A. Học theo SGK
I. TRỌNG LỰC LÀ GÌ?
1. Thí nghiệm
C1. Lò xo có tác dụng vào quả nặng.
Lực đó có phương thẳng đứng và chiều ngược lại với chiều hướng vào Trái Đất. Quả nặng vẫn đứng yên vì lực kéo của lò xo tác dụng vào đã cân bằng với trọng lượng của vật.
C2. Điều chứng tỏ có một lực tác dụng lên viên phấn làm viên phấn là lực hút của Trái Đất.
Lực đó có phương thẳng đứng và chiều hướng từ trên xuống dưới về phía Trái Đất.
C3.
- Lò xo bị dãn dài ra đã tác dụng vào quả nặng một lực kéo lên phía trên. Thế mà quả nặng vẫn đứng yên. Vậy phải có một lực nữa tác dụng vào quả nặng hướng xuống phía dưới để cân bằng với lực của lò xo. Lực này do Trái Đất tác dụng lên quả nặng.
- Khi viên phấn được buông ra, nó bắt đầu rơi xuống. Chuyển động của nó đã bị biến đổi. Vậy phải có một lực hút viên phấn xuống phía dưới. Lực này do Trái Đất tác dụng lên viên phấn.
II. PHƯƠNG VÀ CHIỀU CỦA TRỌNG LỰC
1. Phương và chiều của trọng lực
C4.
a) Khi quả nặng treo trên dây dọi đứng yên thì trọng lực tác dụng vào quả nặng đã cân bằng với lực kéo của sợi dây. Do đó, phương của trọng lực cũng là phương của thẳng đứng, tức là phương dây dọi.
b) Căn cứ vào hai thí nghiệm ở hình 8.1 và 8.2 ta có thể kết luận là chiều của trọng lực hướng từ trên xuống dưới.
2. Kết luận
C5. Trọng lực có phương thẳng đứng và có chiều từ trên xuống dưới.
IV. VẬN DỤNG
C6. Phương thẳng đứng và mặt phẳng nằm ngang là vuông góc với nhau.
Ghi nhớ:
- Trọng lực là lực hút của Trái Đất.
- Trọng lực có phương thẳng đứng và có chiều hướng về Trái Đất.
- Trọng lượng của một vật là cường độ của trọng lực tác dụng lên vật đó.
- Đơn vị của lực là Niuton – viết tắt là N. Trọng lượng của quả cân là 100g là 1N.
Bài tập & Lời giải
1. Bài tập trong SBT
8.1. Chọn những từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống trong các câu sau:
| - trọng lực | - lực kéo | - cân bằng |
| - biến dạng | - Trái Đất | - dây gàu |
a. Một gầu nước được treo đứng yên ở đầu một sợi dây. Gàu nước chịu tác dụng của hai lực….Lực thứ nhất là…của dây gàu; lực thứ hai là…của gàu nước. Lực kéo do…tác dụng vào gàu. Trọng lượng do…tác dụng vào gàu (H.8.1a)
b. Một quả chanh nổi lơ lửng trong một cốc nước muối; lực đẩy của nước muối lên phía trên và…của quả chanh là hai lực…
c. Khi ngồi trên yên xe máy thì lò xo giảm xóc bị nén lại…của người và xe đã làm cho lò xo bị…
8.2. Hãy mô tả một hiện tượng thực tế, trong đó ta thấy trọng lực tác dụng lên một vật bị cân bằng bởi một lực khác
8.4. Hãy chọn câu lập luận đúng trong các câu dưới đây:
A. Một con tàu vũ trụ bay quanh Trái Đất thì không bị Trái Đất hút nữa. Vì nếu bị hút thì nó đã rơi ngay xuống Trái Đất
B. Một con tàu vũ trụ bay quanh Trái Đất thì không bị Trái Đất hút. Vì ta thấy nhà du hành vũ trụ bị treo lơ lửng trong con tàu
C. Một con tàu vũ trụ bay quanh Trái Đất vẫn bị Trái Đất hút. Nhưng lực hút này bị cân bởi lực đẩy của động cơ
D. Mặt Trăng luôn luôn bị Trái Đất hút. Nhưng Mặt Trăng không bị rơi vào Trái Đất. Vì lực hút chỉ có tác dụng làm Mặt Trăng quay tròn quanh Trái Đất. Con tàu vũ trụ cũng ở vào tình trạng như Mặt Trăng. Con tàu vũ trụ khi đã bay vào quỹ đạo thì cũng như Mặt Trăng, không còn tên lửa đẩy nữa. Lực hút của Trái Đất lên con tàu chỉ làm nó quay tròn quanh Trái Đất
Xem lời giải
2. Bài tập bổ sung
8.a. Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống trong các câu sau:
a) Một hộp phấn đặt nằm yên trên bàn. Hộp phấn chịu tác dụng của hai lực ......... Lực thứ nhất là ........ của mặt bàn; lực thứ hai là ........ của hộp phấn. Lực nâng do ........ tác dụng vào hộp phấn. Trọng lượng do ........ tác dụng tác dụng vào hộp phấn.
b) Một lực sĩ đang nâng một quả tạ trên tay. Lực nâng của lực sĩ lên phía trên và ........ của quả tạ là hai lực .........
c) Đặt một quả nặng kên cân đĩa thì lò xo của cân bị nén lại, ........ của quả nặng đã làm cho lò xo bị .........
8.b. Một học sinh muốn cắm một cây gậy xuống đất theo phương thẳng đứng. Làm thế nào để thực hiện được việc này cho chính xác?