Giải bài 18 Nhà Hồ và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh (1400 - 1407)

1. Nhà Hồ thành lập

Câu hỏi: Nhà Hồ được thành lập như thế nào?

Câu trả lời:

- Cuối thế kỉ XIV, nhà Trần bước vào thời kì khủng hoảng, suy yếu, không chăm lo phát triển kinh tế, nạn mất mùa xảy ra liên tiếp, các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp cả nước.

- Năm 1400, Hồ Quý Ly phế truất vua Trần, lập ra nhà Hồ, đổi tên nước là Đại Ngu. 

2. Cải cách của Hồ Quý Ly

Câu hỏi 1: Nêu những nội dung chính trong cải cách của Hồ Quý Ly.

Câu trả lời:

Những nội dung chính trong cải cách của Hồ Quý Ly:

- Về chính trị - hành chính:

+ Thống nhất bộ máy hành chính từ trung ương đến địa phương. Đặt chức An phủ sứ ở các lộ để quản mọi việc trong phủ, châu, huyện.

+ Thông qua thi cử, tuyển chọn người đỗ đạt, bổ nhiệm làm quan.

+ Dời đô về thành An Tôn.

- Về kinh tế - tài chính:

+ Ban hành tiền giấy.

+ Ban hành chính sách hạn nô và hạn điền.

+ Ban hành chính sách thuế mới.

- Về quân sự - quốc phòng:

+ Chỉnh đốn lại quân đội, xây dựng tuyến phòng thủ, xây thành Đa Bang, thành An Tôn,...

+ Chú trọng chế tạo nhiều vũ khí mới: súng thần cơ, cổ lâu thuyền,...

- Về văn hoá - giáo dục:

+ Chấn chỉnh lại Phật giáo, đề cao Nho giáo thực dụng.

+ Dùng chữ Nôm để chấn hưng văn hoá dân tộc. Dịch sách chữ Hán sang chữ Nôm, khuyến khích sáng tác bằng thơ chữ Nôm.

Câu hỏi 2: Những cải cách của Hồ Quý Ly đã tác động thế nào đến xã hội đương thời? Tham khảo thêm tư liệu 18.4 cho câu trả lời của em.

 Câu trả lời:

Công cuộc cải cách của Hồ Quý Ly khá toàn diện và có tác động tích cực, đã giải quyết phần nào những khủng hoảng xã hội thời Trần:

- Các biện pháp của ông đã loại bỏ bớt những quý tộc bất tài, bổ sung đội ngũ Nho sĩ mới, có thực tài vào bộ máy nhà nước.

- Hạn chế được nạn tập trung ruộng đất 

- Tăng cường sức mạnh quân sự của đất nước.

- Trong lĩnh vực văn hoá - giáo dục có nhiều điểm tiến bộ, mang tính dân tộc rõ nét.

3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh (1406 - 1407)

Câu hỏi 1: Mô tả những nét chính về cuộc kháng chiến của nhà Hồ chống quân xâm lược Minh.

Câu trả lời:

Những nét chính về cuộc kháng chiến của nhà Hồ chống quân xâm lược Minh:

- Tháng 11/1406, lấy cớ "phù Trần, diệt Hồ", hơn 20 vạn quân Minh do Trương Phụ, Mộc Thạnh chỉ huy tiến vào nước ta, nhà Hồ thất bại ở biên giới, lui về Đa Bang cố thủ.

- Tháng 1/1407, nhiều trận chiến ác liệt diễn ra, thành Đa Bang thất thủ, Đông Đô cũng bị chiếm, nhà Hồ rút về cố thủ ở Tây Đô.

- Tháng 6/1407, Hồ Quý Ly và các con bị bắt, cuộc kháng chiến của nhà Hồ hoàn toàn thất bại.

Câu hỏi 2: 

- Vì sao cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược của nhà Hồ bị thất bại nhanh chóng?

- Em có suy nghĩ gì về câu nói của Hồ Nguyên Trừng: "Thần không sợ đánh, chỉ sợ lòng dân không theo"?

Câu trả lời:

- Cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược của nhà Hồ bị thất bại nhanh chóng vì:

+ Những chính sách của nhà Hồ không được nhân dân ủng hộ.

+ Nhà Hồ không đề ra được đường lối kháng chiến đúng đắn, quá chú trọng xây dựng phòng tuyến quân sự và lực lượng quân đội chính quy.

- Hồ Nguyên Trừng nói: "Thần không sợ đánh, chỉ sợ lòng dân không theo" cho thấy ông đề cao vai trò quan trọng của lòng dân trong cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược. Thực tế đúng như ông đã nói, dù cho cha con Hồ Quý Ly đã xây dựng đội quân tinh nhuệ nhưng khi lòng dân không theo, đội quân đông đảo đó nhanh chóng thất bại.