A. HỌC THEO SGK
I. CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN
C1. Các vật trong hình 20.1 (SGK) hoặc các vật thật tương ứng và cho biết chúng gồm:
1. Các bộ phận dẫn điện là:
- Ở bóng đèn: dây trục, dây tóc, 2 đầu mấu ở đuôi đèn.
- Ở phích cắm điện: hai chốt cắm, lõi dây kim loại.
2. Các bộ phận cách điện là:
- Ở bóng đèn: thủy tinh đen ở đuôi bóng đèn, bóng thủy tinh, trụ thủy tinh.
- Ở phích cắm điện: vỏ nhựa của phích cắm, vỏ nhựa bọc dây kim loại.
Thí nghiệm
Bảng ghi kết quả thí nghiệm
| VẬT DẪN ĐIỆN | VẬT CÁCH ĐIỆN |
| Một đoạn dây thép, dây đồng, ruột bút chì, đoạn dây sắt. | Một đoạn vỏ nhựa bọ dây điện, miếng sứ, vỏ gỗ bút chì. |
C2. Các vật liệu thường dùng để làm vật liệu dẫn điện là : đồng, sắt, nhôm , chì .. (các kim loại).
Các vật liệu thường dùng để làm vật liệu cách điện là: nhựa ( chất dẻo), thủy tinh, sứ, cao su, không khí ...
C3. Có thể là một trong các trường hợp sau:
- Trong mạch điện thắp sáng trong bóng đèn pin, khi công tắc ngắt, giữa hai chốt công tắc là không khí, đèn không sáng. Vậy bình thường không khí là chất cách điện.
- Cùng lập luận tương tự khi ngắt công tắc đèn chiếu sáng ở lớp học hay ở gia đình.
- Các dây tải điện đi xa, không có vỏ bọc cách điện, tiếp xúc trực tiếp với không khí. Giữa chúng không có dòng điện nào chạy qua không khí.
II. DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI
C4. Hạt nhân của nguyên tử mang điện tích dương, các electron mang điện tích âm.
C5.
- Trong hình 20.3 các electron tự do là các vòng tròn nhỏ có dấu ( - )
- Phần còn lại của nguyên tử là các vòng tròn lớn có dấu (+), phần này mang điện tích dương. Vì nguyên tử khi đó thiếu (mất bớt) electron.
C6. Electron tự do mang điện tích âm bị cực âm đẩy, bị cực dương hút. Chiều mũi tên như hình vẽ sau:
Kết luận:
Các electron tự do trong kim loại dịch chuyển có hướng tạo thành dòng điện chạy qua nó.
III. VẬN DỤNG
C7. Chọn B. Một đoạn ruột bút chì
C8. Chọn C
Sứ, thủy tinh, cao su, nhựa đều là chất cách điện tốt, trong thực tế hiện nay chất cách điện thường dùng nhất là nhựa.
C9. Chọn C. Một đoạn dây nhựa
Ghi nhớ:
- Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua. Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua.
- Dòng điện trong kim loại là dòng các electron dịch chuyển có hướng.
B. Bài tập & Lời giải
1. Bài tập trong SBT
20.1. Điền các cụm từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu dưới đây:
a. Các điện tích có thể dịch chuyển qua ...
b. Các điện tích không thể dịch chuyển qua ...
c. Kim loại là chất điện dẫn vì trong đó có các ... có thể dịch chuyển có hướng.
d. Tia chớp là do các điện tích chuyển động rất nhanh qua không khí tạo ra. Trong trường hợp này không khí là ...
20.2. Trong thí nghiệm được bố trí như hình 20.1, hai quả cầu A và B gắn với giá đỡ bằng nhựa đặt đủ xa. Khi làm quả cầu A nhiễm điện, hai lá nhôm mỏng gắn với nó xòe ra.
a. Tại sao hai lá nhôm này xòe ra?
b. Có hiện tượng gì xảy ra với hai lá nhôm mỏng gắn với quả cầu B hay không, nếu nối A với B bằng một thanh nhựa như hình 20.2? Tại sao?
c. Cũng như câu hỏi b) trên đây, nhưng thay cho thanh nhựa người ta dùng một thanh kim loại có tay cầm bằng nhựa để nối A với B.
20.3. Quan sát dưới gầm các ô tô chở xăng bao giờ ta cũng thấy có một dây xích sắt. Một đầu của dây xích này được nối với vỏ thùng chứa xăng, đầu kia được thả kéo lê trên mặt đường. Hãy cho biết dây xích này được sử dụng như thế để làm gì? Tại sao?
20.4. Sử dụng một đèn pin (đã lắp sẵn pin và hoạt động tốt) hoặc mạch điện thắp sáng đèn của xe đạp để xác định xem các vật sau đây là vật dẫn điện hay vật cách điện:
a. Mặt có lớp phủ màu vàng (hay màu bạc) của giấy bọc lót trong bao thuốc lá.
b. Giấy trang kim (thường dùng để gói quà tặng).
Xem lời giải
2. Bài tập bổ sung.
20.a. Có các chất như sau: đồng, nhựa, cao su, nhôm, sứ, nilông, thủy ngân, dung dịch muối ăn, không khí, tre khô, sắt. Hãy cho biết những chất nào trong số các chất này ở điều kiện thường là chất dẫn điện ? là chất cách điện ?
20.b. Êlectrôn tự do có trong vật nào dưới đây ?
A. Mảnh nilông;
B. Mảnh nhôm;
C. Mảnh giấy khô;
D. Mảnh nhựa.
20.c. Ghép mỗi cụm từ 1, 2, 3, 4 ở cột bên trái với một cụm từ a, b, c, d ở cột bên phải để được một câu đúng.
1. Chất cách điện 2. Dòng điện 3. Chất dẫn điện 4. Dòng điện trong kim loại | a) là do các điện tích dương hoặc âm dịch chuyển có hướng. b) cho các điện tích dịch chuyển tự do. c) là do các êlêctrôn tự do dịch chuyển có hướng. d) không cho các điện tích dịch chuyển tự do. |