A. HỌC THEO SGK
I. TÁC DỤNG TỪ
C1.
a) Khi công tắc đóng, cuộn dây hút đinh sắt nhỏ. Khi ngắt công tắc, đinh sắt nhỏ rơi ra.
b) Đưa một kim nam châm lại gần một cuộn dây và đóng công tắc thì một cực của kim nam châm bị hút, cực kia bị đẩy. Khi đảo đầu cuộn dây, cực của nam châm lúc trước bị hút thì nay bị đẩy và ngược lại.
Kết luận:
1. Cuộn dây dẫn quấn quanh lõi sắt non có dòng điện chạy qua là nam châm điện.
2. Nam châm điện có tính chất từ vì nó có khả năng làm quay kim nam châm hoặc hút các vật bằng sắt hoặc thép.
Tìm hiểu chuông điện
C2. Khi đóng công tắc, dòng điện đi qua cuộn dây và cuộn dây trở thành nam châm điện. Khi đó cuộn dây hút miếng sắt làm cho đầu gõ chúng đập vào chuông, chuông kêu.
C3. Chỗ hở của mạch ở chỗ miếng sắt bị hút nên rời khỏi tiếp điểm khi đó mạch hở, cuộn dây không có dòng điện đi qua, không có tính chất từ nên không hút miếng sắt nữa. Do tính chất đàn hồi của thanh kim loại nên miếng sắt lại trở về tì sát vào tiếp điểm.
C4. Khi miếng sắt trở lại tì sát vào tiếp điểm, mạch kín và cuộn dây lại dòng điện chạy qua và lại có tính chất từ. Cuộn dây lại hút miếng sắt và đầu gõ chuông lại đập vào làm chuông kêu. Mạch lại bị hở. Cứ như vậy chuông kêu liên tiếp chừng nào công tắc còn đóng.
II. TÁC DỤNG HÓA HỌC
C5. → Chứng tỏ có dòng điện chạy qua mạch (nghĩa là có dòng điện chạy qua dung dịch muối đồng). Vậy dung dịch muối đồng sunphat là chất dẫn điện.
C6. Sau thí nghiệm, thỏi than nối với cực âm được phủ một lớp màu đỏ nhạt.
Kết luận:
Dòng điện đi qua dung dịch muối đồng làm cho thỏi than nối với cực âm được phủ một lớp vỏ bằng đồng.
IV. VẬN DỤNG
C7. Chọn C. Một cuộn dây dẫn đang có dòng điện chạy qua.
C8. Chọn D. Hút các vụn giấy
Ghi nhớ:
- Dòng điện có tác dụng từ vì nó có thể làm quay kim nam châm.
- Dòng điện có tác dụng hóa học, chẳng hạn khi có dòng điện đi qua dung dịch muối đồng thì nó tách đồng ra khỏi dung dịch, tạo thành lớp đồng bám trên thỏi than nối với cực âm.
- Dòng điện có tác dụng sinh lí khi đi qua cơ thể người và động vật.
B. Bài tập & Lời giải
1. Bài tập trong SBT
23.1. Khi cho dòng điện chạy qua cuộn dây dẫn quanh lõi sắt non thì cuộn dây này có thể hút:
A. các vụn nhôm
B. các vụn sắt
C. các vụn đồng
D. các vụn giấy viết
23.2. Chuông điện hoạt động là do:
A. tác dụng nhiệt của dòng điện
B. tác dụng từ của thỏi nam châm ( nam châm vĩnh cửu) gắn trong chuông điện
C. tác dụng từ của dòng điện
D. tác dụng hút và đẩy của các vật bị nhiễm điện
23.3. Tác dụng hoá học của dòng điện khi đi qua dung dịch muối đồng sunfat được biểu hiện ở chỗ:
A. làm dung dịch này nóng lên
B. làm dung dịch này bay hơi nhanh hơn
C. làm biến màu của hai thỏi than nối với hai cực của nguồn điện được nhúng trong dung dịch này
D. làm biến màu thỏi than nối với cực âm của nguồn điện được nhúng trong dung dịch này.
23.4. Hãy kẻ đoạn thẳng nối mỗi điểm ở cột bên trái với một điểm ở cột bên phải trong khung dưới đây để chỉ ra sự phù hợp nội dung giữa chúng.
Xem lời giải
2. Bài tập bổ sung
23.a. Hình 23.1 mô tả một công tắc (còn gọi là rơ le) tự động ngắt mạch điện để đảm bảo an toàn điện. Hãy tìm hiểu hoạt động của công tắc này:
a) Có hiện tượng gì xảy ra với nam châm điện, với thanh sắt và với tiếp điểm khi dòng điện chưa quá mạnh ? Vì sao ?
b) Có hiện tượng gì xảy ra nếu dòng điện quá mạnh, trên mức cho phép ?
c) Sau đó phải làm gì để có dòng điện chạy qua mạch điện và bóng đèn ?
23.b. Để mạ kẽm cho một cuộn dây thép thì cần phải
A. nhúng cuộn dây thép trong dung dịch muối kẽm một thời gian.
B. nhúng cuộn dây thép trong dung dịch muối kẽm và đun nóng dung dịch này một thời gian.
C. nhúng một thanh kẽm và cuộn dây thép trong dung dịch muối kẽm rồi nối thanh kẽm với cực dương và nối cuộn dây thép với cực âm của nguồn điện.
D. nhúng một thanh kẽm và cuộn dây thép trong dung dịch muối kẽm rồi nối thanh kẽm với cực âm và nối cuộn dây thép với cực dương của nguồn điện.
23.c. Khi tiến hành thí nghiệm cho dòng điện chạy qua đùi ếch thì đùi ếch co lại. Đó là tác dụng nào của dòng điện ?
A. Tác dụng nhiệt
B. Tác dụng sinh lí.
C. Tác dụng từ.
D. Tác dụng hóa học.