2. THÔNG HIỂU (10 câu)
Câu 1: Tại sao Trái Đất lại có sự luân phiên ngày đêm?
Câu 2: Trên thế giới có những quốc gia nào chung múi giờ với Việt Nam?
Câu 3: So sánh sự khác nhau giữa giờ địa phương và giờ khu vực?
Câu 4: Tại sao hiện tượng ngày đêm dài bằng nhau tồn tại quanh năm ở Xích đạo?
Câu 5: Tại sao càng về cực Bắc vào ngày 22/6 thời gian ban ngày càng dài; càng về cực Nam vào ngày 22/12 thì thời gian ban ngày càng dài?
Câu 6: Chuyển động biểu kiến của mặt trời đến thời gian dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ trong ngày Hạ chí, Đông chí, Xuân phân, Thu phân có tác động như thế nào?
Câu 7: Ở 2 bán cầu, ngày nào trong năm có thời gian ban ngày dài nhất, thời gian ban đêm dài nhất?
Câu 8: Tại sao ở vùng ôn đới mùa hạ ở bán cầu Bắc lại dài hơn bán cầu Nam?
Câu 9: Tại sao có hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa?
Câu 10: Tại sao có hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo vĩ độ?
Bài Làm:
Câu 1:
Trái Đất có sự luân phiên ngày đêm do có hình khối cầu, nên Trái Đắt luôn được Mặt Trời chiếu sáng một nửa còn một nửa chưa được chiếu sáng, sinh ra ngày và đêm. Trái Đất tự quay quanh trục, dẫn đến tất cả mọi nơi trên bề mặt Trái Đắt đều lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại lần lượt chìm trong bóng tối, gây nên hiện tượng ngày đêm luân phiên.
Câu 2:
Những nước nào có cùng giờ với Việt Nam: Thái Lan, Lào, Campuchia, Indônêxia.
Câu 3:
|
Giờ địa phương |
Giờ khu vực |
|
Trái Đất có hình khối cầu và tự quay quanh trục từ tây sang đông, nên ở cùng một thời điểm, người đứng ở các kinh tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở các độ cao khác nhau, do đó các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau, đó là giờ địa phương (hay giờ mặt trời) |
Để tiện cho việc tính giờ và giao dịch quốc tế, người ta quy định về giờ quốc tế |
|
Là giờ riêng của mỗi địa điểm dựa vào vị trí của Mặt Trời làm tiêu chuẩn |
Là giờ mặt trời trung bình của các kinh tuyến trong cùng một khu vực giờ. Người ta chia bề mặt Trái Đất thành 24 khu vực giờ, mỗi khu vực giờ rộng 15 độ kinh tuyến và đánh số thứ tự từ 0 đến 23 theo chiều từ tây sang đông |
|
Mỗi kinh tuyến có một giờ mặt trời |
Các địa phương nằm trong cùng khu vực giờ sẽ thống nhất một giờ, đó là giờ khu vực (giờ quốc tế) |
|
Các địa phương nằm trên cùng kinh tuyến có cùng một giờ mặt trời |
Giờ của mỗi khu vực được tính theo kinh tuyến đi qua giữa khu vực đó. Giờ ở khu vực số 0 được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT. Việt Nam thuộc khu vực giờ số 7 |
|
Có ý nghĩa trong từng địa phương cụ thể |
Có ý nghĩa quốc tế |
Câu 4:
Hiện tượng ngày đêm dài bằng nhau tồn tại quanh năm ở Xích đạo là bởi: Ở Xích đạo quanh năm có hiện tượng ngày đêm dài bằng nhau. Do trong khi chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương, đường phân chia sáng tối giao nhau với trục Trái Đất chia đôi Xích đạo ra hai phần bằng nhau, một phần nằm trong ánh sáng, một phần nằm trong bóng tối.
Câu 5:
Càng về cực Bắc vào ngày 22/6 thời gian ban ngày càng dài; càng về cực Nam vào ngày 22/12 thì thời gian ban ngày càng dài do:
- Ngày 22/6, tia mặt trời chiếu vuông góc với chí tuyến Bắc, nửa cầu Bắc quay về phía Mặt Trời, nên càng về phía cực Bắc diện tích phần được chiếu sáng càng lớn; ngược lại, phần diện tích nằm khuất trong bóng tối càng nhiều; do đó số giờ chiếu sáng trong ngày 22/6 càng về cực Bắc càng nhiều, thời gian ban
ngày càng dài.
- Ngày 22/12, tia mặt trời chiếu vuông góc với chí tuyến Nam, nửa cầu Nam quay về phía Mặt Trời, nên càng về phía cực Nam diện tích phần được chiếu sáng càng lớn; ngược lại, phần diện tích nằm khuất trong bóng tối càng nhiều; do đó số giờ chiếu sáng trong ngày 22/12 càng về cực Nam càng nhiều, thời gian ban ngày càng dài.
