I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Thể loại:
- Truyền thuyết địa danh: Loại truyền thuyết giải thích nguồn gốc lịch sử của một địa danh.
- Sự tích Hồ Gươm - truyền thuyết tiêu biểu về hồ Hoàn Kiếm và về Lê Lợi.
2. Đọc- kể tóm tắt
- Ngôi kể: ngôi thứ ba
- PTBĐ: tự sự
3. Bố cục: 2 phần
- P1: (Từ đầu đến đất nước) Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần.
- P2: (Còn lại) Long Quân đòi lại gươm thần.
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần đánh giặc
- Hoàn cảnh: Giặc Minh đô hộ. Nghĩa quân Lam Sơn còn yếu nên đã nhiều lần bị thua --> Long Quân cho mượn gươm.
- Thanh gươm thần kì là tượng trưng cho sức mạnh của toàn dân tham gia đánh giặc.
2. Long Quân đòi gươm đánh giặc
- Hoàn cảnh:
+ Đất nước, nhân dân đã đánh đuổi được giặc Minh.
+ Lê Lợi lên ngôi vua, nhà Lê dời đô về Thăng Long.
- Ý nghĩa chi tiết rùa vàng đòi gươm:
+ Giải thích tên gọi của hồ Hoàn Kiếm
+ Đánh dấu và khẳng định chiến thắng hoàn toàn của nghĩa quân Lam Sơn.
+ Phản ánh tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta. Giờ đây thứ mà muôn dân Đại Việt cần hơn là cày, cuốc, là cuộc sống lao động dựng xây đất nước. Trả gươm có ý nghĩa là gươm vẫn còn đó, hàm ý cảnh giác cao độ, răn đe kẻ thù.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung – Ý nghĩa:
* Nội dung: Truyện giải thích nguồn gốc tên gọi Hồ Hoàn Kiếm, ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa chống giặc Minh do Lê Lợi lãnh đạo đã chiến thắng vẻ vang.
* Ý nghĩa: Truyện khẳng định ý nguyện đoàn kết, khát vọng hòa bình của dân tộc ta.
2. Nghệ thuật
- Kết cấu chặt chẽ, hấp dẫn
- Các chi tiết tưởng tượng kì ảo nhiều ý nghĩa.