BÀI 15: NƯỚC ĐẠI NGU THỜI HỒ (1400 – 1407)
1. SỰ THÀNH LẬP NHÀ HỒ
- Nửa sau thế kỉ XIV, nhà Trần ngày càng suy yếu, tầng lớp quý tộc có xu hướng ăn chơi hưởng lạc, khiến nhân dân bất bình.
- Hồ Quý Ly dần thâu tóm quyền lực. Năm 1397, ông ép vua Trần dời đô vào Thanh Hoá. Năm 1400, Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ, đặt tên nước là Đại Ngu (niềm vui lớn). Triểu Hồ chỉ tổn tại trong 7 năm với hai đời vua là Hồ Quý Ly (1400) và Hồ Hán Thương (1400 - 1407).
2. MỘT SỐ NỘI DUNG VÀ TÁC ĐỘNG CỦA NHỮNG CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY
a) Nội dung
- Chính trị, quân sự:
+ Hồ Quý Ly tiến hành các biện pháp để củng cố chế độ quân chủ tập quyền: cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương.
+ Chú ý tăng cường lực lượng quân đội chính quy, xây dựng nhiều thành luỹ (Tây Đô, Đa Bang,...), chế tạo súng thần cơ, đóng thuyền chiến.
- Kinh tế, xã hội:
+ Nhằm hạn chế quyền lực của quý tộc Trần, Hồ Quý Ly thực hiện các chính sách hạn điền, hạn nô.
+ Phát hành tiền giấy, cải cách chế độ thuế khoá, thống nhất đơn vị đo lường trong cả nước.
- Văn hoá, giáo dục:
+ Nhà Hồ thực hiện cải cách chế độ học tập và thi cử để tuyển chọn nhân tài. Kì thi Thái học sinh đầu tiên (năm 1400) của nhà Hồ tuyển được nhiều người giỏi.
+ Văn hoá dân tộc được đề cao với việc khuyến khích sử dụng chữ Nôm để dịch sách chữ Hán, dạy học và sáng tác văn chương.
b) Tác động
- Ưu điểm: Cải cách của Hồ Quý Ly có nhiều điểm tiến bộ, góp phần củng cố quyền lực của chính quyền trung ương, giảm bớt thế lực tầng lớp quý tộc, tăng cường tiểm lực kinh tế đất nước và phát triển văn hoá dân tộc.
- Hạn chế: Những cải cách đó vẫn còn chưa triệt để (như chính sách hạn nô) và kết quả trong thực tế còn hạn chế.
3. KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MINH CỦA NHÀ HỒ
- Lấy cớ Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần, cuối năm 1406 nhà Minh huy động lực lượng lớn do Trương Phụ và Mộc Thạnh chỉ huy tiến sang xâm lược Đại Ngu.
- Cuối tháng 1 - 1407, quân Minh chiếm được thành Đa Bang và Đông Đô, nhà Hồ phải rút quân về cố thủ ở Tây Đô. Đến tháng 6 - 1407, cuộc kháng chiến của nhà Hồ thất bại.
- Nguyên nhân thất bại:
+ Nhà Hồ quá chú trọng vào việc xây dựng các phòng tuyến quân sự và lực lượng quân đội chính quy nên tự “giam mình” trong thế trận phòng ngự bị động.
+ Chưa kế thừa được truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc ta là chiến tranh nhân dân.