ĐỀ THI GIỮA HỌC KÌ 2 LỚP 8 CHÂN TRỜI SÁNG TẠO ĐỀ 2
A. PHẦN ĐỌC HIỂU (5.0 điểm)
Cho ngữ liệu sau đọc và trả lời câu hỏi:
“Tuổi thơ tôi đã hằn sâu trong kí ức những ngọn núi trông xa lấp lánh như kim cương, lúc xanh mờ, khi xanh thẫm, lúc tím lơ, khi rực rỡ như núi ngọc màu xanh. Những năm tháng xa quê, giông tố cuộc đời tưởng chừng cuốn bay đi tất cả, nhưng trong tâm tư tôi những dòng sông quê mênh mông vẫn cuồn cuộn chảy, những dòng kinh biêng biếc vẫn lặng lờ trôi. Tôi yêu những cánh đồng bao la vàng rực ngày mùa, mù mù khói rạ, thơm vị mía lùi và trắng xóa sương mù sau Tết. Yêu cả tiếng chuông chùa ngân thăm thẳm canh khuya. Tôi yêu ánh nắng chiều tà trải màu vàng tái trên rẫy khoai mì, nghiêng nghiêng bên triền núi. Biết bao đêm trăn trở tôi viết bao trang về con rạch nhỏ cạn lờ chảy qua bến Miễu, cát vàng xâm xấp nước. Tôi yêu màu đá xám đen, tấm phên xác xơ che nắng cho người đập đá. Tôi nhớ ngọn cỏ phất phơ giữa đồng nước lớn, cây cà na trái nặng chùm chùm, cây gáo mồ côi, cây gáo đôi im lìm xa ngoài đồng bãi.”
(Đất quê hương – tuyển tập truyện kí Mai Văn Tạo, NXB Văn nghệ An Giang)
Câu 1 (1.0 điểm): Đoạn văn trên bày tỏ những tình cảm nào của tác giả? Những chi tiết hình ảnh nào giúp em biết được điều đó?
Câu 2 (1.0 điểm): Tìm một câu rút gọn trong đoạn văn và cho biết thành phần nào của câu được rút gọn?
Câu 3 (1.0 điểm): Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong các câu văn sau và nêu tác dụng: “Tôi yêu những cánh đồng bao la vàng rực ngày mùa, mù mù khói rạ, thơm vị mía lùi và trắng xóa sương mù sau Tết. Yêu cả tiếng chuông chùa ngân thăm thẳm canh khuya. Tôi yêu ánh nắng chiều tà trải màu vàng tái trên rẫy khoai mì, nghiêng nghiêng bên triền núi”
Câu 4 (2.0 điểm): Quê hương em hoặc nơi em sinh sống chắc hẳn cũng có những nét đẹp riêng. Hãy giới thiệu ngắn gọn về một vài địa danh món ăn hay những giá trị truyền thống tinh thần tốt đẹp đó tới mọi người? Em sẽ làm gì để giữ gìn và phát huy những giá trị vật chất tinh thần của quê hương?
B. PHẦN VIẾT (5.0 điểm)
Câu 1 (5.0 điểm) Phân tích bài thơ Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan.
Hướng dẫn trả lời:
A. PHẦN ĐỌC HIỂU: (5.0 điểm)
Câu 1:
- Tác giả bày tỏ tình yêu và nỗi nhớ với quê hương
- Những chi tiết hình ảnh còn mãi trong tâm trí của tác giả: những cánh đồng, tiếng chuông chùa, ánh nắng chiều màu đá xám đen, tấm phên xơ xác
Câu 2:
- Câu rút gọn : Yêu cả tiếng chuông chùa ngân thăm thẳm canh khuya.
- Thành phần rút gọn: chủ ngữ
Câu 3:
- Biện pháp tu từ: điệp ngữ “tôi yêu” hoặc “yêu”
- Tác dụng: Giúp chúng ta thấy rõ tình yêu quê hương sâu sắc, chân thành của tác giả. Qua đó người đọc cũng hiểu được yêu quê hương là yêu những gì bình dị nhất, gần gũi, thân thuộc nhất của quê hương
Câu 4:
Em ở thủ đô Hà Nội có các địa danh nổi tiếng như: Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hồ Hoàn Kiếm, Hoàng Thành Thăng Long,...
