I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
- Tên: Nguyễn Nhật Ánh
- Quê quán: Quảng Nam
- Ông là nhà văn có nhiều tác phẩm dành cho trẻ thơ được yêu quý.
2. Tác phẩm
- VB được trích từ Hồi kí song đôi.
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Đọc, tìm hiểu chú thích
- Thể loại: truyện ngắn
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất, qua cảm nhận của nhân vật “tôi”.
- Nhân vật chính:
2. Bố cục:2 phần
- P1: từ đầu đến "cảnh này": Giới thiệu về kỉ niệm tuổi thơ của nhân vật “tôi”
- P2: tiếp theo → đừng giận thầy nghe con: Kỉ niệm về thằng Lợi và các bạn trong lớp
- P3: còn lại: cảm nhận của tác giả trong hiện tại.
3. Phân tích
3.1. Nhân vật Lợi
a. Trong cuộc sống hàng ngày
- Lợi là đứa ích kỉ, khôn lỏi, luôn tìm cách thu lợi cho mình
b. Khi Lợi có con dế lửa
- Rất quý con dế, không đổi con dế bằng bất cứ giá nào.
→ coi con dế là báu vật.
c. Khi con dế lửa bị chết
- Trò đùa của Bảo đã khiến thầy Phu tịch thu con dế lửa.
- Thầy Phu vô tình khiến con dế bị đè bẹp bởi chiếc cặp to.
→ Lợi khóc rưng rức.
- Đám tang được cử hành trang trọng:
+ Lợi đặt dế vào hộp các tông, chôn dưới gốc cây.
+ Nhân vật “tôi” đào hố chôn dế thật sâu và vuông vức.
+ Cả nhóm lấp đầy đất lên mộ chú dế.
+ Lợi cắm lên mộ dế những nhánh cỏ tươi.
+ Thầy Phu đặt lên mộ dế một vòng hoa.
→ Lợi yêu quý chú dế và cảm thấy đau khổ, mất mát khi chú dế đã chết.
- Nhận xét: Lợi là một cậu bé tình cảm, chân thành.
3.2. Các bạn học và thầy Phu
* Các bạn trong lớp
- Khi dế lửa còn sống: các bạn tìm mọi cách để đổi được con dế bằng vật chất nhưng không được
→ tức tối, ganh ghét với Lợi.
- Các bạn tìm cách làm Lợi bị bẽ mặt, bằng một trò nghịch ngợm trong lớp, hộp dế của Lợi bị thu.
→ hả hê, vui sướng
- Khi con dế chết: cảm thấy ân hận, vô tình đã làm Lợi bị tổn thương.
→ Tác giả đã diễn tả tâm lí nhân vật đặc sắc, phù hợp với lứa tuổi trẻ thơ.
* Thầy Phu:
- Khi phát hiện tiếng ồn trong lớp: thầy nghiêm nghị, tịch thu hộp dế.
- Khi biết vô tình làm con dế của Lợi chết: áy náy, xin lỗi học trò vì hành động vô ý của mình.
→ một người thầy tình cảm, sẵn sàng nhận lỗi sai trước học trò.
=> sự cảm thông, thấu hiểu của các nhân vật.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung – Ý nghĩa:
- Truyện kể về trò đùa của các bạn trong lớp với Lợi đã dẫn đến cái chết của con dế lửa. Qua đó, mọi người đã thay đổi cách nhìn với Lợi.
- Truyện khẳng định ý nghĩa của sự cảm thông, thấu hiểu và tha thứ trong cuộc sống của chúng ta.
2. Nghệ thuật
- Quan sát tinh tế, lựa chọn chi tiết tiêu biểu, vốn hiểu biết phong phú, phù hợp tâm lí trẻ thơ.
- Lời văn giàu hình ảnh.