I. Nhận xét
Trong các câu văn, câu thơ sau, dấu hai chấm có tác dụng gì ? Đánh dấu x vào ô thích hợp:
| Tác dụng của dấu hai chấm | Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bô phận đứng trước. | Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật (dùng phối hợp với dấu ngoặc kép) | Báo hiều bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật (dùng phối hợp với dấu gạch đầu dòng) |
| a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành". | ..... | ..... | ..... |
| b)
Tôi xòa cả hai càng ra, bảo Nhà Trò : - Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây. |
..... | ..... | ..... |
| c) Bà thương không muốn bán Bèn thả vào trong chum. Rồi bà lại đi làm Đến khi về thấy lạ : Sân nhà sao sạch quá... | ..... | ..... | ..... |
Trả lời:
| Tác dụng của dấu hai chấm | Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bô phận đứng trước. | Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật (dùng phối hợp với dấu ngoặc kép) | Báo hiều bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật (dùng phối hợp với dấu gạch đầu dòng) |
| a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành". | X | ||
| b)
Tôi xòa cả hai càng ra, bảo Nhà Trò : - Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây. |
X | ||
| c) Bà thương không muốn bán Bèn thả vào trong chum. Rồi bà lại đi làm Đến khi về thấy lạ : Sân nhà sao sạch quá... | X |
II. Luyện tập
1) Trong các câu sau, dấu hai chấm có tác dụng gì ?
a) Tôi thở dài :
- Còn đứa bị điểm không, nó tả thế nào ?
- Dấu hai chấm thứ nhất...........................
- Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho cô. Hôm trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi : "Sao trò không chịu làm bài ?"
- Dấu hai chấm thứ hai...........................
b) Dưới tầm cánh chú chuồn chuồn bây giờ là lũy tre xanh rì rào trong gió, là bờ ao với những khóm khoai nước rung rinh. Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đất nước hiện ra : cánh đồng với những đàn trâu thung thăng gặm cỏ, dòng sông...
Dấu hai chấm:.....................................
Trả lời:
a) Tác dụng:
- Dấu hai chấm thứ nhất có tác dụng báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật "tôi".
- Dấu hai chấm thứ hai có tác dụng báo hiệu bộ phận đứng sau là câu hỏi của cô giáo
b) Dấu hai chấm có tác dụng giải thích cho bộ phận đứng trước bộ phận đứng sau, nó làm rõ cho lời nhận xét những cảnh tuyệt đẹp của đất nước.
2) Viết một đoạn văn theo truyện Nàng tiên Ốc. Trong đó chỉ có ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm :
- Một lần, dấu hai chấm dùng để giải thích.
- Một lần, dấu hai chấm dùng để dẫn lời nhân vật.
Trả lời:
Xưa có một bà lão nghèo, nghèo lắm. Một hôm bà bắt được một con ốc màu xanh rất đẹp. Thương ốc, bà không nỡ đem bán mà thả nó vào chum nước. Nhưng rồi từ đó, khi đi làm về, bà thấy nhà mình lạ vô cùng. Nhà cửa tinh tươm, gà, lợn đã được cho ăn; cỏ trong vườn rau đã được dọn sạch. Bà quyết tâm rình xem chuyện gì đã xảy ra. Hôm sau, thay vì đi làm, bà chỉ đi đến nửa đường rồi quay về. Bà thấy nàng tiên từ trong vỏ ốc chui ra. Bà bèn ôm chầm lấy nàng tiên và nói : "Con gái ơi, ở lại cùng già nhé !"