Đọc VB sau và trả lời những câu hỏi bên dưới:
GỬI EM VÀ CON
Lần đầu tiên nghe con trở đạp
Em quặn lòng nhưng náo nức yêu thương
Tháng thứ tám mang thai, em mệt
Da xanh gầy đôi mắt cũng to hơn.
Từ nay trong em có hai trái tim
Tim của mẹ đập dồn mong đợi
Trái tim con mong manh êm ái
Anh đếm thầm trong mỗi đêm sâu.
Ơi người thương sắp tới ngày làm mẹ
Anh nhìn em như mới gặp lần đầu
Dẫu yêu nhiều chưa hiểu hết em đâu
Trong đáy mắt có gì như ánh lửa.
Em nhẹ bước đi nâng niu gìn giữ
Cắt áo mềm may mũ bé cho con
Anh quên đi bao nỗi lo buồn
Nghe con khoẻ ngày thêm đạp mạnh.
Anh mong đợi ngày cha con gặp mặt
Con thân yêu người bạn nhỏ của cha
Mẹ là cây con là trái là hoa
Trong gian khổ con là mầm xanh biếc.
Buổi ra đời thấy trời cao có ngợp
Con hãy nhìn vào mắt mẹ con ơi
Đời chông gai vẫn mong con ra đời
Bài thơ đẹp cha dành cho buổi ấy.
Mẹ bấm ngón tay mong con lắm đấy
Cha chờ con càng yêu mẹ của con
Thay đổi đời cha sinh nở đời con
Mẹ là bến của mênh mông biển thắm
Mẹ là mái che đời cha mưa nắng
Con là cánh buồm cha gửi đến mai sau.
1970
(Lưu Quang Vũ, Gửi em và con, trích Lưu Quang Vũ thơ và truyện ngắn, Lưu Khánh Thơ biên soạn, NXB Hội Nhà văn, 1998)
1. Ấn tượng của em sau khi đọc VB Gửi em và con là gì? Vì sao em có ấn tượng đó?
Trả lời:
Ấn tượng của em sau khi đọc VB Gửi em và con là tình cảm tha thiết, yêu thương vợ, con mà tác giả đã đặt hết vào bài thơ. Bởi vì em cảm nhận được tình cảm ấy qua từng hình ảnh, từng từ ngữ mà tác giả thể hiện trong bài thơ.
2. VB Gửi em và con thể hiện những đặc điểm nào của thể loại thơ? Hãy kẻ bảng sau vào vở và ghi vào cột bên phải theo gợi ý:
| Đặc điểm của thơ | Thể hiện trong VB |
| Thơ có hình thức cấu tạo đặc biệt. | |
| Thơ là tác phẩm trữ tình, thiên về diễn tả tình cảm, cảm xúc của nhà thơ. | |
| Ngôn ngữ thơ thường hàm súc, giàu nhạc điệu, hình ảnh. | |
| Việc miêu tả một vài đặc điểm, tính chất nổi bật của sự vật, hiện tượng,... cùng với việc kế lại ngắn gọn sự việc, câu chuyện,... làm cho bài thơ thêm gợi tả, hấp dẫn và góp phần làm cho việc thể hiện tình cảm, cảm xúc trong thơ thêm sâu sắc, độc đáo. |
Trả lời:
| Đặc điểm của thơ | Thể hiện trong VB |
| Thơ có hình thức cấu tạo đặc biệt. |
Bài thơ có 7 đoạn, 3 dòng Viết theo thể thơ thất ngôn |
| Thơ là tác phẩm trữ tình, thiên về diễn tả tình cảm, cảm xúc của nhà thơ. | Bài thơ diễn tả niềm yêu thương vợ, niềm hi vọng vào đứa con sắp chào đời của nhà thơ |
| Ngôn ngữ thơ thường hàm súc, giàu nhạc điệu, hình ảnh. | Dùng nhiều hình ảnh gợi tả như trái, mầm xanh, hoa, bến, biển, mái che, cánh bườm |
| Việc miêu tả một vài đặc điểm, tính chất nổi bật của sự vật, hiện tượng,... cùng với việc kế lại ngắn gọn sự việc, câu chuyện,... làm cho bài thơ thêm gợi tả, hấp dẫn và góp phần làm cho việc thể hiện tình cảm, cảm xúc trong thơ thêm sâu sắc, độc đáo. |
Kết hợp các yếu tố biểu cảm và miêu tả, các biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh. |
3. Xác định và nêu tác dụng biểu đạt của các yếu tố miêu tả và tự sự trong hai khổ thơ sau:
Lần đầu tiên nghe con trở đạp
Em quặn lòng nhưng náo nức yêu thương
Tháng thứ tám mang thai, em mệt
Da xanh gầy đôi mắt cũng to hơn.
