A. Kiến thức trọng tâm
I. Thủy quyển
1. Khái niệm
- Thủy quyển là lớp nước trên Trái Đất bao gồm nước trong các biển, đại dương, nước trên lục địa và hơi nước trong khí quyển.
2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất
- Vòng tuần hoàn nước nhỏ: Nước bốc hơi -> hình thành mây -> gây mưa ngay trên mặt biển và đại dương.
- Vòng tuần hoàn nước lớn: Nước bốc hơi -> hình thành mây -> gây mưa đất liền -> nước tụ lại thành sông (hoặc mạch nước ngầm)chảy ra biển.
II.Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông
1. Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngấm
- Miền khí hậu nóng hoặc nơi địa hình thấp của khu vực khí hậu ôn đới, thủy chế sông phụ thuộc vào chế độ mưa.
- Miền ôn đới lạnh và những sông bắt nguồn từ núi cao, thủy chế còn phụ thuộc vào lượng tuyết băng tan.
- Ở các vùng đất đá bị thấm nước nhiều, nước ngầm đóng vai trò đáng kể (đá vôi).
2. Địa thế, thực vật và hồ đầm
a. Địa thế:
- Nơi địa hình dốc nước chảy mạnh lũ lên nhanh.
- Nợi địa hình bằng phẳng nước chảy chẩm, lũ lên chậm nhưng kéo dài.
b. Thực vật
- Điều hòa dòng chảy, làm giảm lũ lụt
c. Hồ, đầm
- Điều hòa chế độ nước sông
- Khi nước sông lên chảy vào hồ đầm.
- Khi nước sông xuống, nước hồ đầm chảy ra sông cho đỡ cạn.
III. Một số sông lớn trên Trái Đất
|
|
Sông Nin |
Sông A –ma -dôn |
Sông I –ê nít –xê-i |
|
Nơi bắt nguồn |
Hồ Victoria |
Dãy An-đét |
Dãy Xaian |
|
Chảy qua khu vực khí hậu |
Xích đạo, cận xích đạo, cận nhiệt đới |
Xích đạo |
Ôn đới lạnh |
|
Vị trí |
Châu Phi |
Châu Mĩ |
Châu Á |
|
Diện tích lưu vực |
2.881.000 km2 |
7.170.000 km2 |
2.580.000 km2 |
|
Chiều dài |
6.685 km |
6437 km |
4102 km |
|
Nguồn cung cấp nước |
Mưa, nước ngầm |
Mưa, nước ngầm |
Mưa, băng tuyết tan |
B. Bài tập & Lời giải
Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài học
Trang 56 sgk Địa lí 10
Dựa vào hình 15, hãy trình bày vòng tuần hoàn nhỏ và vòng tuần hoàn lớn của nước trên Trái Đất?
Xem lời giải
Trang 57 sgk Địa lí 10
Hãy nêu ví dụ minh họa về mối quan hệ giữa chế độ nước sông với chế độ mưa?
Xem lời giải
Trang 57 sgk Địa lí 10
Dựa vào kiến thức đã học và bản đồ tự nhiên Việt Nam, em hãy cho biết vì sao mực nước lũ ở các sông ngòi miền Trung nước ta thường lên rất nhanh?
Xem lời giải
Trang 57 sgk Địa lí 10
Ở lưu vực của sông, rừng phòng hộ thường được trồng ở đâu? Vì sao trồng ở đó?
Xem lời giải
Hướng dẫn giải các bài tập cuối bài học
Câu 1: Trang 58 sgk Địa lí 10
Dựa vào hình 15 hãy chứng minh rằng: nước trên Trái Đất tham gia vào nhiều vòng tuần hoàn, cuối cùng trở thành một đường vòng khép kín.
Xem lời giải
Câu 2: Trang 58 sgk Địa lí 10
Hãy trình bày những nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông?