Câu 1. Xác định biện pháp tu từ nói quá trong những câu dưới đây. Cách nói quá trong mỗi trường hợp đó biểu thị điều gì? Chỉ ra tác dụng của chúng.
a) Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng Mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ)
b) Thuận vợ thuận chồng, tát Biển Đông cũng cạn.
(Tục ngữ)
c) Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!
(Ca dao)
Trả lời:
Câu Biện pháp tu từ nói quá Điều muốn biểu thị Tác dụng a - chưa nằm đã sáng
- chưa cười đã tối
Nói đến mùa hè ngày dài, đêm ngắn và mùa đông ngày ngắn, đêm dài. Gây ấn tượng mạnh, tăng sức biểu cảm để nói đến cảm quan về thời gian trong ngày của mùa hè và mùa đông. b tát biển Đông cũng cạn Những việc to lớn, phi thường tưởng như phi thực tế đề có thể thành hiện thực.
Đề cao sự hòa thuận giữa vợ chồng trong gia đình, biểu thị sự hòa thuận thì việc khó thế nào cũng có thể làm được. c mô hôi thánh thót như mưa
Mồ hôi nhiều, biểu thị sự vất vả trong việc cày cấy, làm nông. Cho thấy được sự vất vả trong việc cày cấy, làm nông. Từ đó gửi gắm thông điệp về việc trân trọng những hạt gạo, bát cơm hay rộng ra là các sản phẩm nông nghiệp.
Câu 2. Tìm cách nói quá tương với cách nói thông thường:
| Cách nói quá | Cách nói thông thường |
| 1) nghìn cân treo sợi tóc | a) rất hiền lành |
| 2) trăm công nghìn việc | b) quá yếu, không quen lao động chân tay |
| 3) hiền như đất | c) rất bận |
| 4) trói gà không chặt | d) ở tình thế vô cùng nguy hiểm |
Mẫu: 1) - d)
Trả lời:
2) - c)
3) - a)
4) - b)
Bài tập & Lời giải
Câu 3. Xác định biện pháp tu từ nói giảm - nói tránh trong những câu sau. Cách nói giảm - nói tránh trong mỗi trường hợp đó biểu thị điều gì? Chỉ ra tác dụng của chúng.
a) Có người thợ dựng thành đồng
Đã yên nghỉ tận sông Hồng, mẹ ơi!
(Thu Bồn)
b) Ông mất năm nao, ngày độc lập
Buồm cao đỏ sóng bóng cờ sao
Bà "về" năm đói, làng treo lưới
Biển động: Hòn Mê, giặc bắn vào...
(Tố Hữu)
c) Năm ngoái, cụ Bọ Ngựa già yếu đã khuất núi.
(Tô Hoài)
Xem lời giải
Câu 4. Viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) về một chủ đề tự chọn, trong đó có sử dụng biện pháp tu từ nói quá hoặc nói giảm - nói tránh.
Xem lời giải
PHẦN MỞ RỘNG BIỆN PHÁP NÓI QUÁ VÀ NÓI GIẢM NÓI TRÁNH
Câu hỏi 1. Tìm và nêu tác dụng của phép nói quá trong các câu sau:
a. Gươm mài đá, đá núi cũng mòn
Voi uống nước, nước sông phải cạn
Đánh một trận sạch không kinh ngạc
Đánh hai trận tan tác chim muông
(Nguyễn Trãi)
b. Dẫu cho thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng cam lòng
(Trần Quốc Tuấn)
c. Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
....Trên đầu những rác cùng rơm
Chồng yêu chồng bảo hoa thơm rắc đầu.
(Ca dao)
d. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
(Ca dao)
e. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)
Xem lời giải
Câu hỏi 2. Thay các từ ngữ in đậm bằng các từ ngữ đồng nghĩa để thể hiện cách nói giảm nói tránh trong các câu sau:
a. Anh cứ chuẩn bị đi, bà cụ có thể chết trong nay mai thôi.
b. Ông ta muốn anh đi khỏi nơi này.
c. Bố tôi làm người gác cổng cho nhà máy.
d. Ông giám đốc chỉ có một người đầy tớ.
e. Cậu ấy bị bệnh điếc tai, mù mắt.
g. Mẹ tôi làm nghề nấu ăn.