Giải bài 39 Môi trường và tài nguyên thiên nhiên

I. Môi trường

Câu 1. Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày khái niệm, đặc điểm môi trường.

- Phân tích vai trò của môi trường. Lấy ví dụ minh hoa.

Hướng dẫn giải:

* Khái niệm của môi trường: Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo, có quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và tự nhiên.

* Đặc điểm của môi trường:

 - Môi trường sống của con người bao gồm: môi trường tự nhiên, môi trường nhân tạo và môi trường xã hội.

  - Môi trường tự nhiên: đất, nước, khí hậu, sinh vật, sông ngòi, địa hình,... => tồn tại và phát triển theo quy luật tự nhiên nhưng văn chịu tác động của con người.

  - Môi trường nhân tạo: vật chất, kĩ thuật do con người tạo ra và chịu sự chi phối của con người => bị huỷ hoại nếu không có sự chăm sóc của con người.

 - Môi trường xã hội: các quan hệ xã hội trong sản xuất, trong phân phối, trong giao tiếp với các luật lệ, thể chế, quy định, cam kết ở các cấp khác nhau => định hướng hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định.

* Vai trò của môi trường:

 - Nơi chứa đựng các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất của con người.

=> Ví dụ: Trồng lúa cần có đất nông nghiệp, ngành xây dựng cần vật liệu xây dựng thô như đất, đá và các vật liệu xây dựng qua chế biến như xi măng, sắt, thép...;

- Giúp lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người.

 - Ví dụ: Cung cấp sự ghi chép và lưu trữ lịch sử trái đất, lịch sử tiến hoá của vật chất và sinh vật, lịch sử xuất hiện và phát triển văn hoá của loài người.

 - Không gian sống và bảo vệ con người, sinh vật khỏi những tác động từ bên ngoài.

=> Ví dụ: Tầng Ozon trong khí quyển có nhiệm vụ hấp thụ và phản xạ trở lại các tia cực tím từ năng lượng mặt trời.

 - Chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong sinh hoạt và sản xuất.

=> Ví dụ: Trong quá trình sinh sống, còn người gần như đảo thải tất cả các chất rác thải, phế thải vào môi trường. Các chất này dưới tác động của ác vi sinh vật sẽ phân hủy, biến đổi theo các quá trình sinh địa hóa rất phức tạp khác nhau. Qua các quá trình biến đổi tự nhiên các chất thải có thể tái sử dụng dưới các dạng thức khác nhau và một phần tạo thành các độc tố gây hại cho môi trường sống.

II. Tài nguyên thiên nhiên

Câu 2. Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày khái niệm, đặc điểm tài nguyên thiên nhiên.

- Phân tích vai trò của tài nguyên thiên nhiên.

Hướng dẫn giải:

* Khái niệm tài nguyên thiên nhiên: Là toàn bộ giá trị vật chất có trong tự nhiên mà con người có thể khai thác, chế biến, sử dụng để phục vụ cuộc sống của con người.

* Đặc điểm tài nguyên thiên nhiên:

 - Phân bố không đồng đều trong không gian, phụ thuộc vào cấu tạo địa chất, khí hậu,... của các lãnh thổ.

 - Đại bộ phận các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của lãnh thổ.

 - Phong phú đa dạng, được phân loại dựa vào thuộc tính tự nhiên, dựa vào công dụng kinh tế và khả năng bị hao kiệt trong quá trình sử dụng của con người. 

 - Một số loại không thể khôi phục được, đặc biệt là khoáng sản.

* Vai trò của tài nguyên thiên nhiên:

 - Là một trong những nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế.

 - Thúc đẩy sản xuất phát triển, là cơ sở để phát triển nông nghiệp và công nghiệp,... góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động.

 - Là yếu tố quan trọng cho phát triển kinh tế ốn định và tích luỹ vốn. 

 - Khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên có thể cung cấp nguyên, nhiên liệu ổn định cho sản xuất trong nước; góp phần giảm nhẹ ảnh hưởng của khủng hoảng năng lượng và phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. 

 - Tài nguyên thiên nhiên có thể được khai thác để xuất khẩu, tích luỹ vốn thực hiện quá trình công nghiệp hoá, xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống dân sinh,...