Để giữ gìn và phát huy những giá trị vật chất tinh thần của quê hương, em sẽ:
+ Nâng niu trân trọng những nét đẹp đó.
+ Giới thiệu quảng bá những hình ảnh của quê hương, địa phương mình với bạn bè trong nước và quốc tế.
+ Tìm tòi sáng tạo những giá trị vật chất, tinh thần mang đậm bản sắc Việt Nam để làm giàu cho quê hương đất nước.
B. PHẦN VIẾT (5.0 điểm)
Câu 1:
Bà Huyện Thanh Quan là một nữ thi sĩ nổi tiếng của nền văn học Việt Nam trung đại. Trong đó, tác phẩm Qua Đèo Ngang đã mang đậm phong cách sáng tác của nhà thơ, cũng như gửi gắm thông điệp giá trị.
Mở đầu bài thơ, Bà Huyện Thanh Quan đã khắc họa thiên nhiên nơi đèo Ngang hiện lên với vẻ đẹp hoang sơ nhưng vẫn tràn đầy sự sống:
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa”
Câu thơ đầu tiên gợi mở về không gian, thời gian. Nhân vật trữ tình đến đèo Ngang khi “bóng xế tà” là thời điểm kết thúc của một ngày. Lúc này, vạn vật đã trở về nghỉ ngơi. Cảnh vật đèo Ngang hiện lên ở câu thơ thứ hai. Cách sử dụng điệp từ “chen” kết hợp với hình ảnh “đá, lá, hoa” cho thấy sự sống đang trỗi dậy mãnh liệt.
Ở hai câu thơ tiếp, con người xuất hiện nhưng lại vô cùng nhỏ bé giữa thiên nhiên rộng lớn:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Nghệ thuật đảo ngữ trong hai câu thơ “lom khom - tiều vài chú”, “lác đác - chợ mấy nhà” nhấn mạnh vào hình ảnh vài chú tiều với dáng đứng lom khom dưới chân núi và vài căn nhà nhỏ bé thưa thớt, lác đác bên sông. Con người chỉ là một chấm buồm nhỏ bé giữa vũ trụ rộng lớn.
“Nhớ nước, đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.”
Hai câu thơ tiếp bộc lộ tâm trạng của nhân vật trữ tình. Ở đây, “con quốc quốc” và “cái gia gia” không chỉ là hình ảnh thực về hai loại chim (chim đỗ quyên, chim đa đa) mà còn gợi tả âm thanh của loài chim này - “quốc quốc”, “đa đa” vang lên nghe sao da diết, xót xa. Không chỉ vậy, khi ghép lại hai từ “quốc” và “gia” lại sẽ thành “quốc gia” như một lời bộc lộ gián tiếp tình yêu dành cho đất nước.
Lúc này đây, nhân vật trữ tình đang đứng một mình đứng tại nơi Đèo Ngang, đưa mắt nhìn ra xa cũng chỉ thấy thiên nhiên rộng lớn phía trước. Sự cô đơn bao trùm lấy toàn bộ không gian. Cụm từ “một mảnh tình riêng” ý chỉ tình cảm riêng tư không có ai để chia sẻ:
“Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta”
Cái mảnh tình con con ấy cũng chỉ có “ta với ta”. Ta từng bắt gặp trong “Bạn đến chơi nhà”, Nguyễn Khuyến dùng cụm từ “ta với ta” - “Bác đến chơi đây ta với ta” để diễn tả tình bạn tri kỉ, thắm thiết. Còn trong thơ Bà Huyện Thanh Quan, cụm từ “ta với ta” chỉ càng làm tăng thêm nỗi cô đơn, trống vắng của nhân vật trữ tình hay chính là của tác giả.
Bài thơ Qua Đèo Ngang là lời bộc lộ nỗi nhớ quê hương, đất nước cũng như xót xa trước cảnh ngộ đất nước của Bà Huyện Thanh Quan. Nội dung và nghệ thuật bài thơ khá ấn tượng, mang dấu ấn sáng tác của nhà thơ.