Câu 6:
Chuyển động biểu kiến của Mặt Trời: Từ 21/3 đến 22/6 chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên chỉ tuyến Bắc, lên thiên đỉnh ở chí tuyến Bắc ngày 22/6, sau đó từ 22/6 đến 23/9 chuyển động biểu kiến về phía Xích đạo, lên thiên đỉnh ở Xích đạo ngày 23/9. Từ 23/9 Mặt Trời chuyển động biểu kiến về chí tuyến Nam, lên thiên đỉnh ở chỉ tuyến Nam ngày 22/12, sau đó chuyển động biểu kiến về Xích đạo và lên thiên đỉnh ở Xích đạo ngày 21/3. Chuyển động biểu kiến của Mặt Trời đã tạo ra các mùa trong năm với lượng nhiệt, ánh sáng và độ dài ngày đêm khác nhau.
- Mùa xuân (21/3 - 22/6): Mặt Trời bắt đầu di chuyển biểu kiến từ Xích đạo lên chí tuyến Bắc, lượng nhiệt tăng dần nhưng vì mới bắt đầu tích luỹ nên nhiệt độ chưa cao, tiết trời ấm áp. Diện tích phần chiếu sáng bắt đầu lớn hơn phần khuất trong bóng tối nên ngày bắt đầu dài hơn đêm.
- Mùa hạ (22/6 - 23/9): Mặt Trời lên thiên đỉnh ở chí tuyến Bắc (ngày 22/6) và di chuyển biểu kiến về Xích đạo, góc nhập xạ lớn, lượng nhiệt được tích luỹ nhiều, nhiệt độ cao. Diện tích phần chiếu sáng lớn hơn phần khuất trong bóng tối do bán cầu Bắc gần nhất với Mặt Trời, ngày dài hơn đêm. Ngày 22/6 có thời gian ban ngày dài nhất, thời gian ban đêm ngắn nhất trong một năm.
- Mùa thu (23/9 - 22/12): Mặt Trời di chuyển biểu kiến về chí tuyến Nam, góc nhập xạ tuy giảm nhưng còn lượng nhiệt tích luỹ trong mùa hạ nên nhiệt độ không còn cao nữa nhưng cũng không thấp, tiết trời mát mẻ. Diện tích phần chiếu sáng bắt đầu thu hẹp, diện tích phần khuất trong bóng tối mở rộng, ngày bắt đầu ngắn hơn đêm.
- Mùa đông (22/12 - 21/3): Mặt Trời lên thiên đỉnh ở chí tuyến Nam (ngày 22/12) và di chuyển biểu kiến về Xích đạo, góc nhập xạ nhỏ, mặt đất đã tiêu hao hết lượng nhiệt dự trữ, nhiệt độ hạ thấp. Diện tích phần chiếu sáng nhỏ hơn phần khuất trong bóng tối do bán cầu Bắc ở xa Mặt Trời nhất, ngày ngắn hơn đêm. Ngày 22/12 có thời gian ban ngày ngắn nhất, thời gian ban đêm dài nhất trong một năm.
Câu 7:
- Ở bán cầu Bắc: Ngày Hạ chí (22/6), tia tới vuông góc với chí tuyến Bắc lúc 12 giờ trưa; mọi địa điểm ở nửa cầu Bắc có ngày dài nhất trong năm, đêm ngắn nhất trong năm (nửa cầu Nam ngược lại, có đêm dài nhất, ngày ngắn nhất).
- Ở bán cầu Nam: Ngày Đông chí (22/12), tia tới vuông góc với chí tuyến Nam lúc 12 giờ trưa; mọi địa điểm ở nửa cầu Nam có ngày dài nhất trong năm, đêm ngắn nhất trong năm (nửa cầu Bắc ngược lại, có đêm dài nhất, ngày ngắn nhất).
Câu 8:
Vùng ôn đới mùa hạ ở bán cầu Bắc lại dài hơn bán cầu Nam là do:
- Mùa hạ ở bán cầu Bắc (186 ngày) dài hơn mùa hạ ở bán cầu Nam (179 ngày).
- Mùa hạ của bán cầu Bắc từ ngày 21/3 đến 23/9, là thời kì Trái Đất quay trên phần quỹ đạo có điểm viễn nhật, sức hút của Mặt Trời nhỏ, tốc độ quay chậm hơn, thời gian dài hơn (186 ngày).
- Mùa hạ của bán cầu Nam từ ngày 23/9 đến 21/3, là thời kì Trái Đất quay trên phần quỹ đạo có điểm cận nhật, sức hút của Mặt Trời lớn, tốc độ quay nhanh hơn, thời gian ngắn hơn (179 ngày).
Câu 9:
Ở Xích đạo, quanh năm có độ dài ngày và đêm bằng nhau, càng xa Xích đạo sự chênh lệch thời gian giữa ngày và đêm càng lớn. Riêng ở hai cực có sáu tháng ngày, sáu tháng đêm.
Câu 10:
+ Do đường phân chia sáng tối và trục của Trái Đất không trùng nhau, tại Xích đạo chúng cắt nhau chia Xích đạo ra hai phần bằng nhau nên trong năm tại Xích đạo lúc nào cũng có ngày đêm dài bằng nhau.
+ Càng về phía cực, đường phân chia sáng tối và trục của Trái Đất càng xa nhau, chênh lệch diện tích phần chiếu sáng và phần khuất trong bóng tối càng nhiều, chênh lệch độ dài ngày đêm càng nhiều..
