BÀI 7: BẢN ĐỒ CHÍNH TRỊ CHÂU Á, CÁC KHU VỰC CHÂU Á
1. BẢN ĐỒ CHÍNH TRỊ KHU VỰC CHÂU Á
- Hiện nay, châu Á có 49 quốc gia và vùng lãnh thổ
- Trên bản đồ chính trị, được chia thành 6 khu vực:
+ Bắc Á
+ Trung Á
+ Đông Á
+ Tây Á (Tây Nam Á)
+ Nam Á
+ Đông Nam Á
- Trình độ phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia ở châu Á rất khác nhau:
+ Nước phát triển hàng đầu thế giới như Nhật Bản
+ Nước công nghiệp mới như Hàn Quốc, Xin-ga-po,…
+ Các nước đang phát triển như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia,…
2. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CÁC KHU VỰC CỦA CHÂU Á
a. Khu vực Bắc Á
- Có 3 khu vực địa hình chính:
+ Đồng bằng Tây Xi-bia
+ Cao nguyên Trung Xi-bia
+ Miền núi Đông và Nam Xi-bia
- Khí hậu:
+ Vùng giáp Bắc Băng Dương thuộc đới lạnh => thực vật chủ yếu là đài nguyên
+ Phần lãnh thổ còn lại: khí hậu ôn đới lục địa => thực vật chủ yếu là rừng tai-ga.
+ Một số sông lớn: Lena, Yenisei, Ô-bi,…; hồ Bai-can => hồ nước ngọt lớn và sâu nhất thế giới
- Tài nguyên phong phú: sắt, thiếc, đồng, than đá, dầu mỏ,…
b. Khu vực Trung Á
- Vị trí: trung tâm châu Á
+ Không tiếp giáp đại dương
+ Bị các hệ thống núi bao bọc xung quanh
- Khí hậu: ôn đới lục địa
=> Cảnh quan chủ yếu là thảo nguyên, hoang mạc, bán hoang mạc; núi cao có rừng lá kim.
- Khoáng sản: than đá, dầu mỏ, sắt, kim loại quý và kim loại màu.
c. Khu vực Đông Á
- Chia thành 2 bộ phận: lục địa và hải đảo
+ Phía tây có nhiều hệ thống núi và sơn nguyên cao, các bồn địa rộng lớn
+ Phía đông có nhiều núi trung bình, thấp và đồng bằng rộng. Phần hải đảo có địa hình phần lớn là đồi núi
+ Có nhiều núi lửa, thường xuyên có động đất, sóng thần
- Khí hậu:
+ Phần lớn thuộc đới ôn hòa
+ Phía nam có khí hậu cận nhiệt đới
+ Phía đông phần lục địa và hải đảo chịu ảnh hưởng của gió mùa
+ Những nơi rừng bao phủ có hệ động vật đa dạng, nhiều loài đặc hữu. Phía tây phần đất liền quanh năm khô hạn, phát triển cảnh quan thảo nguyên, bán hoang mạc và hoang mạc.
+ Có nhiều khoáng sản như sắt, đồng, chì, kẽm, thiếc, than đá, dầu mỏ,…
+ Một số sông lớn ở khu vực Đông Á: Trường Giang, Hoàng Hà,...
d. Khu vực Tây Á
- Có ba khu vực địa hình chính: các sơn nguyên ở bán đảo A-ráp, đồng bằng Lưỡng Hà và miền núi cao.
- Khí hậu:
+ Phía bắc: cận nhiệt địa trung hải
+ Phía Nam: nhiệt đới khô
=> Hoang mạc và bán hoang mạc chiếm phần lớn diện tích; khu vực núi cao phát triển rừng thưa và cây bụi.
+ Hai sông lớn: Ti-grơ và Ơ-phrat
- Khoáng sản: quan trọng nhất là dầu mỏ, ngoài ra còn có đồng, sắt, than đá,…
đ. Khu vực Nam Á
- Các miền địa hình:
+ Miền núi Hi-ma-lay-a là hệ thống núi trẻ cao và đồ sộ nhất thế giới có đỉnh Ê-vơ-rét
+ Cao nguyên Đê-can ở phía nam
+ Sơn nguyên I-ran (lran) ở phía tây và đồng bằng Ấn - Hằng
- Khí hậu:
+ Phần lớn Nam Á có khí hậu nhiệt đới gió mùa điển hình
+ Phía tây nam: khí hậu nhiệt đới khô
+ Khu vực núi cao: sườn phía nam có khí hậu nóng ẩm; phía bắc khí hậu khô và lạnh hơn
=> Có rừng nhiệt đới ở phía đông; Xavan, hoang mạc ở phía tây; cảnh quan núi cao ở Hi-ma-lay-a.
+ Hai sông lớn: sông Ấn và sông Hằng
- Khoáng sản: chủ yếu là dầu mỏ, khí tự nhiên, than đá, sắt,…
e. Khu vực Đông Nam Á
- Gồm hai bộ phận: phần đất liền và các quần đảo
- Địa hình phần đất liền bao gồm:
+ Các dãy núi nối tiếp dãy Hi-ma-lay-a, bao quanh những khối cao nguyên thấp.
+ Đồng bằng phù sa màu mỡ tập trung ở ven biển và hạ lưu các sông lớn
+ Các quần đảo thuộc In-đô-nê-xi-a và Phi-líp-pin nằm trên vùng có động đất và núi lửa hoạt động.
- Khí hậu: xích đạo, cận xích đạo và nhiệt đới ẩm gió mùa
=> Phần lớn lãnh thổ Đông Nam Á là rừng nhiệt đới ẩm, phía tây có rừng rụng lá theo mùa. Trên các đảo phổ biến là rừng xích đạo ẩm và rừng gió mùa.
- Các sông lớn: sông Hồng, sông Mê Công, sông I-ra-oa-đi (Irrawaddy),...
- Biển Hồ là hồ nước ngọt lớn nhất Đông Nam Á.