BÀI 12. QUẢN LÍ MÔI TRƯỜNG NUÔI THỦY SẢN
KHỞI ĐỘNG
Câu hỏi: Người nuôi cần làm gì để đảm bảo chất lượng môi trường nước trong quá trình nuôi thuỷ sản?
Giải rút gọn:
- Lựa chọn nguồn nước phù hợp
- Quản lý thức ăn
- Thay nước định kỳ; Theo dõi và kiểm tra chất lượng nước
- Sử dụng các biện pháp sinh học
1. VAI TRÒ CỦA VIỆC QUẢN LÍ MÔI TRƯỜNG NUÔI THUỶ SẢN
Câu hỏi: Nêu vai trò của việc quản li môi trường nuôi thuỷ sản.
Giải rút gọn:
- Giúp giảm được sự xâm nhập của chất độc và chất ô nhiễm vào hệ thống nuôi.
- Đảm bảo được các thông số môi trường nuôi trong khoảng phù hợp cho từng đối tượng nuôi, đưa ra được các biện pháp xử lí kịp thời khi chất lượng nước suy giảm, giúp vật nuôi sinh trưởng tốt và duy trì tỉ lệ sống cao
- Giảm thiểu tác động của nước thải và chất thải từ hệ thống nuôi
2. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÍ MÔI TRƯỜNG AO NUÔI THUỶ SẢN
Câu hỏi: Nguồn nước cấp cho ao nuôi thuỷ sản cần phải đảm bảo những yêu cầu nào?
Giải rút gọn:
- Người nuôi cần đánh giá trữ lượng nguồn nước cấp để đảm bảo nguồn nước luôn đầy đủ và chủ động cho hệ thống nuôi trong suốt quá trình nuôi.
- Nguồn nước cấp cho ao nuôi phải đảm bảo chất lượng theo yêu cầu của môi trường nuôi thuỷ sản, cần quan trắc một số thông số cơ bản về thuỷ lí, thuỷ hoá và thuỷ sinh vật để đảm bảo nguồn nước đạt yêu cầu và phù hợp cho từng đối tượng nuôi.
Câu hỏi: Vì sao cần có ao nước sạch dự trữ trong quá trình nuôi?
Giải rút gọn:
- Ao nước sạch dự trữ là nguồn cung cấp nước khi nguồn nước chính gặp sự cố
- Đảm bảo môi trường sống phù hợp cho con nuôi, giúp chúng phát triển khỏe mạnh và tránh được các tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài.
- Giúp loại bỏ các chất độc hại, cặn bẩn và vi sinh vật gây bệnh.
- Nước được lọc qua ao dự trữ sẽ có chất lượng tốt hơn, đảm bảo môi trường sống an toàn cho con nuôi.
- Ao nước sạch dự trữ có thể được sử dụng để thu gom nước thải từ ao nuôi, sau đó xử lý và tái sử dụng cho mục đích tưới tiêu hoặc nuôi trồng thủy sản.
Luyện tập: Dựa vào Hình 12.1, hãy mô tả đặc điểm cơ bản của ao chứa trong trại nuôi.
Giải rút gọn:
- Kênh cấp nước
- Kênh nước thải
- Ao chứa
- Ao nuôi
- Đường dẫn nước
Câu hỏi: Trình bày một số phương pháp quản lí độ trong và màu nước cho hệ thống nuôi.
Giải rút gọn:
- Khi màu nước ao quá đậm, độ trong quá thấp, cần tiến hành siphon loại bỏ phân thải, thức ăn thừa ra khỏi ao nuôi; thay nước từ 10% đến 20% hằng ngày để giảm mật độ tảo, sử dụng chế phẩm sinh học để tạo hệ vi sinh vật có lợi, tăng cường phân huỷ chất hữu cơ, sử dụng hoá chất phun xuống ao để diệt tảo trong ao, dùng lưới đen che bớt bề mặt hệ thống nuôi để giảm cường độ ánh sáng, giảm khả năng quang hợp của tảo. Chế phẩm sinh học thường được sử dụng sau khi xử lí hoá chất từ 2 đến 3 ngày.
- Khi nước ao nhạt màu, độ trong quả cao do ảnh hưởng của hoá chất diệt tào, nước nghèo dinh dưỡng hoặc nước có pH quá thấp làm tào phát triển kém, cần thúc đầy tảo phát triển bằng cách bón phân vô cơ hoặc cám gạo, bột cá, bột đậu nành kết hợp với chế phẩm vi sinh và rỉ mật đường.
Luyện tập: Vì sao không nên sử dụng đồng thời chế phẩm sinh học và hoá chất diệt tảo?
Giải rút gọn:
- Điều này sẽ gây ảnh hưởng tới vi sinh vật có lợi: tiêu diệt tảo, ảnh hưởng đến các vi sinh vật có lợi trong môi trường nước.
- Chế phẩm sinh học và hoá chất diệt tảo gây hại cho con nuôi, đặc biệt là ở giai đoạn ấu trùng và cá nhỏ.
- Giảm hiệu quả của chế phẩm sinh học
Vận dụng: Hãy đưa ra biện pháp xử lí cho ao nuôi có tảo phát triển quá dày, độ trong thấp.
