờ ở cực Bắc không bằng nhau?
Bài Làm:
Câu 1:
Hiện tượng chuyển động biểu kiến quanh Mặt Trời
Trái Đất chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt Trời, nên khi đứng trên Trái Đất nhìn Mặt Trời có ảo giác là Mặt Trời chuyển động. Điều này được thấy rõ qua hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh (hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa) lần lượt xảy ra tại các địa điểm từ vĩ tuyến 23°27′ N (ngày 22-12) cho tới vĩ tuyến 23°27’ B (ngày 22-6), rồi lại trở xuống 23°27′ N.
Chuyển động không có thật của Mặt Trời được gọi là chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời.
Câu 2:
Từ vòng cực về cực về cực có hiện tượng ngày dài 24 giờ là do:
- Ở bán cầu Bắc:
+ Từ vòng cực Bắc về đến cực Bắc vào mùa hạ có hiện tượng ngày dài 24 giờ.
+ Giải thích: Vào mùa hạ, đường phân chia sáng tối dịch chuyển từ sau vòng cực Bắc về cực Bắc, toàn bộ khu vực đó được chiếu sáng toàn phần do đó có ngày dài 24 giờ. Trong thời gian đó, khu vực tử vòng cực Nam đến cực Nam có đêm dài 24 giờ.
- Ở bán cầu Nam:
+ Từ vòng cực Nam về đến cực Nam vào mùa hạ có hiện tượng ngày dài 24 giờ.
+ Giải thích: Vào mùa hạ, đường phân chia sáng tối dịch chuyển từ sau vòng cực Nam về cực Nam toàn bộ khu vực đó được chiếu sáng toàn phần do đó có ngày dài 24 giờ. Trong thời gian đó, khu vực tử vòng cực Bắc đến cực Bắc có đêm dài 24 giờ.
Câu 3:
Nhiệt độ trung bình về mùa hạ ở bán cầu Bắc lại cao hơn bán cầu Nam
- Mùa hạ ở nửa cầu Bắc (từ 21/3 - 23/9): Có thời gian dài hơn (186 ngày) thời gian mùa hạ ở bán cầu Nam (179 ngày), nên nhận được nhiều nhiệt hơn.
- Mùa hạ ở nửa cầu Nam (từ 23/9 - 21/3): Có thời gian ngắn hơn (179 ngày) thời gian mùa hạ ở bán cầu Bắc (186 ngày), nên nhận được ít nhiệt hơn.
Ngoài ra, ở nửa cầu Bắc có diện tích lục địa lớn hơn (chiếm 39,4% diện tích nửa cầu Bắc) diện tích lục địa ở nửa cầu Nam (chiếm 19,0% diện tích nửa cầu Nam); diện tích đại dương nhỏ hơn (60,6%) diện tích đại dương ở nửa cầu Nam (81,0%).
Câu 4:
- Càng về phía cực (Bắc, Nam), chênh lệch góc nhập xạ và thời gian chiếu sáng càng nhiều (tại cực có 6 tháng ngày và 6 tháng đêm) nên chênh lệch nhiệt độ giữa hai mùa càng lớn (biên độ nhiệt độ năm càng lớn).
- Càng về phía cực, đường phân chia sáng tối và trục của Trái Đất càng xa nhau, chênh lệch diện tích phần chiếu sáng và phần khuất trong bóng tối càng nhiều, chênh lệch độ dài ngày đêm càng nhiều.
Câu 5:
- Vào ngày Xuân phân (21/3) và ngày Thu phân (23/9), Mặt trời lên thiên đỉnh ở Xích đạo, vòng sáng tối trùng với mặt phẳng đi qua trục Trái Đất, tất cả mọi địa điểm trên Trái Đất có thời gian được chiếu sáng và thời gian khuất trong bóng tối bằng nhau, nên độ dài ngày đêm bằng nhau.
- Ở Xích đạo, vòng sáng tối luôn giao nhau với trục Trái Đất ở tâm, chia đường Xích đạo thành hai phần bằng nhau, một phần được chiếu sáng và một phần khuất trong bóng tối, nên quanh năm đều có ngày và đêm dài bằng nhau.
Câu 6:
- Ở cực Bắc có số ngày dài 24 giờ (ngày địa cực) là 186 ngày, số đêm dài 24 giờ (đêm địa cực) là 179 ngày. - Ngày địa cực chỉ có ở mùa hạ, đêm địa cực chỉ có ở mùa đông. Số ngày địa cực và đêm địa cực khác nhau do độ dài mùa hạ và mùa đông ở Bắc bán cầu khác nhau.
- Mùa hạ ở bán cầu Bắc (từ ngày 21/3 đến ngày 23/9): Trái Đất chuyển động trên phần quỹ đạo ở xa Mặt Trời chịu lực hút nhỏ hơn, vận tốc chuyển động trên quỹ đạo giảm, thời gian chuyển động dài hơn, nên cực Bắc có số ngày dài 24 giờ là 186 ngày.
- Mùa đông ở bán cầu Bắc (từ ngày 23/9 đến 21/3): Trái Đất chuyển động ở trên phần quỹ đạo ở gần Mặt Trời, chịu sức hút của Mặt Trời lớn hơn, vận tốc chuyển động nhanh hơn, thời gian chuyển động ngắn hơn, nên ở cực Bắc có đêm dài 24 giờ là 179 ngày.
