I. Nhận xét:
1. Câu tục ngữ dưới đây có bao nhiêu tiếng?
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Trả lời:
Câu tục ngữ có tất cả 14 tiếng, trong đó:
- Ở dòng thứ nhất có 6 tiếng
- Ở dòng thứ hai có 8 tiếng
2. Đánh vần tiếng bầu. Ghi lại cách đánh vần đó.
Trả lời:
Tiếng bầu được đánh vần như sau: Bờ - âu – bâu – huyền – bầu
3. Tiếng bầu do những bộ phận nào tạo thành?
Trả lời:
Tiêng bầu được cấu tạo bởi:
- Âm đầu: b
- Vần: âu
- Dấu: huyền
4. Phân tích các bộ phận tạo thành những tiếng khác trong câu tục ngữ trên. Rút ra nhận xét:
a. Tiếng nào có đủ các bộ phận như tiếng bầu?
b. Tiếng nào không có đủ các bộ phận như tiếng bầu?
Trả lời:
| Tiếng | âm đầu | vần | thanh |
| Bầu | B | âu | huyền |
| Ơi | Ơi | ngang | |
| Thương | Th | ương | ngang |
| Lấy | L | ây | sắc |
| Bí | B | i | sắc |
| Cùng | C | ung | huyền |
| Tuy | T | uy | ngang |
| Rằng | R | ăng | huyền |
| Khác | Kh | ac | sắc |
| Giống | Gi | ông | sắc |
| Nhưng | Nh | ưng | ngang |
| Chung | Ch | ung | ngang |
| Một | M | ôt | nặng |
| Giàn | Gi | an | huyền |
Nhận xét:
- Tiếng có đủ bộ phận như tiếng bầu: tuy, rằng, khác, giống, nhưng, chung, một , giàn
- Tiếng không có đủ bộ phận như tiếng bầu: ơi
II. Ghi nhớ
1. Mỗi tiếng thường có ba bộ phận sau: âm đầu, vần và thanh
2. Tiếng nào cũng phải có vần và thanh. Có tiếng không có âm đầu.
III. Luyện tập
Câu 1: Phân tích các bộ phận cấu tạo của từng tiếng trong câu tục ngữ dưới đây. Ghi kết quả phân tích vào bảng theo mẫu sau:
Nhiều điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng
Trả lời:
| Tiếng | Âm đầu | Vần | Thanh |
| Nhiễu | Nh | iêu | ngã |
| Điều | Đ | iêu | huyền |
| Phủ | Ph | u | hỏi |
| Lấy | L | ây | sắc |
| Gía | Gi | a | sắc |
| Gương | G | ương | ngang |
| Người | Ng | ươi | huyền |
| Trong | Tr | ong | ngang |
| Một | M | ôt | nặng |
| Nước | N | ươc | sắc |
| Thì | Th | i | huyền |
| Thương | Th | ương | ngang |
| Nhau | Nh | au | ngang |
| Cùng | C | ung | huyền |
Câu 2: Giải câu đố sau:
Để nguyên, lấp lánh trên trời
Bớt đầu, thành chỗ cá bơi hằng ngày
(Là chữ gì)
Trả lời:
Để nguyên, lấp lánh trên trời
Bớt đầu, thành chỗ cá bơi hằng ngày
=> Đó là sao
- Để nguyên lấp lánh trên trời là "sao"
- Bớt đầu thành chỗ cá bơi là "ao"