Giải rút gọn:
- Tạm thời ngừng cho ăn hoặc giảm lượng thức ăn xuống mức tối thiểu
- Thay một phần nước trong ao để loại bỏ bớt tảo và chất thải.
- Sử dụng chế phẩm sinh học khả năng phân hủy tảo, cải thiện chất lượng nước.
- Tăng cường sục khí để cung cấp oxy cho ao nuôi,hạn chế sự phát triển của tảo.
Câu hỏi:
1. Mô tả một số biện pháp tăng cường oxygen cho hệ thống nuôi.
2. Nêu các thời điểm cần chú ý tăng cường cung cấp oxygen cho hệ thống nuôi
Giải rút gọn:
1. Mô tả biện pháp:
- Quản lí tốt mật độ tảo trong ao thông qua quản lí độ trong và màu nước ở mức phù hợp. Khi đó, tào quang hợp sẽ cung cấp oxygen cho ao nuôi, hạn chế biến động hàm lượng oxygen ngày – đêm.
- Sử dụng sục khí, quạt nước giúp tăng khả năng khuếch tán oxygen vào nước vào thời điểm đêm và sáng, đặc biệt những ngày trời âm u, ít nắng.
- Sử dụng hoá chất tăng oxygen.
2. Nêu các thời điểm cần chú ý tăng cường cung cấp oxygen cho hệ thống nuôi
Ban đêm; Khi thời tiết thay đổi; Khi mật độ con nuôi cao; Khi sử dụng hóa chất; Khi có dấu hiệu thiếu oxy
Vận dụng: Với các hệ thống bể nuôi trong nhà, hệ thống sục khi được vận hành như thế nào để đảm bảo oxygen cho động vật thuỷ sản?
Giải rút gọn:
- Lựa chọn loại máy sục khí phù hợp: Lựa chọn máy sục khí có công suất phù hợp với kích thước bể nuôi và số lượng động vật thủy sản.
- Vị trí đặt máy sục khí:
+ Đặt máy sục khí ở vị trí thuận tiện cho việc vận hành và bảo trì.
+ Đặt máy sục khí ở đáy bể để tạo dòng chảy và giúp oxy hòa tan tốt
- Điều chỉnh lưu lượng khí:
+ Điều chỉnh lưu lượng khí phù hợp với nhu cầu oxy của động vật thủy sản.
+ Nên điều chỉnh lưu lượng khí sao cho tạo ra lượng bọt khí vừa đủ
- Thời gian vận hành: Vận hành máy sục khí liên tục 24/24 để đảm bảo cung cấp đủ oxy
- Bảo trì hệ thống sục khí:
+ Vệ sinh máy sục khí định kỳ để đảm bảo hiệu quả hoạt động.
+ Thay thế các bộ phận bị hỏng hoặc lão hóa để đảm bảo an toàn cho hệ thống.
Câu hỏi: Mô tả một số biện pháp điều chỉnh pH cho hệ thống nuôi thuỷ sản.
Giải rút gọn:
- Biện pháp để tăng pH:
+ Sử dụng nước vôi trong hoặc soda để trung hoà H+ trong nước.
+ Tăng cường độ sục khí để tạo điều kiện khuếch tán CO
+ Quản lí tốt độ trong và mật độ tảo để giảm biến động pH trong nước.
- Trong trường hợp pH tăng quá cao có thể sử dụng một số hoá chất có tính acid như citric acid, phèn nhôm,... với lượng phù hợp để giảm pH..
Vận dụng: Hãy đưa ra biện pháp xử lí khi ao nuôi cá có độ pH giảm dưới 6,5.
Giải rút gọn:
Bổ sung vôi; Dùng baking soda; Thay nước; Sử dụng chế phẩm sinh học
Câu hỏi: Mô tả một số biện quản lí chất hữu cơ và khí độc trong ao.
Giải rút gọn:
- Sử dụng các loại thức ăn có kích cỡ phù hợp với từng giai đoạn độ tuổi
- Quản lí chặt chẽ lượng thức ăn
- Định ki siphon kết hợp với thay nước để loại bỏ thức ăn thừa, phân thải ra khỏi hệ thống nuôi.
- Sử dụng chế phẩm vi sinh định kì để tăng cường hệ vi khuẩn có lợi
Luyện tập: Theo em, công việc nào cần thực hiện hằng ngày giúp quản lí và giảm chất hữu cơ trong nước
Giải rút gọn:
- Cho cá ăn lượng thức ăn phù hợp
- Thay nước định kì
- Sục khí
- Sử dụng chế phẩm sinh học
Câu hỏi: Nêu một số biện pháp quản lí độ mặn cho ao nuôi.
Giải rút gọn:
- Cần tháo bớt nước trên tầng mặn để tránh hạ độ mặn và phân tầng mặn nước ao nuôi.
Câu hỏi: Nước thải sau nuôi cần được quản lí như thế nào?
Giải rút gọn:
Nước thải sau nuôi cần được thu gom để xử lí, không thải trực tiếp ra môi trường ngoài để tránh lây lan mầm bệnh và ô nhiễm môi trường tự nhiên..