A. Kiến thức trọng tâm
I. Thổ nhưỡng
- Thổ nhưỡng là lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa, được đăch trưng bởi độ phì.
- Độ phì là khả năng cung cấp nước, nhiệt, khí và các chất dinh dưỡng cần thiết cho thực vật sinh trưởng và phát triển
- Thổ nhưỡng quyển là lớp vỏ chứa vật chất tơi xốp này nằm ở bề mặt lục địa – nơi tiếp xúc với khí quyển, thạch quyển, sinh quyển
- Vai trò: Nơi thực vật phát triển, diễn ra các hoạt động canh tác tạo sản phẩm nuôi sống xã hội…
II. Các nhân tố hình thành đất
1. Đá mẹ
- Nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất.
- Quyết định thành phần khoáng vật, thành phần cơ giới của đất.
- Ảnh hưởng tính chất của đất.
2. Khí hậu
- Ảnh hưởng trực tiếp thông qua các yếu tố nhiệt, ẩm
- Ảnh hưởng gián tiếp thông qua chuỗi tác động khí hậu -> thực vật -> đất.
3. Sinh vật
- Cung cấp vật chất hữu cơ cho đất, góp phần phá hủy đá
- Vi sinh vật phân giải xác sinh vật tổng hợp thành mùn
- Sinh vật sống trong đất góp phần làm biến đổi tính chất đất.
4. Địa hình
- Tác động gián tiếp thông qua sự thay đổi các yếu tố nhiệt, ẩm.
- Độ dốc ảnh hưởng đến khả năng giữ đất khác nhau.
- Ảnh hưởng tới khí hậu -> tạo ra các vành đai đất theo độ cao.
5. Thời gian
- Thời gian hình thành đất là tuổi đất
- Tuổi đất là các nhân tố biểu thị thời gin tác động của các yếu tố hình thành đất, thể hiện cường độ của quá trình tác động.
6. Con người
- Con người tác động mạnh mẽ đến đất, làm biến đổi tính chất của đất. Làm đất tốt lên hoặc xấu đi.
Bài tập & Lời giải
Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài học
Trang 63 sgk Địa lí 10
Từ vị trí lớp phủ thổ nhưỡng, hãy cho biết vai trò của lớp phủ thổ nhưỡng đối với hoạt động sản xuất và đời sống con người.
Xem lời giải
Trang 64 sgk Địa lí 10
Hãy lấy một vài ví dụ về ảnh hưởng của đá mẹ đến đặc điểm của đất mà em biết.
Xem lời giải
Trang 64 sgk Địa lí 10
Các kiểu khí hậu khác nhau trên Trái Đất có tham gia vào sự hình thành các loại đất khác nhau không? Hãy lấỵ ví dụ chứng minh.
Xem lời giải
Trang 64 sgk Địa lí 10
Tác động của sinh vật có gì khác với tác động của đá mẹ và khí hậu trong sự hình thành đất?
Xem lời giải
Trang 65 sgk Địa lí 10
Tác động của con người trong hoạt động sản xuất nông, làm nghiệp có thể làm biến đổi tính chất đất không? Hãy cho ví dụ chứng minh.
Xem lời giải
Hướng dẫn giải các bài tập cuối bài học
Câu 1: Trang 65 sgk Địa lí 10
Nêu khái niệm và đặc trưng cơ bản của đất?
Xem lời giải
Câu 2: Trang 65 sgk Địa lí 10
Căn cứ vào đâu để phân biệt đất với các vật thể tự nhiên khác như: đá, nước, sinh vật?
Xem lời giải
Câu 3: Trang 65 sgk Địa lí 10
Trình bày tóm tắt vai trò của từng nhân tố trong quá trình hình thành đất.