Hoạt động mở đầu: Hình 21.1 mô tả thí nghiệm tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh khảm thuốc lá, Hãy thảo luận và nêu nhận xét về đặc điển mầm bệnh,
Trả lời:
Năm 1892, Dmitri Ivanovsky đã sử dụng một trong những bộ lọc đủ nhỏ để giữ lại vi khuẩn để cho thấy nhựa cây từ một cây thuốc lá bị bệnh vẫn lây nhiễm sang cây thuốc lá khỏe mạnh mặc dù đã được lọc. Và khi phân lập trên môi trường dinh dưỡng, ta không phát hiện bất kì khuẩn lạc vi sinh vật nào.
I. Khái niệm virus
Câu hỏi 1. Nêu khái niệm virus, từ đó cho biết virus có những đặc điểm nào khác so với vi khuẩn.
Trả lời:
Virus là dạng sống không có cấu tạo tế bào, kích thước rất nhỏ, sống kí sinh bắt buộc trong tế bào của sinh vật.
| Đặc điểm so sánh | Vi khuẩn | Virus |
| Cấu trúc | Đơn bào, tồn tại không cần tế bào túc chủ | không có cấu trúc tế bào. Sống trong tế bào làm thay đổi vật chất di truyền của túc chủ |
| Kích thước | khoảng 1000 nanomet | bằng 1/100 đến 1/10 vi khuẩn |
| Sinh sản | sinh sản vô tính, phân đôi | xâm nhập vào tế bào túc chủ, tạo ra bản sao DNA/RNA của virus |
| Điều trị | thuốc kháng sinh, chất sát trùng | chưa có thuốc điều trị, có vacine phòng bệnh |
| Sự sống | có | chưa xác định |
Vận dụng 1. Để nuôi virus , các nhà khoa học sẽ dùng loại môi trường gì ?
Trả lời:
Không thể nuôi virus trong môi trường dinh dưỡng nhân tạo như vi khuẩn. Cần nuôi virus trong môi trường có các tế bào chủ như vi khuẩn, các loại nấm, động vật, thực vật.
II. Cấu tạo của virus
Câu hỏi 2. Quan sát hình 21.2 và cho biết các thành phần cấu tạo virus. Hãy nêu chức năng của các thành phần đó.
Trả lời:
- Virus trần:
+ Lõi nucleic acid: mang vật chất di truyền
+ Vỏ capsid : bảo vệ lõi và làm thụ thể cho virus bám lên tế bào bật chủ - Virus có màng bọc
+ Lõi nucleic acid : mang vật chất di truyền
+ Vỏ capsid: bảo vệ lõi
+ Màng bọc phospholipid kép:
+ Gai glycoprotein: thụ thể cho virus bám lên tế bào bật chủ
Luyện tập 1. Quan sát hình 21.3 và xếp các virus thành hai nhóm: virus trần và virus có màng bọc. Các từ khóa: màng bọc, glycoprotein, capsid và nucleic acid tương ứng với những số nào?
Trả lời:
1: capsid
2: nucleic acid
3: gai glycooprotein
4: màng bọc
Bài tập & Lời giải
III. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUS
Câu hỏi 3. Quan sát hình 21.4, 21.5 và mô tả các giai đoạn trong chu trình nhân lên của virus. Em có nhận xét gì về thời gian nhân lên của phage T4 trong tế bào chủ?
Câu hỏi 4. Quan sát các hình 21.4 , 21.5 và cho biết điều gì xảy ra với tế bào chủ khi virus được giải phóng.
Vận dụng 2. Tại sao những người bị hội chứng HIV-AIDS thường dễ mắc các bệnh như lở loét da và tiêu chảy?
Vận dụng 3. Tại sao mỗi loại virus chỉ gây bệnh ở một hoặc một số loài sinh vật nhất định? Cho ví dụ.