Giải bài 9 Thiên nhiên châu Phi

1. Vị trí địa lí, hình dạng và kích thước châu Phi

Câu hỏi: Dựa vào hình 9.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Nêu đặc điểm hình dạng và kích thước châu Phi.

- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí châu Phi.

Câu trả lời:

Đặc điểm hình dạng và kích thước châu Phi:

- Hình dạng: Dạng khối, đường bờ biển ít bị chia cắt.

- Kích thước: Diện tích hơn 30 triệu km², lớn thứ ba thế giới.

* Đặc điểm vị trí địa lí châu Phi:

- Châu Phi nằm ở cả bán cầu Bắc và bán cầu Nam, bán cầu Đông và bán cầu Tây, phần lớn lãnh thổ nằm giữa chí tuyến Bắc và chí tuyến Nam.

- Tiếp giáp:

+ Tiếp giáp lục địa: phía bắc giáp châu Âu qua biển Địa Trung Hải; phía đông bắc giáp châu Á qua Biển Đỏ và bán đảo Xi-nai.

+ Tiếp giáp đại dương: giáp Ấn Độ Dương ở phía đông và Đại Tây Dương ở phía tây.

2. Đặc điểm tự nhiên

Câu hỏi 1: Dựa vào hình 9.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Phân tích đặc điểm địa hình châu Phi.

- Cho biết sự phân bố các loại khoáng sản chính ở châu Phi.

Câu trả lời:

Đặc điểm địa hình châu Phi:

- Bề mặt khá bằng phẳng, độ cao trung bình khoảng 750m so với mực nước biển.

- Địa hình cao về phía đông nam và thấp về phía tây bắc.

- Các dạng địa hình chính: sơn nguyên, bồn địa, hoang mạc, núi thấp và đồng bằng.

+ Sơn nguyên: nơi có nhiều đỉnh núi cao hơn 4000 m, phân bố phía đông và nam như sơn nguyên Ê-ti-ô-pi-a, sơn nguyên Đông Phi,...

+ Bồn địa: xen giữa các vùng đất cao, điển hình như bồn địa Công-gô, Ca-la-ha-ri, bồn địa Sat,...

+ Hoang mạc: rộng lớn và rất khô hạn như Xa-ha-ra, Na-mip,...

+ Núi thấp: tập trung phía bắc và phía nam châu Phi như Át-lát, Đrê-ken-béc,...

+ Đồng bằng: thấp, diện tích nhỏ, phân bố ven biển như đồng bằng châu thổ sông Nin, các đồng bằng ven vịnh Ghi-nê,...

*  Sự phân bố các loại khoáng sản chính ở châu Phi: khoáng sản ở châu Phi phân bố không đều:

- Dầu mỏ: Bắc Phi.

- Kim loại quý (vàng, kim cương): Nam Phi.

Câu hỏi 2: Dựa vào hình 9.2 và thông tin trong bài, em hãy :

- Nêu tên các đới khí hậu ở châu Phi.

- Nhận xét đặc điểm chung của khí hậu châu Phi.

Câu trả lời:

- Các đới khí hậu ở châu Phi:

+ Đới khí hậu xích đạo;

+ Đới khí hậu cận xích đạo;

+ Đới khí hậu nhiệt đới;

+ Đới khí hậu cận nhiệt.

- Đặc điểm chung của khí hậu châu Phi:

+ Có nhiệt độ trung bình cao nhất thế giới trên 20^oC.

+ Khí hậu khô nóng, lượng mưa thấp.

Câu hỏi 3: Dựa vào hình 9.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Nêu tên các sông và hồ chính ở châu Phi.

- Nhận xét đặc điểm mạng lưới sông, hồ ở châu Phi.

Câu trả lời:

Các sông và hồ chính ở châu Phi:

- Các sông chính: Công-gô, Nin, Dăm-be-đi, Ni-giê,...

- Các hồ chính: Vic-to-ri-a, Tan-ga-ni-ca, Ma-la-uy,...

Nhận xét đặc điểm mạng lưới sông, hồ ở châu Phi:

- Mạng lưới sông ngòi của phân bố không đều.

- Nguồn cung cấp nước chủ yếu là nước mưa nên chế độ nước sông phụ thuộc chế độ mưa.

- Các hoang mạc rất ít sông, chỉ có dòng chảy vào mùa mưa và không có nước vào mùa khô

+ Bồn địa Công-gô và phía bắc vịnh Ghi-nê do mưa nhiều nên mạng lưới sông dày đặc, lượng nước lớn.

- Phần lớn hệ thống sông chính ở châu Phi đổ nước vào các biển, vịnh biển,...thuộc Đại Tây Dương.

- Các hồ lớn của châu Phi phân bố chủ yếu ở Đông Phi.

- Các hồ lớn của châu Phi là nguồn cung cấp nước ngọt và thủy sản quan trọng cho người dân.

Câu hỏi 4: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy trình bày đặc điểm các môi trường thiên nhiên ở châu Phi.

Câu trả lời: 

Đặc điểm các môi trường thiên nhiên ở châu Phi:

- Môi trường Xích đạo

+ Phạm vi: gồm bồn địa Công-gô và phía bắc vịnh Ghi-nê.

+ Sinh vật: rất phát triển, đặc trưng là rừng thường xanh.

+ Sông ngòi: mạng lưới dày đặc, nhiều nước quanh năm.

+ Đất: màu mỡ, thuận lợi phát triển nông nghiệp.

- Môi trường nhiệt đới

+  Phạm vi: phân bố ở hai bên môi trường xích đạo.

+ Sinh vật: càng về phía chí tuyến, thảm thực vật chuyển từ kiểu rừng sang đồng cỏ cao và cây bụi gai.

+ Sông ngòi: có lưu lượng nước khá lớn nhưng thay đổi theo mùa .

+ Đất: đất đỏ vàng là chủ yếu, có thể khai thác tốt cho nông nghiệp nếu đảm bảo được nước tưới.

- Môi trường hoang mạc 

+ Phạm vi: chiếm diện tích lớn nhất, phân bố chủ yếu ở khu vực chí tuyến.

+ Thảm thực vật, sông ngòi kém phát triển.

- Môi trường cận nhiệt 

+ Phạm vi: chiếm một phần lãnh thổ nhỏ ở phía bắc và nam châu Phi. 

+ Thực vật: phát triển cây lá cứng để hạn chế thoát nước.

+ Sông ngòi: mạng lưới sông ít phát triển.