I. Nhận xét
1. Tìm những câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin.
2. Lời nói và ý nghĩ của cậu bé nói lên điều gì về cậu ?
3. Lời nói, ý nghĩ của ông lão ăn xin trong hai cách kể sau đây có gì khác nhau ?
a. - Cháu ơi, cảm ơn cháu ! Như vậy là cháu đã cho lão rồi. - ông lão nói bằng giọng khản đặc.
b. Bằng giọng khản đặc, ông lão cảm ơn tôi và nói rằng như vậy là tôi đã cho ông rồi.
Trả lời:
1. Những câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin:
- Những câu ghi lại lời nói của cậu bé: “ – Ông đừng giận cháu, cháu không có gì để cho ông cả.”
- Những câu ý nghĩ của cậu bé:
- Chao ôi! Cảnh nghèo đói đã gặm nát con người đau khổ kia thành xấu xí biết nhường nào!
- Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được chút gì của ông lão.
2. Lời nói và ý nghĩa của cậu bé cho thấy cậu là một người nhân hậu, giàu lòng trắc ẩn, thương người.
3. Sự khác nhau trong lời nói, ý nghĩa của ông lão ăn xin trong hai cách là:
a. - Cháu ơi, cảm ơn cháu ! Như vậy là cháu đã cho lão rồi. - ông lão nói bằng giọng khản đặc.
=> Đây là cách tác giả dẫn trực tiếp nguyên văn lới của ông lão. Do đó các từ xưng hô là từ xưng hô của chình ông lão vối cậu bé( lão- cậu).
b. Bằng giọng khản đặc, ông lão cảm ơn tôi và nói rằng như vậy là tôi đã cho ông rồi.
=> Đây là cách tác giả ( nhân vật xưng tôi) thuật lại gián tiếp lời của ông lão. Người kể xưng tôi gọi người ăn xin là ông lão.
II. Ghi nhớ
1. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật. Lời nói và ý nghĩ cũng nói lên tính cách nhân vật và ý nghĩa câu chuyện.
2. Có hai cáh kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật:
- Kể nguyên văn ( lời dẫn trực tiếp).
- Kể bằng lời của người kể chuyện ( lời dẫn gián tiếp).
III. Luyện tập
Câu 1: Tìm lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau:
Ba cậu bé rủ nhau vào rừng. Vì mải chơi nên các cậu về khá muộn. Ba cậu bàn nhau xem nên nói thế nào để bố mẹ khỏi mắng. Cậu bé thứ nhất định nói dối là bị chó sói đuổi.
Cậu thứ hai bảo :
- Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì gặp ông ngoại.
- Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ. - Cậu thứ ba bàn.
TIẾNG VIỆT 2 (1988)
Trả lời:
- Lời dẫn trực tiếp:
- Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì gặp ông ngoại.
- Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ
- Lời dẫn gián tiếp: Cậu bé thứ nhất định nói dối là bị chó sói đuổi.
Câu 2: Chuyển lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn trực tiếp .
Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm. Bà lão bảo chính tay bà têm. Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm.
Trả lời:
| Lời dẫn gián tiếp | Lời dẫn trực tiếp |
| Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm. | Vua nhìn thấy những miêng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước: - Xin cụ cho biết ai đã têm trầu này. |
| Bà lão bảo chính tay bà têm |
Bà lão bảo: - Tâu bệ hạ, trầu do chính gìa têm đấy ạ! |
| Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm. |
Nhà vua không tin, gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật : - Thưa, đó là trầu do con gái già têm. |
Câu 3: Chuyển lời dẫn trực tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn gián tiếp:
Bác thợ hỏi Hòe :
- Cháu có thích làm thợ xây không ?
Hòe đáp :
- Cháu thích lắm !
Trả lời:
| Lời dẫn trực tiếp | Lời dẫn gián tiếp |
|
Bác thợ hỏi Hòe : - Cháu có thích làm thợ xây không ? |
Bác thợ hỏi Hòe là cậu có thích làm thợ xây không. |
|
Hòe đáp : - Cháu thích lắm ! |
Hòe nói rằng Hòe thích lắm |