….
Em nhẹ bước đi nâng niu gìn giữ
Cắt áo mềm may mũ bé cho con
Anh quên đi bao nỗi lo buồn
Nghe con khoẻ ngày thêm đạp mạnh.
Trả lời:
- Yếu tố miêu tả: tác giả đã miêu tả rõ hình ảnh người me mệt mỏi, da xanh gầy, mắt to nhưng lòng náo nức yêu thương vì thai ngày càng lớn.
- “Tháng thứ tám mang thai, em mệt”
- “quặn lòng nhưng náo nức yêu thương”
- “Da xanh gầy đôi mắt cũng to hơn”
- Yếu tố tự sự: tác giả đã kể lại sự việc người vợ mang thai với những chỉ tiết cụ thể như con trở đạp, mẹ mệt và đi lại cần thận hơn đề giữ an toàn cho thai nhi, mẹ may mũ cho con...
=> Tác dụng: làm cho bài thơ giàu hình ảnh, sinh động và góp phần tạo nên nét độc đảo riêng.
4. Xác định và nêu tác dụng biểu đạt của các yếu tố miêu tả và tự sự trong hai khổ thơ sau:
Anh mong đợi ngày cha con gặp mặt
Con thân yêu người bạn nhỏ của cha
Mẹ là cây con là trái là hoa
Trong gian khổ con là mầm xanh biếc.
….
Mẹ bấm ngón tay mong con lắm đấy
Cha chờ con càng yêu mẹ của con
Thay đổi đời cha sinh nở đời con
Mẹ là bến của mênh mông biển thắm
Mẹ là mái che đời cha mưa nắng
Con là cánh buồm cha gửi đến mai sau.
Trả lời:
- Biện pháp tu từ: so sánh
“Mẹ là cây con là trái là hoa
Trong gian khổ con là mầm xanh biếc.”
=> Tác dụng: tăng sức gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn sự gắn bó yêu thương của mẹ và con.
“Mẹ là bến của mênh mông biển thắm
Mẹ là mái che đời cha mưa nắng
Con là cánh buồm cha gửi đến mai sau”
=> Tác dụng: tăng sức gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc cảm nhận hiểu thêm được tình cảm yêu thương, tin của người chồng dành cho vợ và sự hi vọng của người cha dành cho con.
5. Em hãy nhận xét về cách dùng từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ trong bài thơ. Theo em, những điều này đã tạo nên nét độc đáo gì cho bài thơ?
Trả lời:
- Cách dùng từ ngữ sinh động, lột tả được tình cảm gia đình, tình yêu thương của người mẹ, người cha dành cho con: trái, mầm xanh, hoa, bến, biển, mái che, cánh bườm.
- Biện pháp tu từ so sánh để giúp người đọc cảm nhận rõ hơn sự gắn bó yêu thương của mẹ và con, tình thương, niềm hy vọng của cha dành cho con.
=> Những điều này đã tạo nên một nét tình cảm gia đình trải dài bài thơ, làm cho người đọc cảm thấy được những tình cảm chân thành của ba người cha, mẹ, con trong gia đình tác giả dành cho nhau.
6. Qua ngôn ngữ và cách trình bày của bài thơ, em biết được gì về tình cảm, cảm xúc của tác giả?
Trả lời:
Qua ngôn ngữ và cách trình bày của bài thơ, em biết được tình cảm, cảm xúc của tác giả đặt vào là tình yêu thương vợ, thương con, niềm hy vọng vào đứa con của mình.