Địa lí 6: Các loại gió trên Trái Đất

A. LÍ THUYẾT

• Gió: Là sự chuyển động của không khí từ nơi áp cao về nơi áp thấp.
• Các loại gió thường xuyên thổi trên Trái Đất là gió Tín phong, gió Tây Ôn đới, gió Đông cực, gió mùa, gió địa phương.

1. Gió Tín phong

• Phạm vi: từ khoảng các vĩ độ 30⁰B và 30⁰ N về Xích đạo.
• Thời gian hoạt động: quanh năm
• Hướng gió: Ở nửa cầu Bắc hướng Đông Bắc, ở nửa cầu Nam hướng Đông Nam.
• Tính chất: khô, ít mưa
• Nguyên nhân: chênh lệch khí áp giữa áp cao chí tuyến và áp thấp xích đạo.

2. Gió Tây ôn đới

• Phạm vi: từ khoảng các vĩ độ 30⁰B và 30⁰N lên khoảng các vĩ độ 60⁰B và 60⁰N
• Thời gian hoạt động: quanh năm
• Hướng gió: ở nửa cầu Bắc, gió hướng Tây Nam, ở nửa cầu Nam, gió hướng Tây Bắc.
• Tính chất: ẩm, mưa nhiều
• Nguyên nhân: Do sự chênh lêch khí áp giữa áp cao chí tuyến và áp thấp ôn đới. 

3. Gió Đông cực

• Phạm vi: Từ khoảng các vĩ độ 60⁰B về cực Bắc và 60⁰N về cực Nam.
• Hướng gió: ở nửa cầu Bắc, gió hướng Đông Bắc, ở nửa cầu Nam, gió hướng Đông Nam.
• Thời gian: hầu như thổi quanh năm.

4. Gió mùa

• Khái niệm: Là loại gió thổi theo mùa, hướng gió ở hai mùa có chiều ngược với nhau.
• Nguyên nhân hình thành: Chủ yếu do sự chênh lệch nhiệt độ và khí áp giữa lục địa và đại dương theo mùa, giữa Bắc bán cầu và Nam bán cầu.
• Thời gian và hướng thổi: Theo từng khu vực có gió mùa.
• Phạm vi hoạt động:

              + Đới nóng: Nam Á, Đông Nam Á, Đông Phi, Đông Bắc Ôxtrâylia.

              + Vĩ độ trung bình: đông Trung Quốc, đông Nam Liên Bang Nga, đông nam Hoa Kì.

5. Gió địa phương

a. Gió biển, gió đất

• Khái niệm: Là loại gió hình thành ở ven biển, thay đổi hướng theo ngày và đêm.
• Đặc điểm: Ban ngày từ biển vào đất liền, ban đêm từ đất liền ra biển.
• Nguyên nhân: Do sự khác nhau về tính chất hấp thụ nhiệt của đất liền và biển hay đại dương (chênh lệch nhiệt độ và khí áp).
• Tính chất: Gió biển ẩm mát, gió đất khô.

b. Gió phơn

• Khái niệm: Là loại gió bị biến tính khi vượt qua núi trở lên khô và nóng.
• Đặc điểm:

                 + Sườn đón gió có mưa lớn.

                 + Sườn khuất gió khô và rất nóng.

•  Nguyên nhân: Chủ yếu là do sự tăng giảm của hơi nước trong không khí.
•  Phạm vi hoạt động: Thường xuất hiện ở các dãy núi đón gió.